Het gedeeltelijk ontbinden van een overeenkomst komt in de praktijk in (te) beperkte mate voor. Het ontbinden van een overeenkomst doet u wanneer u ontevreden bent over een geleverd product of een afgenomen dienst. Of het nu gaat over een machine die niet beantwoordt aan de overeenkomst, of een samenwerking die niet langer haar vruchten afwerpt, de wet biedt de teleurgestelde partij de mogelijkheid de overeenkomst te ontbinden. Welke stap vaak over wordt geslagen is het gedeeltelijk ontbinden. Als advocaat contractenrecht ziet Remko Roosjen ondernemers nogal eens worstelen met de voorwaarden voor ontbinding. Hieronder een aantal inzichten en tips voor de praktijkNeem contact met ons op
ONTBINDING van een overeenkomst
Contractuele afspraken worden door u – of door uw contractspartner – helaas niet altijd nagekomen. Naar Nederlands recht mag de andere partij dan al snel overgaan tot ontbinding van de overeenkomst. Ook indien een contractspartij niet toerekenbaar tekortschiet, denk aan overmachtssituaties, kan de andere partij immers overgaan tot ontbinding van de overeenkomst.
De gevolgen van ontbinding zijn echter vaak zwaarwegend, terwijl een alternatief vaak ook mogelijk is: het gedeeltelijk ontbinden van een overeenkomst
Voordat ik de rechtsgevolgen van een gedeeltelijke ontbinding bespreek, volgen voor de volledigheid hieronder nog de voorwaarden voor een ‘gewone’ ontbinding van een overeenkomst.
VOORWAARDEN VOOR EEN ONTBINDING
Wanneer u of een andere partij tekortschiet in de nakoming van een verbintenis – en derhalve een afspraak niet nakomt – kan in beginsel de overeenkomst tussen partijen worden ontbonden. Dit kan plaatsvinden door een schriftelijke verklaring van de ontbindingsgerechtigde of op zijn vordering door de rechter worden uitgesproken.
Wel is het zo dat de partij die zich op ontbinding van de overeenkomst beroept eerst moet nagaan of de andere partij wel reeds in verzuim is. Ook kan een overeenkomst niet worden ontbonden indien de tekortkoming de ontbinding met haar gevolgen niet rechtvaardigt. Dit zijn dus mogelijk verweren van een contractspartij die tekortgeschoten is indien de andere partij een verklaring voor recht vordert dat de overeenkomst is ontbonden.
VOORDELEN VAN EEN GEDEELTELIJKE ONTBINDING
Als de tekortschietende contractspartij -terecht- verweer voert en stelt dat niet is voldaan aan de voorwaarden voor ontbinding, vergeet men vaak dat in een dergelijk geval wél een gedeeltelijke ontbinding van de overeenkomst kan worden gevorderd.
Het gevolg van (bijvoorbeeld) de gedeeltelijke ontbinding van een koopovereenkomst is dat de koopprijs in evenredigheid met de tekortkoming zal worden verminderd. Wanneer je als koper in principe blij bent met een aankoop, is dit derhalve een gunstige oplossing. Bij gehele ontbinding zullen immers alle reeds verrichte prestaties ongedaan dienen te worden gemaakt: de aankoop zal aan de verkoper moeten worden geretourneerd.
Een ander voordeel van een gedeeltelijke ontbinding is dat een gedeeltelijke ontbinding geen wettelijke verplichting tot schadevergoeding betreft. Kortweg houdt dit in dat de leerstukken ‘voordeelstoerekening’ en ‘eigen schuld’ niet van toepassing zijn op de gedeeltelijke ontbinding en mogelijk een exoneratieclausule (contractuele uitsluiting van aansprakelijkheid) niet van toepassing is.
PRAKTIJKVOORBEELDEN VAN GEDEELTELIJKE ONTBINDING
Wanneer kan een gedeeltelijke ontbinding nog meer een uitkomst bieden?
Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn indien een partij tijdelijk zijn verplichtingen niet kan nakomen, of slechts deels zijn verplichtingen kan nakomen. Denk aan de levering van 10.000 kilo grondstoffen in plaats van 14.000 kilo grondstoffen.
Was het bovenstaande nog te abstract? Ter toelichting volgt hieronder nog een specifiek voorbeeld van een tekortkoming die zich bij uitstek leent voor een gedeeltelijke ontbinding.
Partij A koopt een authentiek schip van partij B voor een prijs van EUR 550.000.
Eén van de twee motoren van het schip blijkt defect. Een nieuwe motor zal moeten worden aangekocht en ingebouwd – kosten betreffen een bedrag ad EUR 95.000.
Partij A kan in dit geval de gehele overeenkomst ontbinden. Maar… een partij die het meerdere toekomt, kan ook het mindere vorderen. In dit geval is een gedeeltelijke ontbinding voor partij A een stuk aantrekkelijker, gezien A het authentieke schip graag wilt behouden. Daarnaast heeft partij A een bekende die toevallig handelt in dergelijke motorblokken.
Als partij A slechts gedeeltelijke ontbinding van de overeenkomst vordert, zal de koopprijs worden verminderd. In dit geval zal bij een gedeeltelijke ontbinding het bedrag van EUR 95.000 op de koopprijs van EUR 550.000 in mindering worden gebracht.
Een concreet voordeel hiervan kan zijn dat indien partij A een voordeel geniet door deze vermindering in de koopprijs, dit voordeel niet in mindering zal worden gebracht op het bedrag dat A na de gedeeltelijke ontbinding van partij B ontvangt.
Dus stel dat partij A met korting een motor af kan nemen bij een derde partij. Dan mag partij B dit voordeel -de korting- niet verrekenen met hetgeen hij op grond van de gedeeltelijke ontbinding aan partij A verschuldigd is.
GEDEELTELIJKE ONTBINDING BIEDT KANSEN
De gedeeltelijke ontbinding is niet altijd de beste remedie. Vaak zijn relaties (bijvoorbeeld bij duurzame overeenkomsten) dusdanig verslechterd dat partijen het helemaal niet zitten te wachten op een gedeeltelijke ontbinding (en dus nog tot elkaar verbonden blijven).Toch herinner ik u middels deze blog graag aan dit alternatief op de gehele ontbinding. De gedeeltelijke ontbinding wordt vandaag de dag vaak over het hoofd gezien terwijl het juist zoveel voordelen met zich mee kan brengen.
ADVOCAAT GESPECIALISEERD IN GEDEELTELIJKE ONTBINDING
Wordt u geconfronteerd met een het gedeeltelijk ontbinden van een overeenkomst door uw contractspartij, of komt uw contractpartij wellicht haar verplichtingen niet na? Laat u altijd eerst voorzien van gedegen juridisch advies voordat u overgaat tot een (gedeeltelijke) ontbinding, of voordat u berust in de ontbinding door uw contractspartij. Daarnaast is het ook met het oog op verzuim en of opschortingsbevoegdheden van uw contractspartner, altijd aan te raden eerst zorgvuldig uw juridische opties te overwegen en de gevolgen daarvan te helder voor ogen te hebben. Onze advocaten staan u hierin uiteraard graag bij.
