In procederen gespecialiseerde advocaat

Onze Amsterdamse advocaten vertegenwoordigen een groot aantal buitenlandse cliënten in juridische geschillen. Omdat ons rechtssysteem op belangrijke punten verschilt van het rechtssysteem in het Verenigd Koninkrijk of de Verenigde Staten, heeft onze in procederen gespecialiseerde advocaat een overzicht opgesteld van het Nederlandse rechtssysteem. Het overzicht behandelt de belangrijkste aspecten en beantwoordt de meest relevante vragen over procederen in Nederland. Ons team van advocaten op ons kantoor in Amsterdam is toegelaten tot alle rechtbanken in Nederland. Onze procesadvocaat staat tot uw beschikking voor verdere vragen en wij adviseren u graag over procederen in Nederland of vertegenwoordigen u graag voor een rechtbank.

Civiele procedures

Wat betreft civiele procedures en het indienen van een vordering, kunnen civiele zaken in drie instanties worden behandeld:

In ons rechtssysteem beslissen kantonrechters, arrondissementsrechtbanken en gerechtshoven over feiten en omstandigheden, terwijl de Hoge Raad uitspraken over rechtsvragen toetst.

Nederland heeft tien arrondissementsrechtbanken. De rechtbanken zijn algemeen bevoegd voor alle civiele zaken. Elke rechtbank heeft een afdeling die bevoegd is voor alle civiele vorderingen met een geschilbedrag tot €25.000 en voor civiele zaken met betrekking tot arbeidsovereenkomsten, agentuurovereenkomsten, huurovereenkomsten en huurkoopovereenkomsten. Deze afdelingen worden kantongerechten genoemd en civiele zaken worden door één rechter (de kantonrechter) behandeld. Bij kantonrechters is vertegenwoordiging door een advocaat niet verplicht. Het is echter absoluut aan te raden om een advocaat te raadplegen voordat u een dergelijke procedure start om deskundig advies te krijgen over de zaak in kwestie.

Alle andere civiele geschillen, waaronder alle commerciële vorderingen met een geschilbedrag van meer dan €25.000, worden behandeld door de civiele kamer van een arrondissementsrechtbank en een procesadvocaat is verplicht. In de arrondissementsrechtbanken worden rechtszaken behandeld door een enkele rechter of een panel van drie rechters, afhankelijk van de complexiteit van de zaak en van wat de arrondissementsrechtbank als adequaat beschouwt. In zaken voor de rechtbank is vertegenwoordiging door een procesadvocaat verplicht.

Hoe is het civiele rechtssysteem in Nederland gestructureerd?

Civiele zaken kunnen in drie instanties worden behandeld. Kantonrechters, arrondissementsrechtbanken en gerechtshoven beslissen over de feiten en omstandigheden, terwijl – in laatste instantie – de Hoge Raad uitspraken alleen toetst op rechtsvragen.

Wat kost een rechtszaak?

De wet bepaalt dat de verliezende partij de kosten van de procedure betaalt, inclusief de juridische kosten van de winnende partij. Hierbij moet worden opgemerkt dat de proceskosten niet de daadwerkelijk gemaakte kosten zijn; de hoogte van de te betalen proceskosten bestaat uit forfaitaire bedragen, die door de rechter in de uitspraak worden vastgesteld. Er is geen aparte procedure voor het bepalen van de proceskosten en er is geen wet op de beloning van een procesadvocaat.

Hoe wordt een vonnis ten uitvoer gelegd?

Een vonnis moet eerst rechtstreeks door de deurwaarder worden betekend voordat het internationale vonnis ten uitvoer kan worden gelegd. Een partij kan verzoeken om een vonnis voorlopig ten uitvoer te leggen voordat het definitief wordt.

Als de verliezende partij in eerste aanleg hoger beroep instelt tegen het vonnis dat niet uitvoerbaar bij voorraad is, wordt de uitvoerbaarheid opgeschort in afwachting van de uitkomst van het hoger beroep.

Hoe lang duren procedures in Nederland?

Statistisch gezien wordt ongeveer 70% van alle civiele procedures in eerste aanleg beslist in minder dan 12 maanden, en ongeveer 90% binnen 24 maanden.

Procesadvocaat in Amsterdam

Zittingen in kort geding vereisen een spoedeisende beslissing over de geschilpunten en kunnen op zeer korte termijn plaatsvinden – zelfs binnen één dag als het spoedeisende karakter van de zaak dat vereist. Onze procesadvocaat in Amsterdam heeft de ervaring die u nodig heeft. Voorbeelden van procedures waarbij sprake kan zijn van een hoge mate van spoed zijn:

• procedures over geschillen over de overdracht van aandelen in een vennootschap die bij uitvoering een partij benadeelt, of
• zaken waarin de heroverdracht na een gewone procedure vrijwel onmogelijk of moeilijk is,
• zaken over de overdracht van delen van activa die bijvoorbeeld een schuldeiser benadelen.

Kort geding

Een onderscheidend kenmerk van het rechtssysteem in civiele zaken, is de specifieke kamer van elke rechtbank voor kort gedingen. Deze kamers worden bemand door één ervaren rechter. Zittingen in kort geding vereisen een spoedeisende beslissing over de geschilpunten en kunnen op zeer korte termijn plaatsvinden – zelfs binnen één dag als het spoedeisende karakter van de zaak dit vereist. Voorbeelden van procedures waarin sprake kan zijn van een hoge mate van spoed zijn:

• procedures over geschillen over de overdracht van aandelen in een vennootschap die bij uitvoering een partij benadeelt, of
• zaken waarin de heroverdracht na een gewone procedure vrijwel onmogelijk of moeilijk is,
• zaken over de overdracht van delen van activa die bijvoorbeeld een schuldeiser benadeelt.
  

In kort geding doet de rechter binnen twee weken of zo nodig zo snel mogelijk een inhoudelijke uitspraak. Een rechter kan in een dergelijke procedure in principe alleen een voorlopige voorziening gelasten; hij mag de rechtsverhouding tussen partijen niet definitief beoordelen. Wel kunnen vorderingen tot nakoming van een overeenkomst of het nalaten van een bepaalde handeling worden toegewezen. Omdat een vonnis in kort geding een executoriale titel is, is een kort geding vaak zeer effectief. Vaak accepteren de partijen de beschikking van de rechter zonder dat er een bodemprocedure voor de gewone kamer nodig is.

Civiele appelprocedures

Afgezien van civiele vorderingen met een geschilbedrag van minder dan €1.750, kan tegen vonnissen van een rechtbank of kantonrechter hoger beroep worden ingesteld bij een gerechtshof. In Nederland zijn er vier gerechtshoven. Een procedure bij een gerechtshof wordt normaal gesproken door drie rechters behandeld. Onze Amsterdamse advocaten hebben veel ervaring met een beroepsprocedure en een procesadvocaat is vereist voor dit soort zaken.

Hooggerechtshof

De Hoge Raad is gevestigd in Den Haag. Het beoordeelt beslissingen van lagere rechtbanken, maar alleen met betrekking tot juridische kwesties. Daarbij is de Hoge Raad gebonden aan de feiten en omstandigheden die door de lagere rechters zijn vastgesteld. Naar keuze van de Hoge Raad worden zaken behandeld door drie of vijf rechters. Beslissingen worden genomen door de benoemde rechters, maar alleen na beraadslaging in een plenaire zitting met alle rechters van de Hoge Raad.

Gespecialiseerde rechtbanken en kamers in het rechtssysteem

Met betrekking tot procederen is het goed om te weten dat er verschillende gespecialiseerde rechtbanken en kamers zijn in Nederland. De bekendste is de Ondernemingskamer bij het Gerechtshof in Amsterdam, die zich specifiek bezighoudt met geschillen binnen ondernemingen. Zaken voor de Ondernemingskamer betreffen bijvoorbeeld geschillen tussen aandeelhouders, geschillen over het bestuur, corporate governance kwesties, maar ook geschillen over het financiële beheer van de onderneming. De Ondernemingskamer behandelt alle zaken met drie professionele rechters en twee lekenrechters die gespecialiseerd zijn op het gebied van financiën, auditing of het management/bestuur. Daarnaast kan de Ondernemingskamer een ervaren accountant (vaak een bedrijfsjurist of voormalig directeur) opdracht geven om de activiteiten van de onderneming te onderzoeken en een advies uit te brengen. Tijdens de procedure voor de Ondernemingskamer kan het bestuur van een onderneming bestuurders ontslaan of interim-bestuurders benoemen om de onderneming tijdens de gerechtelijke procedure te leiden. Voor dit soort civiele procedures is een advocaat nodig.

Nederlandse Rechtbank van Koophandel (NCC) voor geschillen in het Engels

Op 1 januari 2019 is er een speciale rechtbank voor handelszaken opgericht: de Netherlands Commercial Court (NCC) voor geschillen in het Engels. De NCC bestaat uit een gespecialiseerde kamer binnen de rechtbank Amsterdam en, in geval van hoger beroep, het gerechtshof Amsterdam. Procedures voor de NCC worden gevoerd in het Engels en beslissingen of uitspraken worden gedaan in het Engels. De regels van het internationaal privaatrecht zijn van toepassing op de rechtsmacht van de NCC, die gekoppeld is aan de rechtsmacht van de rechtbank Amsterdam of het gerechtshof Amsterdam. Bovendien is de NCC alleen op vrijwillige basis bevoegd voor geschillen, dus partijen moeten ermee instemmen dat een geschil door de NCC wordt beslecht. De bevoegdheid van de NCC kan ook contractueel tussen de betrokken partijen worden vastgelegd. Voor dit soort civiele procedures is een procesadvocaat vereist.

Collectieve acties

Op 1 januari 2020 is een nieuwe wet op collectieve schadevergoedingsacties in werking getreden: de Wet Afwikkeling Massaschade in Collectieve Actie (WAMCA), die het mogelijk maakt om collectieve schadevergoedingsacties in te stellen. Vóór de nieuwe wet konden collectieve acties uitsluitend worden gebruikt om een verklaring voor recht te verkrijgen waarin de onrechtmatigheid van een actie werd vastgesteld. Een dergelijk vonnis kon vervolgens door de individuen worden gebruikt om in afzonderlijke zaken een schadeclaim in te dienen. Hoewel de procedures voor groepsacties al goed ontwikkeld waren, versterkt de nieuwe wet zeker de positie van benadeelde partijen in groepsacties. Onze Amsterdamse advocaten adviseren u graag over deze kwestie.

Met betrekking tot schikking procedures in collectieve acties moet het volgende worden opgemerkt. Partijen bij een collectieve actie kunnen besluiten een zaak te schikken. Het Gerechtshof Amsterdam heeft de exclusieve bevoegdheid om dergelijke schikkingsovereenkomsten te beoordelen en algemeen verbindend te verklaren. Een dergelijke algemeen bindende schikking wordt in alle lidstaten van de Europese Unie erkend op basis van het toepasselijke EU-recht. Voor dit soort civiele procedures is een procesadvocaat vereist.

De rol van rechters in civiele procedures

Om de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht te waarborgen, worden in Nederland professionele rechters aangesteld als levenslange ambtenaren. Een basisbeginsel van het Nederlandse Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering is dat rechters een passieve houding aannemen in gerechtelijke procedures, vooral met betrekking tot het vaststellen van feiten en het bepalen van de grenzen van het geschil en het juridische debat. Deze kwesties vallen doorgaans onder de partijautonomie, wat van oorsprong een leidend principe is in procesvoering. Tegenwoordig is er echter een tendens naar een actievere rol voor rechters. Dit wordt onder andere weerspiegeld in recente wetgevingsinitiatieven die rechters meer bevoegdheden geven met betrekking tot bewijsverkrijging, het toewerken naar een schikking of bemiddeling, maar ook in de behandeling van gerechtelijke procedures.

Verjaringstermijn in het rechtssysteem

Hoewel bepaalde civiele vorderingen verjaren na uiterlijk 20 jaar, verjaren de meeste civiele vorderingen al na vijf jaar. Het moment waarop de verjaring onder Nederlands recht begint, hangt af van de aard van de specifieke vordering. Een vordering tot nakoming van een overeenkomst, in het bijzonder betaling, moet bijvoorbeeld worden ingesteld binnen vijf jaar nadat de nakoming verschuldigd is. Ook een vordering tot schadevergoeding moet worden ingesteld binnen vijf jaar nadat de benadeelde partij kennis heeft gekregen van zowel de geleden schade als van de persoon die deze schade heeft veroorzaakt. Tot slot moet een vordering tot ontbinding van de overeenkomst wegens niet-nakoming ook worden ingesteld binnen vijf jaar nadat de schuldeiser kennis heeft gekregen van de niet-nakoming.

Schorsing van een verjaringstermijn

Een verjaringstermijn kan worden opgeschort door een schriftelijke aanmaning waarin het recht om de vordering in te stellen wordt voorbehouden of door het starten van een gerechtelijke procedure. Een aanmaning tot nakoming die voldoet aan de specifieke vereisten voor schorsing is voldoende voor de schorsing van de verjaringstermijn. Na de schorsing van de verjaringstermijn begint in principe dezelfde verjaringstermijn opnieuw te lopen. De wet staat in principe herhaalde schorsing van een verjaringstermijn toe. Met betrekking tot geschillen is het van cruciaal belang op te merken dat het verstrijken van een verjaringstermijn een verweer is dat door de gedaagde moet worden gevoerd; rechtbanken kunnen de kwestie van verjaring niet ambtshalve aan de orde stellen of onderzoeken.

Gedrag van partijen voorafgaand aan het instellen van een vordering

Vanuit strategisch oogpunt is het in sommige situaties de moeite waard om een getuigenverhoor te overwegen of een getuige-deskundige in te schakelen voordat een gerechtelijke procedure wordt gestart om de bewijspositie vooraf te verduidelijken en te versterken. Deze getuigenverklaringen of het oordeel van de deskundige kunnen worden gebruikt in de latere gerechtelijke procedure. Onder bepaalde omstandigheden kan een gerechtelijke procedure ook worden vermeden als een partij zich realiseert dat haar eigen positie moeilijk is of dat een schikking moet worden gezocht.

De wet voorziet niet in een verplichte openbaarmaking van beschikbare stukken, documenten, bewijsmateriaal enzovoort aan de andere partij voorafgaand aan een rechtszaak. Wel kent de wet een specifieke procedure waarin bijvoorbeeld inzage kan worden gevraagd in documenten die in het bezit zijn van de wederpartij.

Pre-judicieel beslag

De tenuitvoerlegging van een vonnis na afloop van de gerechtelijke procedure houdt een risico in met betrekking tot de beschikbaarheid van het vermogen van de verliezende partij. Daarom voorziet de wet in de mogelijkheid van conservatoir beslag op dergelijke goederen, om ervoor te zorgen dat een rechterlijke beslissing ten uitvoer kan worden gelegd na de beëindiging van de gerechtelijke procedure. Dergelijk conservatoir beslag moet worden aangevraagd bij de bevoegde rechtbank. Nadat het gerechtelijk bevel is uitgevaardigd, kan er beslag worden gelegd op de bezittingen van de andere partij, zoals banktegoeden, onroerend goed, voertuigen, enzovoort. In de regel wordt de toegang van de andere partij tot de in beslag genomen goederen geblokkeerd tot het einde van de gerechtelijke procedure, zodat een beslissing dienovereenkomstig ten uitvoer kan worden gelegd. In bepaalde gevallen kan ook beslag worden gelegd op documenten of ander bewijsmateriaal om bewijsmateriaal te bewaren. Een beslagleggingsbevel wordt ex parte verkregen: de bevoegde rechter vaardigt het beslagleggingsbevel meestal uit, kort nadat het relevante verzoek is ingediend. De rechter onderzoekt het verzoek om te bepalen of de beweerde vordering aannemelijk is en of de noodzakelijke formaliteiten zijn vervuld. Nadat het bevel is uitgevaardigd of het voorlopige beslag is uitgevoerd, kan de andere partij op wiens goederen beslag is gelegd, in kort geding verzoeken om opheffing van het beslag. Volgens de wet is dezelfde rechter die het bevel tot goedkeuring van het beslag heeft gegeven, bevoegd om een kort geding aan te spannen. Vanwege de verstrekkende gevolgen van een dergelijk beslag zal de rechter zo snel mogelijk een zitting plannen. In een dergelijke herroepingsprocedure zal de rechter echter alleen onderzoeken of de vordering van de beslaglegger aannemelijk is. Een volledige toetsing of beoordeling van de inhoud van de vordering zal pas in de hoofdprocedure plaatsvinden. In dit verband moet worden opgemerkt dat een beslaglegger aansprakelijk is voor de schade die de gedaagde lijdt als zijn vordering in de hoofdprocedure wordt afgewezen. Een procesadvocaat is vereist voor dit soort civiele procedures.

Het starten van een civiele procedure

In dit artikel is ingegaan op de vraag hoe een civiele procedure wordt ingeleid en hoe en wanneer de procespartijen worden geïnformeerd over de inleiding van de procedure. Daarnaast wordt aandacht besteed aan belangrijke aspecten van civiele procedures, zoals de belasting voor de rechter.

Volgens het procesrecht moet een vordering worden ingeleid met de betekening van de dagvaarding door een deurwaarder aan de gedaagde. Een civiele procedure wordt als aanhangig beschouwd na deze betekening. Omdat er bij de dagvaarding echter nog geen rechtbank betrokken is, zijn er op dit moment nog geen proceskosten verschuldigd. De datum waarop de procedure voor de rechter wordt gebracht, wordt vastgelegd in de dagvaarding. Afhankelijk van de tactiek en de belangen van de eiser kan er een bepaalde periode zitten tussen de betekening van de dagvaarding en de start van de procedure bij de rechtbank, waardoor partijen kunnen onderhandelen over een schikking waarmee een rechtszaak alsnog kan worden voorkomen.

Een dagvaarding moet de vordering van de eiser en de gronden of basis voor de vordering bevatten. Daarnaast moet de eiser de reeds bekende argumenten ter verdediging van de gedaagde opnemen en alle relevante feiten en beschikbare bewijzen presenteren, zodat de rechtbank volledig op de hoogte is.

Opgemerkt moet worden dat bepaalde civiele zaken moeten worden ingeleid door het indienen van een verzoekschrift bij de rechtbank, in plaats van een dagvaarding. De inhoudelijke structuur van een dergelijk verzoekschrift is in wezen hetzelfde als die van een dagvaarding. Nadat het verzoekschrift is ingediend, informeert de rechtbank de betrokken partijen over het verzoekschrift en stelt een termijn vast waarbinnen de verweerders op het verzoekschrift moeten reageren.

Belasting van rechtbanken

De werklast van de rechtbanken is aanzienlijk en problematisch. Dit komt tot uiting in de lengte van gerechtelijke procedures. Vaak duurt het lang voordat er een datum wordt vastgesteld voor een mondelinge zitting of voordat er een uitspraak wordt gedaan. In tegenstelling tot andere rechtssystemen bedraagt de vertraging echter maanden, geen jaren.

Met uitzondering van procedures voor de Hoge Raad, zijn civiele procedures nog niet gedigitaliseerd. Hoewel er plannen zijn om dit te doen, is het nog niet duidelijk of en hoe deze plannen zullen worden uitgevoerd.

Procedure en duur van een Nederlandse rechtszaak

Hieronder lichten de gespecialiseerde procesadvocaten in Amsterdam van MAAK Advocaten de procedure en duur van een civiele procedure toe.

Een civiele procedure begint met de dagvaarding van de eiser, waarop de gedaagde kan reageren met een verweerschrift (conclusie van antwoord). Vanwege de termijnen en hun mogelijke verlengingen die in het Nederlandse Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering zijn vastgelegd, duurt deze eerste fase – d.w.z. vanaf de betekening van de dagvaarding tot de levering van het verweerschrift – gewoonlijk drie tot zes maanden. Het procesrecht voorziet in verschillende bezwaren in bijzaken, zoals het bezwaar tegen de bevoegdheid van de rechtbank. Een bijzaak kan de duur van de procedure verlengen.

Nadat een dagvaarding en een verweerschrift zijn ingediend, zal de rechtbank meestal een mondelinge behandeling plannen waarbij partijen hun standpunten kunnen toelichten en de rechter vragen kan stellen. Daarnaast komen tijdens een mondelinge behandeling ook het vervolg van de procedure en de mogelijkheid van een schikking aan bod. Na een mondelinge behandeling zal de rechter een vonnis wijzen of de partijen gelasten hun standpunten nader toe te lichten of nader bewijs aan de rechter voor te leggen. Aanvullend bewijs kan bijvoorbeeld worden geleverd door het introduceren van getuigenverklaringen of een deskundigenonderzoek.

Duur van civiele procedures in de eerste aanleg

Statistisch gezien wordt ongeveer 70% van alle civiele procedures in eerste aanleg beslist in minder dan 12 maanden, en ongeveer 90% binnen 24 maanden.

Duur van civiele procedures in de tweede aanleg/hoger beroep

Het is interessant om op te merken dat statistisch gezien 10 tot 15% van alle vonnissen in civiele zaken in eerste aanleg in hoger beroep wordt gegaan. In minder dan 50% van de beroepszaken wordt binnen 12 maanden uitspraak gedaan. Ongeveer 80 % van alle beroepen wordt binnen 24 maanden afgerond. Zaken voor de Hoge Raad duren gemiddeld 24 maanden.

Arrondissementsrechtbank Amsterdam – pilot snellere civiele procedure

De rechtbank Amsterdam voert een pilot uit met een snellere procedure in eenvoudige zaken waarbij geen getuigenverhoor of deskundigenbewijs nodig is. De procedure is vergelijkbaar met een kort geding procedure, maar leidt tot een eindbeslissing. In deze gevallen vindt de hoorzitting meestal plaats binnen zes tot tien weken na het begin van de procedure. Opgemerkt moet echter worden dat zo’n snelle procedure alleen mogelijk is als beide partijen het ermee eens zijn of ermee instemmen.

Gerechtelijke procedure – controle door partijen

Een vraag die vaak aan onze procesadvocaat wordt gesteld, is in hoeverre de partijen in civiele procedures controle of invloed kunnen uitoefenen op het verloop van de procedure of het tijdschema ervan.

Het antwoord is dat partijen tot op zekere hoogte en alleen in uitzonderlijke gevallen het tijdschema van gerechtelijke procedures kunnen bepalen, mits zij ermee instemmen om af te wijken van de gestelde termijnen of het normale verloop van dergelijke procedures. De ervaring van onze Amsterdamse advocaten is dat het vooral in complexe procedures een goede optie kan zijn om af te wijken van de gewone termijnen na overleg met de rechtbank.

In de regel krijgt een partij een termijn van vier of zes weken om een pleitnota in te dienen bij de rechtbank. In gerechtelijke procedures bij een arrondissementsrechtbank wordt een eerste verlenging alleen verleend met instemming van de wederpartij. Een tweede verlenging vereist een goede reden of overmacht – daarom is zo’n tweede verlenging uitzonderlijk.

Bewijsrecht – documenten in civiele procedures

Hieronder leggen onze gespecialiseerde advocaten uit hoe het bewijsrecht in elkaar zit, of er een plicht is om documenten en ander bewijs te bewaren tot de rechtszaak, en of partijen verplicht zijn om relevante documenten uit te wisselen of beschikbaar te stellen aan de wederpartij.

In gerechtelijke procedures zijn partijen over het algemeen verplicht om naar waarheid alle relevante feiten en bewijsstukken aan de rechtbank over te leggen die hun standpunten verklaren en bewijzen, en de standpunten van de wederpartij te weerleggen. Er moet echter worden opgemerkt dat deze verplichting verschilt van de openbaarmakingsverplichtingen die in common law rechtsgebieden bestaan. Het procesrecht vereist als hoofdbeginsel dat de partij die bepaalde standpunten inneemt, deze ook moet bewijzen. Er zijn echter uitzonderingen en nuances op deze hoofdregel. Onze gespecialiseerde procesadvocaat in Amsterdam informeert je graag over die uitzonderingen en nuances.

Op verzoek van een partij of ambtshalve kan de rechter een partij bevelen om (nadere) stukken of bewijsstukken over te leggen die in het bezit zijn van die partij. De partij die met een dergelijk bevel wordt geconfronteerd, kan om dwingende redenen weigeren om dergelijke documenten of bewijsstukken aan de rechtbank over te leggen. De drempel om met succes te weigeren aan een dergelijk bevel te voldoen is echter vrij hoog en het is niet eenvoudig om een reden als ‘dwingend’ te kwalificeren.

Er bestaat geen algemene verplichting om documenten of ander bewijs te bewaren tot de zitting. Het produceren van bewijsmateriaal blijft de verantwoordelijkheid van elke partij afzonderlijk. Een eis tot algemene openbaarmaking door de wederpartij is naar Nederlands recht niet mogelijk. Een uitzondering op deze regel is artikel 843a van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering, dat een partij toestaat om toegang te vragen tot specifieke documenten. Deze uitzondering is echter gebonden aan een aantal voorwaarden, waarover onze gespecialiseerde advocaten u kunnen informeren. Verder kan voor een inzageverzoek ook voorlopig beslag worden gelegd op bepaalde bewijsstukken of documenten. Een partij kan een dergelijk beslag aanvragen bij de rechtbank. Na goedkeuring zal een deurwaarder de relevante documenten in beslag nemen en bewaren totdat de rechter heeft beslist op het verzoek tot inzage door de beslagleggende partij.

In Nederland bestaat de term “minachting van de rechtbank” niet, maar de rechtbank kan wel conclusies trekken die nadelig zijn voor de partij die niet voldoet aan de verplichting om relevante feiten volledig en naar waarheid te verstrekken, of in het geval van vernietiging van bewijs of het achterhouden van bewijs.

Volgens de Hoge Raad mogen bewijsstukken, documenten en verslagen in het Engels, Frans en Duits zonder vertaling als bewijs aan de rechtbank worden voorgelegd. De rechtbank kan echter wel een vertaling bevelen.

Bewijs – vertrouwensrelatie en advocaat-cliënt privilege

In gerechtelijke procedures waarbij een buitenlandse partij betrokken is, wordt vaak de vraag gesteld of bepaalde documenten beschermd zijn tegen inzage door de wederpartij, of dat een verplichting tot openbaarmaking kan worden opgelegd.

Een advocaat kan, vanwege de vertrouwensrelatie en het verschoningsrecht, niet worden gedwongen om informatie of documenten die hij van zijn cliënt heeft ontvangen openbaar te maken, tenzij het gaat om advies van een bedrijfsjurist. De bescherming van documenten in de civiele procedure is daarom niet gekoppeld aan specifieke documenten, maar aan de hoedanigheid van de advocaat – dat wil zeggen: of de advocaat een externe advocaat is of een bedrijfsjurist. De partij zelf kan de vertrouwelijkheid van het advies aanvoeren als een van de dwingende redenen om openbaarmaking na een bevel van de rechter te voorkomen. Merk op dat correspondentie tussen advocaten die geen deel uitmaakte van schikkingsonderhandelingen of die onder de reikwijdte van een geheimhoudingsovereenkomst valt, als bewijs kan worden ingebracht in civiele procedures.

Bewijs in de civiele procedure

Hieronder leggen onze gespecialiseerde procesadvocaten uit hoe bewijs wordt geproduceerd in het civiele proces en of getuigen en deskundigen mondeling kunnen getuigen.

In de civiele procedure ligt de nadruk op schriftelijke stukken / pleidooien. Partijen moeten het beschikbare en relevante bewijs overleggen in hun eerst mogelijke pleidooi – dat wil zeggen de dagvaarding of het verweerschrift. Vaak beslissen rechters in de eerste plaats op basis van deze documenten en het daarbij gevoegde bewijs.

Deskundigenbericht in het burgerlijk procesrecht

In de civiele procedure kunnen schriftelijke deskundigenberichten als bewijs worden gebruikt. In principe mag elke partij een deskundigenbericht indienen. Daarnaast kan de rechter, onafhankelijk van deskundigenberichten van partijen, ook een (neutrale) deskundige benoemen. Vooral bij geschillen met technische aspecten kan de rechter belang hebben bij het benoemen van een deskundige. De advocaten van MAAK Advocaten hebben ruime ervaring en een sterke reputatie met betrekking tot dergelijke technische geschillen.

Getuigenverklaring en getuigenverhoor in het civiele procesrecht

Schriftelijke getuigenverklaringen komen steeds vaker voor in het civiele procesrecht. Schriftelijke getuigenverklaringen hebben echter niet dezelfde bewijskracht als een getuigenverhoor door de rechter, waarbij getuigen onder ede verklaren. Toch vindt er in de regel geen getuigenverhoor plaats in civiele procedures: dergelijke getuigenverhoren in de rechtszaal vinden alleen plaats als de rechter dat expliciet beveelt of als een partij daarop aandringt. Na zo’n getuigenverhoor krijgen partijen de gelegenheid om te reageren op de verklaringen die tijdens het verhoor zijn afgelegd. Vaak wordt een dergelijke verklaring echter in een pleitnota afgelegd.

Kort geding/rechtsmiddelen in civiele procedures

De wet kent een verscheidenheid aan kort gedingen. Zelfs tijdens een gerechtelijke procedure kunnen partijen bijvoorbeeld:

• verzoeken om een voorlopig beslag op de goederen van de andere partij;een voorlopig getuigenverhoor aanvragen;
• de bevoegdheid van de rechtbank betwisten; of
• vragen een zekerheid te stellen om de kosten van de procedure te dekken als de andere partij geen woonplaats heeft binnen de EU of in een land waar een beslissing ten uitvoer kan worden gelegd.

Civiele rechtsmiddelen

Naast het geven van declaratoire vonnissen over de rechtsverhouding tussen partijen, kan de burgerlijke rechter ook constitutieve vonnissen geven of een partij veroordelen om bepaald gedrag te staken, schadevergoeding te betalen of een ander civiel rechtsmiddel in te stellen. In dat opzicht kunnen partijen bijvoorbeeld de uitvoering van een contract, een verklaring van rechtsgeldige herroeping, de ontbinding van een contractueel beding of de nietigheid van een rechtshandeling vorderen. Wanneer een partij schade heeft geleden, kunnen de voorgaande civiele rechtsmiddelen worden gecombineerd met een vordering tot schadevergoeding op basis van een van de bepalingen over contractuele of buitencontractuele aansprakelijkheid – afhankelijk van de aard van de rechtsverhouding.

In zaken die betrekking hebben op de uitvoering van een rechtshandeling/transactie, kan een partij verzoeken dat het vonnis van de rechtbank in de plaats treedt van de medewerking van de schuldenaar aan de uitvoering. In principe vereist de wet dat de partij die schadevergoeding eist de hoogte en de grondslag van de schade bewijst.

Verder kan de eiser, om ervoor te zorgen dat de wederpartij het vonnis nakomt, een dwangsom eisen die gekoppeld is aan de gevorderde civiele voorziening(en). Dwangsommen zijn echter niet toegestaan in geschillen over geldelijke betalingen. In dergelijke gevallen kan de schuldeiser wettelijke rente vorderen vanaf de datum waarop de vordering opeisbaar is geworden. Er kan ook samengestelde rente worden gevorderd (rente op rente).

Tenuitvoerlegging van vonnissen

Een vonnis moet eerst rechtstreeks door de deurwaarder worden betekend voordat het ten uitvoer kan worden gelegd. Een partij kan verzoeken om een vonnis voorlopig ten uitvoer te leggen voordat het definitief wordt.

Als de verliezende partij in eerste aanleg hoger beroep instelt tegen het vonnis dat niet uitvoerbaar bij voorraad is, wordt de uitvoerbaarheid opgeschort in afwachting van de uitkomst van het hoger beroep.

Als een partij een vonnis dat voorlopig uitvoerbaar is, ten uitvoer legt, riskeert zij schadevergoeding als de tegenpartij met succes een rechtsmiddel instelt en het hof van beroep de bestreden beslissing vernietigt.

In het geval dat de verliezende partij het vonnis niet naleeft, heeft de winnende partij de mogelijkheid om beslag te leggen op activa van de tegenpartij of – mits deze in het vonnis zijn opgenomen – dwangsommen te eisen.

Publieke toegang tot rechtszittingen

In principe zijn rechtszittingen in Nederland openbaar; alleen in uitzonderlijke gevallen blijven de deuren gesloten voor het publiek. In de regel zijn de pleidooien met bewijsmateriaal niet toegankelijk voor het publiek. Vonnissen in civiele procedures zijn openbaar, zij het dat namen van private partijen – zowel natuurlijke personen als privaatrechtelijke rechtspersonen – zijn geanonimiseerd. Een groot aantal vonnissen is beschikbaar op de website van de Nederlandse rechterlijke macht: www.rechtspraak.nl.

Proceskosten in de civiele procedure

De wet bepaalt dat de verliezende partij de proceskosten betaalt, inclusief de juridische kosten van de winnende partij. In dit verband moet worden opgemerkt dat de proceskosten niet de daadwerkelijk gemaakte kosten zijn; het bedrag van de te betalen proceskosten bestaat uit forfaitaire bedragen, die door de rechter in het vonnis worden vastgesteld. Er is geen aparte procedure voor het bepalen van de proceskosten en er is geen wet op de beloning van advocaten.

In vergelijking met andere landen, vooral die met een common law-systeem, zijn de griffierechten in Nederland gematigd. Vooral in procedures waarbij hogere bedragen in het geding zijn, zijn de gerechtskosten relatief laag. Het maximumtarief voor gerechtskosten in civiele procedures wordt al bereikt bij een geschilbedrag van €100.000.

Wel moet worden opgemerkt dat de proceskosten voor specifieke kamers verschillen. Zo zijn de kosten voor procedures voor de Nederlandse Rechtbank van Koophandel hoger dan die voor andere rechtbanken. Internationaal gezien zijn ze echter nog steeds gematigd.

Financiering door derden van de proceskosten

In principe is financiering van de proceskosten door derden mogelijk. Een dergelijke financiering komt bijvoorbeeld voor bij class actions. In Nederlandse class actions is het vaak het geval dat een (Nederlandse) stichting of vereniging optreedt als belangenbehartiger van de benadeelde partijen en procespartijen.

Oorspronkelijk was de financiering van kosten door derden voor gerechtelijke procedures niet gebruikelijk met betrekking tot individuele vorderingen. De laatste tijd heeft die markt zich echter snel ontwikkeld. Dit geldt zowel voor civiele procedures als voor arbitrageprocedures.

Buitenlandse rechtsbijstandverzekeringen en dekking van Nederlandse gerechtelijke procedures

Buitenlandse rechtsbijstandverzekeringen met buitenlandse dekking dekken vaak de kosten van Nederlandse gerechtelijke procedures. Het gedekte bedrag hangt af van de verzekeringsvoorwaarden. Daarom adviseren wij cliënten met een buitenlandse rechtsbijstandverzekering contact op te nemen met de verzekeringsmaatschappij en te informeren naar de dekking.

Tenuitvoerlegging van buitenlandse vonnissen uit EU-lidstaten in Nederland

Vonnissen uit een lidstaat van de Europese Unie kunnen in Nederland ten uitvoer worden gelegd op grond van Verordening 1215/2012 betreffende de rechterlijke bevoegdheid, de erkenning en de tenuitvoerlegging van beslissingen in burgerlijke en handelszaken (herschikking). Voor de tenuitvoerlegging zijn de rechterlijke beslissing, de verklaring van uitvoerbaarheid op grond van Verordening 1215/2012 en, indien van toepassing, een vertaling in het Nederlands vereist.

Tenuitvoerlegging van buitenlandse vonnissen uit derde landen (niet-EU) in Nederland

Beslissingen uit derde landen waarmee Nederland geen multilateraal of bilateraal tenuitvoerleggingsverdrag heeft gesloten, worden in beginsel niet erkend en zijn daarom niet gemakkelijk uitvoerbaar. In de Nederlandse jurisprudentie is echter bepaald dat een volledig nieuw proces niet nodig is, mits de buitenlandse rechter bevoegd was, de procedure voldeed aan de beginselen van een behoorlijke procesorde en de uitspraak niet in strijd is met de Nederlandse openbare orde. Als aan deze voorwaarden is voldaan, kan erkenning of uitvoerbaarheid van een dergelijke buitenlandse beslissing worden gevraagd bij de Nederlandse rechter.

Advocaat gespecialiseerd in procesrecht in Amsterdam

Onze procesadvocaat in Amsterdam kan u vanaf het begin van het proces ondersteunen bij onderhandelingen en op strategisch niveau. Als de zaak escaleert, treedt ons procesadvocatenkantoor in Amsterdam op als uw procesadvocaat in de rechtbank. Als u dringend een voorlopige voorziening en een uitspraak van de rechter nodig heeft, kunnen wij namens u een kort geding aanspannen (een spoedprocedure). Onze procesadvocaat in Amsterdam kan in eerste aanleg optreden voor elke overheidsrechter. Wij helpen ook graag als er hoger beroep wordt ingesteld.

Remko Roosjen is procesadvocaat in Amsterdam en werkt nauw samen met cliënten en biedt pragmatische oplossingen voor alle juridische zaken, inclusief gerechtelijke procedures. Remko is medeoprichter van ons advocatenkantoor in Amsterdam. Als procesadvocaat is hij gespecialiseerd in (internationale) commerciële geschillen en contracten, waaronder civiele procedures, arbitrage en mediation. Daarnaast is Remko gespecialiseerd in het leggen van conservatoir beslag, het voeren van kort gedingen en het indienen van vorderingen. Remko is een scherpe, creatieve Amsterdamse advocaat met ruime ervaring in het vertegenwoordigen van zowel eisers als gedaagden geschillen. Bezoek Remko’s profiel via de website of via zijn LinkedIn profiel.

T: +31 (0)20 – 210 31 38
E: mail@maakadvocaten.nl
Contact: Remko Roosjen | Procesadvocaat in Nederland