Het ontwerp van producten, zoals sieraden, kleding of gebruiksvoorwerpen, is waardevol. Vaak is er veel tijd en creativiteit in geïnvesteerd. Maar wat doe je als iemand jouw ontwerp namaakt? Als het auteursrecht, merkenrecht of modellenrecht tekortschiet, kan slaafse nabootsing uitkomst bieden. Dit leerstuk is een vorm van bescherming via het algemene leerstuk van de onrechtmatige daad.
Wat houdt slaafse nabootsing precies in?
Slaafse nabootsing in de juridische context houdt in dat het nabootsen van een stoffelijk product dat niet (langer) wordt beschermd door een absoluut recht van intellectuele eigendom in beginsel vrijstaat. Dit beginsel lijdt echter uitzondering wanneer door die nabootsing verwarring bij het publiek valt te duchten en de nabootsende concurrent tekortschiet in zijn verplichting om bij dat nabootsen alles te doen wat redelijkerwijs mogelijk en nodig is om te voorkomen dat door gelijkheid van beide producten gevaar voor verwarring ontstaat.
Van verwarring ten aanzien van een nagebootst product kan eerst sprake zijn indien dat product een ‘eigen gezicht’ heeft op de relevante markt, dat wil zeggen: zich in uiterlijke verschijningsvorm onderscheidt van andere, gelijksoortige producten op die markt. Het verbod op slaafse nabootsing strekt ertoe marktdeelnemers te beschermen tegen oneerlijke concurrentie, waarbij de invloed van de gelijkenis op de aankoopbeslissing van de consument bepalend is.
Het recht inzake oneerlijke mededinging laat geen ruimte voor bescherming tegen slaafse nabootsing van een stijl of van stijlkenmerken. Bescherming van abstracties, zoals een productlijn of stijl, zou een te vergaande beperking van de vrije mededinging en productvormgeving meebrengen.
Daarnaast is het belangrijk dat de nabootsende concurrent bij het nabootsen alles doet wat redelijkerwijs mogelijk is om verwarring te voorkomen, zonder afbreuk te doen aan de deugdelijkheid of bruikbaarheid van zijn product. Indien een product niet meer door de producent wordt aangeboden, kan niet worden gezegd dat dat product een zodanig eigen gezicht op de markt heeft dat nabootsing daarvan oneerlijke mededinging oplevert.
Wanneer is er sprake van nodeloze verwarring?
Bij verwarring maken we onderscheid tussen:
- Directe verwarring: consumenten zien geen verschil tussen de originele en gekopieerde producten.
- Indirecte verwarring: consumenten denken dat beide producten afkomstig zijn van dezelfde producent.
Belangrijk hierbij is de totaalindruk van het product. Daarbij wordt gekeken naar overeenkomsten en verschillen. Ook telt mee hoe deskundig het publiek is dat het product koopt. Een gemiddeld consument ziet zaken anders dan een gespecialiseerde professional.
Daarnaast is het essentieel om te bewijzen dat jouw product een eigen gezicht heeft. Dat wil zeggen dat jouw ontwerp zich onderscheidt binnen de specifieke markt (het Umfeld).
Wat zegt de Hoge Raad over de slaafse nabootsing?
Onlangs heeft de Hoge Raad hierover een belangrijke uitspraak gedaan. De zaak draaide om een sieradenlijn waarvan werd gesteld dat deze slaafs was nagemaakt. Volgens de Hoge Raad moet duidelijk worden gemaakt:
- Hoe ziet de specifieke markt eruit?
- Hoe onderscheidend is het product ten opzichte van vergelijkbare producten?
Dit kan per product sterk verschillen. Denk bijvoorbeeld aan de hoeveelheid concurrenten die vergelijkbare producten verkopen. Bij massaproducten zoals pennen ligt de lat anders dan bij luxeartikelen zoals exclusieve sieraden of dure elektronica.
Bovendien benadrukt de Hoge Raad iets opvallends: je hebt als producent een actieve rol in het beschermen van je ontwerp. Als je niet optreedt tegen kopieën, kan het onderscheidend vermogen van jouw product verwateren. Dit betekent dat je dan uiteindelijk minder sterk staat in een rechtszaak.
Praktische tips om je product te beschermen
- Wees onderscheidend: Zorg dat je ontwerp een unieke uitstraling heeft.
- Monitor de markt: Houd in de gaten of concurrenten jouw product kopiëren.
- Treed actief op: Reageer adequaat door sommatiebrieven te sturen of juridische stappen te zetten.
- Bewijs verzamelen: Verzamel voldoende bewijs om je onderscheidend vermogen aan te tonen.
Advocatenkantoor gespecialiseerd in slaafse nabootsing
Slaafse nabootsing is dus een vorm van oneerlijke mededinging die kan worden bestreden met een vordering uit onrechtmatige daad, mits er sprake is van nodeloos verwarringsgevaar bij het publiek en de nabootsende concurrent niet voldoende inspanningen heeft geleverd om verwarring te voorkomen. Ons advocatenkantoor is gespecialiseerd in slaafse nabootsing.
Hoewel slaafse nabootsing geen gegarandeerde oplossing biedt, blijkt uit recente rechtspraak dat het steeds vaker met succes wordt toegepast. Het is essentieel om scherp te blijven op hoe jouw product zich onderscheidt in de markt en om actief op te treden tegen nabootsingen. Alleen zo bescherm je de waarde van je unieke ontwerpen optimaal.
