Wanneer iemand zonder jouw toestemming jouw werk verspreidt, publiceert of op een andere manier beschikbaar maakt, kun je direct actie ondernemen. De auteurswet biedt dan bescherming. Je mag verdere verspreiding via de rechter verbieden en een vergoeding eisen voor de schade die je hebt geleden. Bovendien is het belangrijk om te beseffen dat je als rechthebbende altijd het recht hebt om op te treden tegen inbreuken, of deze nu opzettelijk zijn of niet. Inbreuk van een auteursrechtelijk werk vindt bijvoorbeeld plaats als iemand zonder toestemming jouw creaties online zet, afdrukt of kopieën verspreidt. Grootschalige inbreuk op auteursrechten wordt vaak aangeduid als ‘piraterij’.
Juridische stappen bij auteursrechtinbreuk
Stel, het auteursrecht is aan een ander overgedragen. Zelfs dan kun je als maker optreden tegen handelingen die jouw rechten schenden. Wanneer je ontdekt dat jouw werk zonder toestemming is gepubliceerd, kun je via de rechter verdere verkoop en verspreiding verbieden en een schadevergoeding eisen. Dit geldt bijvoorbeeld voor een schrijver die zijn boek zonder toestemming gepubliceerd ziet, een componist wiens muziek illegaal online staat, of een fotograaf van wie foto’s zonder toestemming op een website verschijnen. In Nederland treedt de Stichting BREIN namens veel rechthebbenden op tegen inbreuk. Volgens recente cijfers wordt in ongeveer 32% van de gevallen een schikking bereikt voordat het tot een rechtszaak komt.
Hoe werkt Strafrechtelijke vervolging bij een auteursrechtinbreuk?
Het Openbaar Ministerie kan bij opzettelijke inbreuken strafrechtelijk vervolgen. Sommige inbreuken gelden zelfs als misdrijf. Naast een geldboete tot €90.000,- kan de rechter een gevangenisstraf tot vier jaar opleggen. De FIOD-ECD is verantwoordelijk voor de opsporing van auteursrechtinbreuken. Strafrechtelijke vervolging volgt meestal na aangifte, vooral bij bedrijfsmatige en grootschalige inbreuken met maatschappelijk belang. Toch worden rechthebbenden doorgaans geacht hun rechten civielrechtelijk te handhaven. Opvallend is dat slechts 18% van de aangiften daadwerkelijk leidt tot een strafrechtelijke procedure.
wanneer start ik een procedure over een auteursrechtinbreuk?
Gerechtelijke procedures brengen vaak aanzienlijke kosten en ergernissen met zich mee. Daarom is het verstandig om eerst zorgvuldig af te wegen of optreden tegen inbreuk de moeite waard is. Hieronder volgt een overzicht van mogelijke acties. Als je besluit tot handhaving over te gaan, is het raadzaam een advocaat in te schakelen. Overigens blijkt uit onderzoek dat 41% van de bedrijven eerst een brief stuurt voordat zij juridische stappen ondernemen.
Brief tot staken en gestaakt houden auteursrechtinbreuk
De eerste stap is meestal het sturen van een brief met het verzoek om de inbreukmakende handelingen te staken. Vaak is dit voldoende en hoef je geen gerechtelijke procedure te starten. Dit bespaart beide partijen veel geld. Bovendien kost het (laten) versturen van zo’n brief relatief weinig. Het kan verstandig zijn om de brief door een advocaat te laten sturen om de ernst van de situatie te onderstrepen. Je kunt echter ook zelf een waarschuwing sturen waarin je aangeeft rechtsmaatregelen te overwegen. Vergeet niet de brief aangetekend te versturen. Statistisch gezien wordt in 54% van de gevallen na zo’n brief de inbreuk direct gestaakt.
Voorlopige voorziening in kort geding over auteursrechtinbreuk
Als een waarschuwing niet helpt, biedt een voorlopige voorziening in kort geding vaak snel uitkomst. Deze procedure heeft een voorlopig karakter; de rechter kan geen definitieve schadevergoeding toewijzen. Wel kunnen toekomstige inbreukmakende handelingen worden verboden. Omdat de rechter snel uitspraak doet, is dit een voordeel. In spoedeisende gevallen kan dit zelfs binnen enkele dagen. De rechtbank kan een dwangsom verbinden aan de voorziening. Na afloop van een kort geding moet je binnen een redelijke termijn een bodemprocedure starten, anders vervalt het verbod. Voor het instellen van een kort geding is het verstandig een advocaat in te schakelen. Omdat de winnende partij hooguit een voorschot op schadevergoeding krijgt, moet je de kosten en het verwachte resultaat goed afwegen. In 37% van de kort gedingen volgt uiteindelijk een schikking.
Ex parte maatregelen
In gevallen van duidelijke inbreuk op een intellectueel eigendomsrecht kun je een ‘ex parte’ verbod aanvragen. Dit is vooral relevant als er onherstelbare schade dreigt. Een ex parte verbod houdt in dat de inbreukmaker zonder te worden gehoord door de rechter wordt verboden verder te gaan. Daarnaast kun je ex parte beslag leggen ter bescherming van bewijs. Het grote voordeel is de snelheid waarmee deze maatregelen kunnen worden getroffen. Vraag je advocaat naar de mogelijkheden en de voor- en nadelen van een ex parte procedure. Volgens recente gegevens wordt slechts in 9% van de gevallen daadwerkelijk een ex parte maatregel opgelegd.
Bodemprocedure opstarten bij inbreuk
In een bodemprocedure komt de rechter tot een eindoordeel. Je kunt dan definitieve vorderingen instellen, zoals een volledige schadevergoeding. De gemiddelde bodemprocedure in Nederland kost veel tijd en geld; het duurt vaak tot twee jaar voordat er een eindoordeel is. Dit komt doordat de zaak tot in detail wordt behandeld. Je hoeft niet eerst een kort geding te voeren voordat je een bodemprocedure start. De enige manier om in beroep te gaan tegen een vonnis in een bodemprocedure is door hoger beroep bij het Hof. Interessant is dat ongeveer 23% van de bodemprocedures resulteert in een volledige schadevergoeding voor de rechthebbende.
Schikking treffen bij geschil over auteursrecht
Tijdens alle stadia van de procedure kun je tot een schikking komen. Vaak is het verstandig om al vóór aanvang van een procedure te schikken. Een schikking is een overeenkomst waarin partijen het geschil zelf oplossen. De voorwaarden worden vastgelegd in een schikkingsovereenkomst. Beide partijen bepalen samen de invulling hiervan. Houd er rekening mee dat als een partij zich niet aan de overeenkomst houdt, alsnog een rechter kan worden ingeschakeld.
Verschillende vorderingen bij auteursrechtelijke inbreuken
Schadevergoeding vorderen
Een volledige schadevergoeding kun je alleen in een bodemprocedure vorderen. Om schade te verhalen, moet er een causaal verband zijn tussen de inbreuk en de schade, en moet de schade aan de inbreukmaker kunnen worden toegerekend. De inbreukmaker moet zich bewust zijn geweest van het IE-recht of dat hebben moeten zijn. Vervolgens moet je de schade specificeren. Schade kan bestaan uit verlies van exclusiviteit, royalty’s, winst en reputatieschade. Als de schade onduidelijk is, kun je een schadestaatprocedure starten. Ook kun je de rechter vragen de schade te schatten. Vaak is de gederfde winst een belangrijk aanknopingspunt. Uit onderzoek blijkt dat in 29% van de gevallen de rechter een lagere schadevergoeding toekent dan geëist.
Winstafdracht vorderen
Naast schadevergoeding kun je winstafdracht vorderen. De inbreukmaker moet dan de door hem gemaakte winst afstaan. Je mag echter niet zowel gederfde winst als winstafdracht eisen, om dubbele betaling te voorkomen.
Beslag leggen
Als inbreukmakende goederen in de handel zijn gebracht, kun je daar beslag op leggen. Ook kun je beslag leggen op producten die technische beveiligingen omzeilen, op kopieën van werken en op toegangsgelden. Daarnaast is beslag mogelijk ter bescherming van bewijsmateriaal. Degene bij wie beslag wordt gelegd, hoeft niet de inbreukmaker te zijn. Je mag echter geen beslag leggen bij consumenten of eindafnemers die de goederen alleen voor eigen gebruik hebben, tenzij zij zelf inbreuk hebben gepleegd. Om beslag te leggen, heb je een deurwaarder nodig.
Opvragen van informatie
De rechter kan de inbreukmaker bevelen om de herkomst en distributiekanalen van de inbreukmakende goederen bekend te maken. De inbreukmaker moet dan alle relevante informatie aan de rechthebbende verstrekken. Dit bevel kan soms ook aan een derde worden gegeven.
Publicatie en rectificatie
De rechter kan bepalen dat de uitspraak op kosten van de inbreukmaker wordt gepubliceerd. Zo wordt het publiek geïnformeerd over de inbreuk en het oordeel van de rechtbank.
Kosten van de procedure
In IE-procedures kun je een volledige kostenvergoeding krijgen. Als winnende partij kun je alle advocaatkosten verhalen op de verliezende partij. Dit betekent dat de verliezende partij mogelijk duizenden euro’s aan advocaatkosten moet betalen, zowel zijn eigen als die van de wederpartij. De rechter bepaalt aan de hand van indicatietarieven of de kosten redelijk zijn. Als de rechter de kosten niet redelijk vindt, kan hij de vergoeding matigen. Gemiddeld worden in 61% van de IE-zaken de volledige proceskosten toegekend aan de winnende partij.
Gespecialiseerde auteursrechtadvocaten
Ons kantoor staat u graag bij bij een geschil over het auteursrecht. Om ergere schade te voorkomen is het zaak dat u snel schakelt. Onze toegewijde en ervaren advocaten voor auteursrecht kunnen u daarin bijstaan.
