Merkhouders kunnen via de rechter vernietiging eisen van producten die inbreuk maken op hun merkrechten volgens artikel 2.22 lid 1 BVIE. Bij namaakgoederen werkt de Douane samen met merkhouders om inbreukmakende producten tegen te houden en te vernietigen, waarbij de procedure binnen 10 werkdagen moet worden afgerond.
Merkinbreuk vormt een grote bedreiging voor bedrijven die jaren hebben geïnvesteerd in hun merkreputatie. Nederlandse ondernemingen verliezen jaarlijks miljoenen euro’s door namaakproducten en merkimitaties. De vernietiging van inbreukmakende goederen blijkt echter complexer dan vaak gedacht. Rechtbanken wegen namelijk steeds vaker duurzaamheidsaspecten mee bij vernietigingsbevelen.
Wat zijn de juridische gronden voor productvernietiging bij merkinbreuk?
Het Benelux Verdrag inzake de Intellectuele Eigendom (BVIE) vormt de juridische basis voor productvernietiging bij merkschendingen. Artikel 2.22 lid 1 BVIE geeft merkhouders het recht om vernietiging van inbreukmakende producten te vorderen. Nederlandse rechtbanken kunnen daarnaast een dwangsom opleggen die kan oplopen tot € 25.000 per dag bij voortdurende inbreuk.
Merkhouders moeten binnen 5 jaar na constatering van de inbreuk actie ondernemen. Na deze termijn treedt rechtsverwerking op volgens artikel 2.29 BVIE. Advocaten in Amsterdam adviseren daarom snelle actie bij vermoeden van merkschending. De procedure start meestal met een sommatiebrief waarin staking van de inbreuk wordt geëist.
Rechtbank Amsterdam behandelt jaarlijks ongeveer 150 merkenzaken waarbij in 75% van de gevallen vernietiging wordt gevorderd. Het griffierecht voor een kort geding bedraagt momenteel € 681 voor rechtspersonen. Bovendien kunnen merkhouders winstafdracht, schadevergoeding én vergoeding van juridische kosten vorderen.
Hoe werkt de douaneprocedure voor het tegenhouden van namaakproducten?
De Nederlandse Douane controleert dagelijks duizenden zendingen op mogelijke merkschendingen. Merkhouders dienen eerst een ‘verzoek tot douaneoptreden’ in volgens Verordening (EU) 608/2013, waarna de Douane actief speurt naar inbreukmakende producten. Dit systeem, ook wel “border detention” genoemd, voorkomt dat namaakgoederen de Europese markt bereiken.
Bij vermoeden van merkinbreuk houdt de Douane de goederen maximaal 10 werkdagen vast. Binnen deze termijn moet de merkhouder bevestigen dat sprake is van inbreuk én instemmen met vernietiging. De importeur krijgt eveneens 10 werkdagen om bezwaar te maken. Zonder reactie gaat de Douane automatisch over tot vernietiging onder ambtelijk toezicht.
Nederlandse havens onderscheppen jaarlijks voor miljoenen euro’s aan namaakgoederen. Rotterdam en Schiphol vormen belangrijke controlepunten waar vooral namaak-elektronica, speelgoed, parfums en merkkleding worden aangetroffen. De vernietigingskosten komen voor rekening van de inbreukmaker, tenzij deze niet traceerbaar is.
Welke alternatieven bestaan er voor volledige vernietiging?
Rechtbanken kiezen steeds vaker voor duurzame alternatieven boven complete vernietiging, vooral wanneer producten technisch deugdelijk zijn maar alleen merkrechten schenden. Verwijdering van logo’s en merknamen biedt soms een oplossing, hoewel het Hof van Justitie in het Mitsubishi-arrest oordeelde dat ook merkverwijdering als ‘gebruik’ van het merk kan gelden.
Upcycling van merkproducten stuit echter op juridische bezwaren. Het bewerken van originele merkproducten tot nieuwe items doorbreekt namelijk de uitputtingsregel. Ferrari won bijvoorbeeld een zaak waarbij een Chevrolet Corvette was omgebouwd met Ferrari-logo’s. Desondanks oordeelde de rechtbank dat vernietiging van de hele auto disproportioneel was.
Een Amsterdams advocatenkantoor ontwikkelde recent een protocol waarbij inbreukmakende textielproducten na merkverwijdering aan goede doelen worden geschonken. Deze aanpak bespaart jaarlijks tonnen bruikbaar textiel van de versnipperaar. Certificeerde vernietigingsbedrijven zoals CA+ hanteren strikte procedures om misbruik te voorkomen.
Wanneer kan de rechter vernietiging weigeren?
Rechtbank Den Haag weigerde in een baanbrekende uitspraak de vernietiging van een unieke kitcar met Ferrari-emblemen. Het algemeen belang van duurzaamheid en proportionaliteit kan zwaarder wegen dan het merkrecht, vooral bij enkelvoudige inbreuken waarbij eenvoudig herstel mogelijk is. Deze jurisprudentie markeert een kentering in het denken over productvernietiging.
Nederlandse rechters toetsen vernietigingsverzoeken aan drie criteria: noodzakelijkheid, proportionaliteit en subsidiariteit. Bij luxeproducten met hoge intrinsieke waarde zoeken rechtbanken naar creatieve oplossingen. Bijvoorbeeld het onklaar maken van elektronica terwijl waardevolle grondstoffen worden gerecycled.
Bovendien speelt de mate van kwade trouw een rol. Ondernemers die onbewust namaakproducten importeerden, krijgen vaak de mogelijkheid tot retourzending naar het land van herkomst. Bij bewuste merkschending volgt daarentegen meestal onmiddellijke vernietiging plus een dwangsom van € 10.000 per toekomstige overtreding.
Wat zijn de risico’s van te brede handhavingsverzoeken?
Merkhouders die te breed geformuleerde verzoeken tot douaneoptreden indienen, riskeren aansprakelijkheid voor onterecht vastgehouden goederen. De Anti-Piraterijverordening verplicht merkhouders namelijk tot schadevergoeding wanneer producten ten onrechte worden vernietigd. Juridisch advies uit Amsterdam waarschuwt voor claims die kunnen oplopen tot honderdduizenden euro’s.
Importeurs van legitieme producten ondervinden regelmatig hinder door overijverige merkbewaking. Een Nederlandse webwinkel claimde € 85.000 schadevergoeding nadat haar voorraad zonnebrillen onterecht maanden werd vastgehouden. De merkhouder moest uiteindelijk ook de opslagkosten van € 15.000 vergoeden.
Daarom adviseren specialisten in contractenrecht om handhavingsverzoeken specifiek te formuleren. Vermeld concrete kenmerken van namaakproducten zoals afwijkende verpakkingen, spelfouten of kwaliteitsverschillen. Douaneambtenaren kunnen dan gerichter controleren zonder legitieme handel te verstoren.
Wilt u zekerheid over uw positie bij merkconflicten? Onze gespecialiseerde advocaten in Amsterdam analyseren uw situatie en adviseren over effectieve handhavingsstrategieën zonder onnodige risico’s.
Hoe voorkomt u dat uw eigen producten als inbreuk worden aangemerkt?
Ondernemers die nieuwe producten ontwikkelen, moeten grondig onderzoek laten verrichten naar bestaande merkrechten. Een merkonderzoek door gespecialiseerde bureaus kost gemiddeld € 750 maar voorkomt potentiële schades van tienduizenden euro’s. Nederlandse rechtbanken hanteren strikte criteria bij de beoordeling van merkgelijkenis.
Het BVIE onderscheidt vier vormen van merkinbreuk: identiteitsinbreuk, herkomstinbreuk, goodwillinbreuk en overige inbreuk. Zelfs kleine overeenkomsten tussen merken kunnen tot problemen leiden. Een Amsterdamse startup moest haar complete voorraad van 5.000 stuks vernietigen vanwege een te gelijkend logo.
Preventieve maatregelen omvatten merkbewaking waarbij dagelijks nieuwe registraties worden gescreend. Bij constatering van conflicterende aanvragen heeft u 2 maanden om bezwaar te maken. Het ®-symbool op verpakkingen schrikt potentiële inbreukmakers af en versterkt uw juridische positie.
Welke rol speelt duurzaamheid bij moderne vernietigingspraktijken?
Nederlandse rechtspraak integreert sinds 2020 expliciet duurzaamheidsoverwegingen in vernietigingsbeslissingen, waarbij circulaire alternatieven steeds vaker de voorkeur krijgen boven totale destructie. Het Ministerie van Economische Zaken stimuleert deze ontwikkeling met subsidies voor innovatieve verwerkingsmethoden.
Certificeerde vernietigingsbedrijven recyclen tegenwoordig 65% van de grondstoffen uit vernietigde merkproducten. Metalen, kunststoffen en textiel krijgen een tweede leven in andere industrieën. Amsterdam kent zelfs een pilot waarbij inbreukmakende elektronica wordt omgebouwd tot educatief materiaal voor technische scholen.
Echter, het auteursrecht compliceert upcycling van merkproducten. Het Hof van Justitie oordeelde in de zaak Art & Allposters dat het overbrengen van afbeeldingen naar andere dragers nieuwe inbreuk vormt. Merkhouders behouden dus controle over de gehele levenscyclus van hun producten.
