Bevrijdende betaling is een terugkerend thema dat ook voor spelers in de maakindustrie actueel blijft. Zo kan uw onderneming als gevolg van een vervalst rekeningnummer, een spookfactuur, een oplichter die zich voordoet als schuldeiser of een andere reden onopzettelijk een betaling voldoen aan een partij die onbevoegd is om deze te ontvangen. Ook kan het voorkomen dat uw bedrijf te maken krijgt met een fabrikant, gemachtigde, importeur of distributeur die meent al betaald te hebben, maar in feite aan een onbevoegde heeft betaald. In beide gevallen speelt de vraag of er bevrijdend is betaald en welke handelspartij opdraait voor de schade.
De advocaten van MAAK Advocaten adviseren u graag wanneer uw onderneming met dergelijke vraagstukken over bevrijdende betaling of gerelateerde verbintenisrechtelijke onderwerpen te maken krijgt. Ook kunnen onze advocaten in Amsterdam u ondersteunen door bij een handelsgeschil de onderhandelingen te voeren, het mediationtraject te begeleiden of als laatste redmiddel een procedure te starten.
Wat is bevrijdende betaling?
Van bedrijven in de industrie ontvangen wij geregeld de vraag: Wat is bevrijdende betaling? Op grond van de Nederlandse wet moet een schuldenaar een verschuldigd bedrag (bijvoorbeeld een rekening) voldoen aan zijn schuldeiser of aan een persoon die in plaats van de schuldeiser gerechtigd is om deze te ontvangen. In dat geval heeft de schuldenaar bevrijdend betaald (de rekening is voldaan). Wanneer een betaling onopzettelijk wordt voldaan aan een partij die onbevoegd is om deze te ontvangen, is er in beginsel niet bevrijdend betaald. Dit betekent dat de schuldenaar niet aan zijn betalingsverplichting heeft voldaan en de schuldeiser alsnog betaling kan vorderen.
Op deze hoofdregel bestaan verschillende wettelijke uitzonderingen, waaronder artikel 6:34 lid 1 BW. Deze regeling beschermt een schuldenaar die onwetend heeft betaald aan een onbevoegde ontvanger.
Wettelijke vereisten van bevrijdende betaling
In de kern bepaalt artikel 6:34 lid 1 BW dat een schuldenaar die heeft betaald aan iemand die niet bevoegd was om de betaling te ontvangen (de onbevoegde ontvanger), aan degene aan wie betaald moest worden (de schuldeiser) kan tegenwerpen dat hij bevrijdend heeft betaald. De schuldenaar moet wel op redelijke gronden hebben aangenomen dat de onbevoegde ontvanger zijn schuldeiser was of dat om een andere reden aan de onbevoegde ontvanger moest worden betaald.
Wettelijke vereisten van bevrijdende betaling:
1. de schuldenaar moet ervan overtuigd zijn geweest dat hij betaalde aan de schuldeiser of een ander aan wie hij moest betalen. De overtuiging van de schuldenaar dat hij aan de ontvanger mocht betalen is dus niet voldoende en
2. de schuldenaar moet redelijke gronden voor de betaling aan de onbevoegde hebben gehad, oftewel te goeder trouw zijn geweest.
Brabantia en Bol.com
Op 14 april 2021 is door de rechtbank Midden-Nederland een interessante uitspraak gedaan over de toepassing van bevrijdende betaling in een zaak tussen Brabantia en Bol.com, respectievelijk een leverancier van huishoudelijke producten en een afnemer die deze via haar webwinkel verkoopt.
In de kern gaat de zaak over een mailbox van de leverancier die wordt gehackt door oplichters. Vanuit de gehackte mailbox wordt door middel van een vervalste e-mail en brief een gewijzigd bankrekeningnummer doorgegeven aan de afnemer met het verzoek deze in haar administratie te verwerken. De afnemer verwerkt de wijziging en betaalt als gevolg daarvan gedurende enkele maanden een totaalbedrag van meer dan EUR 750.000 aan oplichters.
De vraag die centraal staat is of de afnemer bevrijdend heeft betaald op grond van artikel 6:34 lid 1 BW.
Bepalend voor de beantwoording van deze vraag is volgens de rechtbank of en in welke mate de afnemer moest twijfelen aan het verzoek van de leverancier en nader onderzoek had moeten doen. De afnemer stelt dat dit niet van haar verwacht mocht worden en verwijst naar de vervalste e-mail van het gebruikelijke e-mailadres van de leverancier en de vervalste brief met authentieke lay-out, briefhoofd, aanhef en handtekeningen van tekenbevoegden.
De rechtbank plaatst oplichting binnen het toepassingsbereik van artikel 6:34 lid 1 BW en overweegt:
1. dat de afnemer zich bewust moest zijn dat het verzoek tot het wijzigen van een rekeningnummer een veelgebruikte methode van oplichters is met mogelijk grote financiële gevolgen, dat zij relatief eenvoudig (telefonisch) had kunnen controleren of het verzoek van de leverancier afkomstig was en dat daardoor op haar een bovengemiddelde zorgvuldigheid rust;
2. dat het verzoek van een Nederlands bedrijf om betalingen naar een Spaans rekeningnummer over te maken tot gezonde argwaan had moeten leiden bij de afnemer en
3. dat het plotselinge gebruik van gebrekkig Engels en zeer atypisch taalgebruik in de e-mail en brief aanleiding moest geven tot zorgvuldigheid.
Op basis hiervan oordeelt de rechtbank dat de afnemer ernstig had moeten twijfelen aan het verzoek van de leverancier en nader onderzoek had moeten doen. Nu de afnemer dit niet heeft gedaan, heeft zij de betalingen niet te goeder trouw verricht, heeft zij niet bevrijdend betaald en heeft zij niet aan haar betalingsverplichtingen aan de leverancier voldaan.
Deze uitspraak is in lijn met overeenkomstige uitspraken waarbij de uitkomst vaak zwart of wit is en de schuldenaar na een betaling aan een onbevoegde vaak (alsnog) aan zijn schuldeiser moet betalen. De uitspraak bevestigt dan ook dat bij het betalen van facturen zorgvuldig te werk moet worden gegaan.
Advocaat gespecialiseerd in bevrijdende betaling
MAAK Advocaten beschikt over een ervaren team van advocaten gespecialiseerd in vraagstukken over geschillen en procedures en met een sterke focus op de spelers in de maakindustrie. Wilt u juridisch advies inwinnen over de wettelijke regelingen met betrekking tot bevrijdende betaling of gerelateerde thema’s? Of heeft uw onderneming behoefte aan ondersteuning bij het overnemen van onderhandelingen, het begeleiden van een vorm van alternatieve geschillenbeslechting zoals arbitrage, het leggen van conservatoir beslag, het voeren van een civiele procedure bij de Nederlandse rechtbanken of gerechtshoven in hoger beroep of het starten van een kortgedingprocedure? Neem dan contact op met Max Schwillens, advocaat gespecialiseerd in bevrijdende betaling, of met een van onze andere procesrechtadvocaten in Amsterdam.
T: +31 (0)20 – 210 31 38
E: mail@maakadvocaten.nl
Contactpersoon: Max Schwillens | Advocaat Overeenkomstenrecht
