Hoe pak je merkinbreuk effectief aan?
Merkinbreuk aanpakken begint met een formele sommatiebrief naar de inbreukmaker. Als deze partij niet reageert of weigert het gebruik te staken, volgt een kort geding om een verbod te verkrijgen. Daarnaast kun je schadevergoeding eisen en vernietiging van inbreukmakende producten vorderen bij de rechter.
In Nederland wordt merkbescherming geregeld via het Benelux-Verdrag inzake de Intellectuele Eigendom (BVIE) voor Beneluxmerken en de Uniemerkenverordening (UMVo) voor Europese merken. Deze regelgeving biedt merkhouders concrete juridische instrumenten om hun merkenrecht te handhaven. Zonder geregistreerd merk sta je echter juridisch zwak – alleen algemeen bekende merken zoals Google of Coca-Cola genieten bescherming zonder registratie.
Ongeveer 60% van de merkinbreukzaken in Amsterdam wordt opgelost via een sommatiebrief, zonder tussenkomst van de rechter. Deze aanpak bespaart tijd en kosten. Desondanks voelen Nederlandse ondernemers zich steeds vaker genoodzaakt om verder te gaan. Namelijk wanneer concurrenten bewust verwarring creëren of hardnekkig blijven inbreuk maken op merkenrechten.
Wanneer is precies sprake van merkinbreuk?
Merkinbreuk ontstaat wanneer een derde zonder toestemming een teken gebruikt dat verwarring veroorzaakt met jouw geregistreerde merk. De wetgeving onderscheidt vier specifieke vormen van inbreuk.
Identiteitsinbreuk treedt op zodra een concurrent een identiek teken gebruikt voor exact dezelfde producten of diensten waarvoor jouw merk is geregistreerd. Dit vormt de meest voor de hand liggende vorm van inbreuk. Bijvoorbeeld wanneer een nieuw kledingmerk in Amsterdam dezelfde logo gebruikt als een bestaand, geregistreerd modemerk.
Bij herkomstinbreuk gebruikt een derde een teken dat qua klank, uiterlijk of betekenis overeen komt met jouw merk. Bovendien biedt deze partij soortgelijke producten of diensten aan, waardoor consumenten de herkomst kunnen verwarren. Deze vorm vereist visuele, auditieve of begripsmatige overeenstemming. Daarom speelt verwarringsgevaar een cruciale rol in de beoordeling door de rechter.
Goodwillinbreuk beschermt bekende merken tegen gebruik door derden in willekeurige branches. Houders van bekende merken kunnen optreden wanneer een concurrent ongerechtvaardigd profiteert van de reputatie van het merk of deze reputatie beschadigt. Deze bescherming geldt bijvoorbeeld voor luxemerken die willen voorkomen dat hun naam wordt geassocieerd met mindere kwaliteit.
Tot slot kent het BVIE een ‘andere inbreuk’ categorie. Deze Nederlandse wetgeving beschermt tegen tekens die niet als merk worden gebruikt, zoals handelsnamen of domeinnamen. Ook hier geldt dat ongerechtvaardigde voordeel of reputatieschade moet worden voorkomen.
Welke juridische stappen kun je ondernemen?
Het stappenplan bij merkinbreuk begint met een informele benadering. Vaak blijkt een vriendelijk gesprek of waarschuwing voldoende. Sommige inbreuken ontstaan simpelweg per ongeluk, zonder kwade bedoelingen. Deze benadering bespaart juridische kosten en beschadigt zakelijke relaties niet onnodig.
Levert het gesprek niets op? Dan volgt een formele sommatiebrief. Deze brief sommeert de inbreukmaker om het gebruik van jouw merk onmiddellijk te staken en bevat vaak een eis tot schadevergoeding. De brief moet juridisch correct worden opgesteld, met verwijzing naar relevante wetgeving en duidelijke deadlines. Sommige situaties vereisen zelfs een tweede, steviger brief wanneer de eerste wordt genegeerd.
Bij een kort geding verkrijg je binnen enkele weken een voorlopige voorziening. Deze snelle procedure levert een verbod op verder gebruik, een kostenveroordeling en vaak ook de verplichting om gegevens van wederverkopers af te geven. Voor intellectueel eigendom bedraagt de proceskostenvergoeding in kort geding € 6.000. Dit bedrag vergoedt een deel van de advocaatkosten die je maakt.
Daarnaast start een dagvaarding een formele, langdurige bodemprocedure. Deze procedure levert een definitief oordeel over de inbreuk en resulteert mogelijk in hogere schadevergoedingen. Echter duurt deze weg maanden tot jaren, terwijl de inbreuk intussen mogelijk doorgaat.
Hoe werkt een oppositieprocedure bij het BOIP?
Zodra iemand een merk wil registreren dat lijkt op jouw geregistreerde merk, ontvang je hier geen automatische melding van. Daarom moet je zelf het BOIP Merkenregister actief bewaken. Deze verantwoordelijkheid ligt volledig bij de merkhouder. Je kunt hiervoor een abonnement nemen op de online signaleringsservice BOIP Trademark Alert of een IE-professional inschakelen die dit voor je doet.
Na publicatie van een nieuwe merkaanvraag heb je precies twee maanden om oppositie aan te tekenen. Deze korte termijn vereist snelle actie. Uiteindelijk kun je dan een formele oppositieprocedure starten bij het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BOIP).
Een oppositieprocedure kost € 1.045. Dit bedrag moet de tegenpartij vergoeden wanneer je volledig in het gelijk wordt gesteld. Verlies je echter de procedure? Dan betaal je ditzelfde bedrag aan de wederpartij, plus je eigen advocaatkosten. Bovendien moet je rekening houden met een vervelende situatie: als de tegenpartij het merk tijdens de oppositieprocedure intrekt, betaal je alsnog ongeveer de helft van de oppositiekosten. Dit deel krijg je niet terug, ook al was je oppositie terecht.
Deskundigen adviseren om snel te reageren op inbreukmakende merkregistraties. Hoe eerder je actie onderneemt, hoe minder de tegenpartij heeft geïnvesteerd in het merk. Bijgevolg ervaar je dan minder weerstand bij pogingen om de registratie tegen te houden. Wachten vergroot de kans dat de tegenpartij grote investeringen doet in marketing en merkopbouw, waardoor zij harder zullen vechten om het merk te behouden.
Welke schadevergoeding kun je eisen?
Naast het stoppen van de inbreuk, kun je concrete financiële compensatie vorderen. De schadevergoeding dekt de kosten die je hebt gemaakt door de inbreuk. Tevens kun je winstafdracht eisen: de inbreukmaker mag geen voordeel overhouden aan zijn onrechtmatige gebruik van jouw merk.
Nederlandse rechters hanteren verschillende methoden om de schade te berekenen. De licentieanalogie gaat uit van het bedrag dat de inbreukmaker redelijkerwijs als licentiehouder had moeten betalen. Deze methode wordt vaak toegepast bij merkinbreuk door onafhankelijke ondernemers.
Bij bewuste, grootschalige inbreuk kiezen rechters eerder voor volledige winstafdracht. De inbreukmaker moet dan alle winst die hij maakte met de inbreukmakende producten afstaan. Deze strenge sanctie voorkomt dat inbreuk financieel aantrekkelijk blijft.
Daarnaast kun je de volledige juridische kosten vorderen, niet alleen de proceskostenvergoeding. Dit omvat advocaatkosten, onderzoekskosten en kosten voor deskundigen. Nederlandse rechters honoreren deze vordering steeds vaker, met name wanneer de inbreuk hardnekkig of te kwader trouw was.
Wanneer kun je vernietiging van producten vorderen?
Bij de rechter kun je verzoeken om vernietiging van alle inbreukmakende goederen. Deze maatregel voorkomt dat de producten alsnog op de markt komen of via alternatieve kanalen worden verkocht. Bovendien zend je hiermee een krachtig signaal naar de inbreukmaker en andere potentiële overtreders.
Vernietiging geldt niet alleen voor eindproducten. Ook verpakkingsmaterialen, labels, displays en ander promotiemateriaal met het inbreukmakende merk kunnen worden vernietigd. Zelfs machines of mallen die specifiek zijn gemaakt om inbreukmakende producten te vervaardigen, vallen onder deze maatregel.
In 2024 werden bij Amsterdamse rechtbanken ongeveer 150 vernietigingsbevelen uitgevaardigd in merkinbreukzaken. Deze cijfers tonen dat rechters bereid zijn om vergaande maatregelen te nemen ter bescherming van merkrechten. Uiteindelijk levert een vernietigingsbevel concrete bescherming tegen toekomstige inbreuk.
De vernietiging gebeurt op kosten van de inbreukmaker. Deze partij moet dus niet alleen de eigen voorraad verliezen, maar ook de kosten van de daadwerkelijke vernietiging dragen. Dit maakt merkinbreuk financieel zeer onaantrekkelijk.
Hoe voorkom je merkinbreuk preventief?
Voordat je een merknaam kiest, moet je grondig onderzoek doen naar bestaande merken. Dit onderzoek voorkomt kostbare juridische procedures achteraf. Start met een simpele Google-zoekopdracht naar de naam en varianten daarvan.
Vervolgens doorzoek je het officiële BOIP Merkenregister op identieke en vergelijkbare merken. Let hierbij op verschillende schrijfwijzen, Engelse vertalingen en beeldmerken met soortgelijke elementen. Een advocaat gespecialiseerd in intellectueel eigendom kan dit onderzoek uitgebreider uitvoeren, inclusief internationale merkenregisters.
Daarnaast beoordeel je of potentiële merken voldoen aan de registratie-eisen. Het teken moet onderscheidend vermogen hebben en mag niet uitsluitend beschrijvend zijn. Bijvoorbeeld “Appeltaart Amsterdam” voor een bakkerij in Amsterdam bezit onvoldoende onderscheidend vermogen. Echter kan “Gouden Kruimel” voor diezelfde bakkerij wel worden geregistreerd.
Sommige merken komen helemaal niet in aanmerking voor bescherming. Vormen die de aard van het product bepalen, een wezenlijke waarde geven of een technische functie vervullen, worden afgewezen. Voor deze elementen moet je aanspraak maken op modellenrecht, auteursrecht of octrooirecht.
Na registratie implementeer je actieve merkbewaking. De online signaleringsservice BOIP Trademark Alert stuurt automatisch meldingen bij nieuwe, gelijkende merkregistraties. Zonder bewaking ontdek je inbreuk vaak te laat, waarna de inbreukmaker al aanzienlijk heeft geïnvesteerd in het merk.
Welke beperkingen kent het merkenrecht?
Niet elk gebruik van jouw merk vormt automatisch merkinbreuk. Het merkenrecht kent belangrijke uitzonderingen die legitiem gebruik door derden toestaan.
Uitputting treedt op wanneer jij of een licentiehouder producten met jouw merk rechtmatig op de markt brengt in de Europees Economische Ruimte. Vanaf dat moment mogen derden deze specifieke producten doorverkopen zonder jouw toestemming. Wel kun je als merkhouder reguleren hoe met jouw merk wordt geadverteerd bij doorverkoop. Met name luxemerken maken hiervan gebruik om hun imago te beschermen.
Indien een merk vijf jaar niet normaal wordt gebruikt, kan een belanghebbende het verval van het merk inroepen. Deze regel voorkomt dat ondernemers merken registreren zonder daadwerkelijke commerciële plannen, puur om concurrenten te blokkeren. Het BVIE verlangt normaal gebruik binnen deze periode, anders vervalt de bescherming.
Daarnaast verliest een merk zijn bescherming wanneer het zijn onderscheidend vermogen kwijtraakt. Dit gebeurt bijvoorbeeld als de merknaam een algemene benaming wordt voor het product zelf. “Biertje pakken” verwijst naar bier in het algemeen, niet meer naar een specifiek merk. Om dit officieel te maken, moet een belanghebbende een nietigheidsprocedure of vervalprocedure starten bij het merkenbureau of in een civiele procedure.
Verwerking ontstaat als je bewust gedurende vijf opeenvolgende jaren duldt dat een ander jouw merk gebruikt. In dat geval kun je hiertegen niet meer optreden. Deze regel beschermt derden die te goeder trouw jarenlang een merk gebruiken zonder dat de merkhouder ingrijpt. Bovendien kan een merkrechtelijke vordering verjaren na verloop van tijd.
Wat te doen bij inbreuk via domeinnamen?
Merkinbreuk via domeinnamen komt dagelijks voor. Concurrenten of kwaadwillenden registreren domeinnamen die jouw merknaam bevatten om verkeer naar hun website om te leiden of om de domeinnaam duur aan jou door te verkopen.
Je kunt als merkhouder optreden tegen inbreuk wanneer iemand jouw merknaam gebruikt in een domeinnaam. Deze bescherming geldt niet alleen voor exacte kopieën, maar ook voor varianten op de naam. Bijvoorbeeld: als je het merk “KoffieConcept” hebt geregistreerd, kun je optreden tegen domeinnamen als koffieconcept.nl, kofieconcept.nl, kofie-concept.com of koffieconceptamsterdam.nl.
De procedure start meestal met een sommatie aan de domeinhouder. Daarnaast kun je via de Stichting Internet Domeinregistratie Nederland (SIDN) een geschillenregeling starten voor .nl-domeinen. Deze procedure verloopt sneller dan een civiele procedure en kost minder.
Bij succes kun je de website opeisen en de partij dwingen om alle activiteiten onder jouw merknaam te staken. Tevens kun je schadevergoeding eisen voor gederfde omzet en reputatieschade. Nederlandse rechters veroordelen domeinkapers steeds vaker tot substantiële bedragen, vooral wanneer sprake is van kwade trouw of commercieel gewin.
Hoe ga je om met merkinbreuk via Google Ads?
Concurrenten gebruiken regelmatig elkaars merknaam als zoekwoord in Google Ads-campagnes. Hierdoor verschijnt hun advertentie wanneer potentiële klanten naar jouw merk zoeken. Deze tactiek zorgt voor verwarring en kaapt verkeer weg van jouw website.
Het gebruik van een geregistreerd merk in een Google Ads-advertentie kan merkinbreuk zijn, afhankelijk van de context. Wanneer Wehkamp adverteert met “Tommy Hilfiger tassen” ontstaat geen verwarring, omdat consumenten begrijpen dat Wehkamp een erkende reseller is. De herkomst van de producten blijft helder.
Anders ligt het wanneer een concurrent jouw merknaam gebruikt om zijn eigen producten te promoten. Bezoekers zien eerst de advertentie van de concurrent en bereiken mogelijk helemaal niet jouw website. Deze vorm van merkinbreuk ondermijnt jouw marktpositie direct en veroorzaakt omzetverlies.
Optreden tegen Google Ads-inbreuk start met documentatie van de advertenties. Maak screenshots met datum, tijd en zoektermen. Vervolgens stuur je een sommatiebrief naar de adverteerder. Gelijktijdig kun je Google informeren via hun merkinbreukformulier. Google verwijdert advertenties wanneer duidelijke merkinbreuk wordt aangetoond.
Weigert de concurrent te stoppen? Dan volgt een kort geding waarin je een verbod vordert op verder gebruik van jouw merk in advertenties. Rechters in Amsterdam hanteren hierbij strikte maatstaven: zodra verwarring mogelijk is, grijpen zij in.
Wanneer vormt vergelijkende reclame merkinbreuk?
Vergelijkende reclame vergelijkt producten of diensten van verschillende merken direct met elkaar. Deze reclamevorm is toegestaan onder strikte voorwaarden, maar kan ook merkinbreuk vormen.
Merkinbreuk door vergelijkende reclame ontstaat wanneer verwarring kan ontstaan tussen de eigenaar van het merk en de maker van de reclame. Bijvoorbeeld: een nieuw koffiemerk adverteert met “Beter dan [bekende merknaam]” en gebruikt daarbij het logo van het bekende merk prominent in beeld. Consumenten kunnen hierdoor denken dat beide merken verbonden zijn of dat het bekende merk de vergelijking zelf heeft opgezet.
Daarentegen is geen sprake van inbreuk wanneer simpelweg objectieve eigenschappen of prijzen worden vergeleken zonder verwarring te creëren. Een tankstation mag transparant de brandstofeisen van verschillende merken tonen in een tabel, zolang geen suggestie ontstaat van verbondenheid of goedkeuring.
Nederlandse wetgeving vereist dat vergelijkende reclame aan meerdere criteria voldoet. De vergelijking moet objectief, verifieerbaar en niet misleidend zijn. Bovendien mag de reclame niet oneerlijk profiteren van de reputatie van het vergeleken merk. Luxemerken zijn extra beschermd tegen negatieve associaties door vergelijkingen met budgetproducten.
Hoe werkt bestuurdersaansprakelijkheid bij merkinbreuk?
Normaal gesproken beschermt een BV-structuur bestuurders tegen persoonlijke aansprakelijkheid. Bij merkinbreuk geldt echter een belangrijke uitzondering wanneer sprake is van ernstig verwijtbaar gedrag.
Bestuurdersaansprakelijkheid treedt op wanneer de bestuurder bewust of met grove nalatigheid merkinbreuk faciliteert. Bijvoorbeeld: een directeur plaatst opzettelijk het logo van een concurrent op zijn producten om te profiteren van de reputatie van dit merk. Deze vorm van kwade trouw is duidelijk verwijtbaar en maakt de bestuurder persoonlijk aansprakelijk.
De schade kan dan direct op de bestuurder worden verhaald, niet alleen op de BV. Dit betekent dat privévermogen van de bestuurder kan worden aangesproken. Tevens kunnen bestuurders strafrechtelijk worden vervolgd bij grootschalige, opzettelijke merkvervalsing.
Echter ontstaat geen bestuurdersaansprakelijkheid wanneer een bestuurder niet wist dat zijn merk lijkt op een geregistreerd merk. Bij normale bedrijfsrisico’s en onbedoelde overtredingen blijft de aansprakelijkheid beperkt tot de rechtspersoon. Daarom is het essentieel om voorafgaand aan de keuze van een merknaam grondig onderzoek te doen.
Welke rol speelt te kwader trouw bij merkregistraties?
Sommige ondernemers registreren merken te kwader trouw: zonder eerlijk voornemen om het merk commercieel te gebruiken. Deze praktijk blokkeert legitieme ondernemers en creëert juridische obstakels.
Voorbeelden van kwade trouw zijn:
- Domain squatting: het registreren van een merk met als enig doel de domeinnaam duur door te verkopen
- Blocking registrations: merken registreren om concurrenten te hinderen, zonder eigen commerciële plannen
- Kopiëren van buitenlandse merken: een bekend buitenlands merk registreren in Nederland voordat de originele merkhouder dit doet
- Misbruik van onderhandelingen: tijdens zakelijke besprekingen een merk registreren dat de onderhandelingspartner wilde gebruiken
Merkregistraties te kwader trouw kunnen worden nietig verklaard via een nietigheidsprocedure. Deze procedure kan worden gestart bij het merkenbureau of via de civiele rechter. Bij slagende nietigverklaring vervalt het merkrecht met terugwerkende kracht tot de datum van registratie.
Rechters beoordelen kwade trouw aan de hand van alle relevante omstandigheden. Met name de intentie bij registratie, het ontbreken van eigen commercieel gebruik en eerdere contacten tussen partijen spelen een rol. Amsterdamse rechtbanken hebben in 2024 ongeveer 45 merken nietig verklaard wegens kwade trouw.
Wat zijn de kosten van merkinbreukprocedures?
Juridische procedures tegen merkinbreuk vergen substantiële investeringen. Desondanks wegen deze kosten vaak op tegen de schade die voortdurende inbreuk veroorzaakt.
Een sommatiebrief door een gespecialiseerde advocaat kost tussen € 500 en € 1.500, afhankelijk van de complexiteit. Deze investering levert vaak snel resultaat op zonder verdere procedures.
Kort geding procedures in merkinbreukzaken kosten circa € 6.000 aan proceskostenvergoeding wanneer je wint. Daarnaast betaal je eigen advocaatkosten van € 5.000 tot € 15.000, afhankelijk van de zaak. Bij verlies betaal je ook de proceskostenvergoeding van de wederpartij.
Een volledige bodemprocedure kost al snel € 15.000 tot € 50.000, verspreid over de duur van de procedure. Deze procedures duren vaak één tot drie jaar. Hoger beroep verhoogt de kosten verder met € 10.000 tot € 30.000.
Oppositieprocedures bij het BOIP kosten € 1.045. Dit bedrag krijg je terug wanneer je wint, maar betaal je dubbel bij verlies. IE-professionals rekenen daarnaast € 2.000 tot € 5.000 voor begeleiding tijdens de oppositie.
Desondanks bieden deze investeringen sterke bescherming. Nederlandse rechters kennen substantiële schadevergoedingen toe bij bewezen merkinbreuk. Bovendien stopt een succesvol kort geding de inbreuk binnen weken, waardoor verdere omzetschade wordt voorkomen.
Neem direct actie bij merkinbreuk
Merkinbreuk ondermijnt jaren van merkopbouw en veroorzaakt omzetverlies en reputatieschade. Snelle actie vergroot je slaagkans aanzienlijk en beperkt de schade. Hoe langer je wacht, hoe meer de inbreukmaker investeert in het merk en hoe hardnekkiger de weerstand wordt.
Start met grondige documentatie van de inbreuk: maak screenshots, verzamel facturen, noteer data en sla advertenties op. Deze bewijslast vormt de basis van je juridische procedure. Vervolgens schakel je een advocaat in die gespecialiseerd is in intellectueel eigendomsrecht.
Een specialist in merkenrecht beoordeelt de sterkte van je zaak, onderzoekt mogelijke verweren van de tegenpartij en adviseert over de meest effectieve strategie. Daarnaast stelt deze professional waterdichte sommatiebrieven op en vertegenwoordigt je in kort geding procedures of oppositieprocedures bij het BOIP.
Wacht niet tot de schade onherstelbaar wordt. Bescherm je merk, je reputatie en je marktpositie door direct professioneel advies in te winnen bij merkinbreuk. Nederlandse rechtbanken beschermen merkhouders actief – maar alleen wanneer je tijdig actie onderneemt.
