Een kort geding start je bij actuele en spoedeisende inbreuk op intellectueel eigendomsrecht om een voorlopige voorziening te verkrijgen, zoals een verbod op inbreukmakende handelingen met dwangsom. De spoedeisendheid is bij IE-inbreuken doorgaans aanwezig omdat voortdurende schade aan exclusieve rechten en reputatie snel oploopt.
Inbreuk op intellectueel eigendomsrecht ontstaat wanneer iemand zonder toestemming van de rechthebbende handelingen verricht die exclusief zijn voorbehouden aan de rechthebbende. Dit omvat verveelvoudiging, verspreiding, exploitatie of gebruik van beschermde werken, merken, modellen of andere IE-rechten. Denk bijvoorbeeld aan het plaatsen van logo’s zonder toestemming van de merkgerechtigde, het illegaal kopiëren van software, of het voeren van een handelsnaam die een ander bedrijf al gebruikt. Dergelijke inbreuken rechtvaardigen veelal snelle juridische actie, omdat elke dag verdere schade oplevert aan financiële positie en reputatie van de rechthebbende.
Waarom is kort geding volgens onze advocaten geschikt bij IE-inbreuk?
Een kort geding biedt binnen zes weken een voorlopige uitspraak, waarbij spoedeisendheid in IE-zaken vrijwel altijd aanwezig is omdat voortdurende inbreuk directe schade veroorzaakt aan exclusieve rechten en marktpositie van de rechthebbende.
Bij intellectueel eigendomsrecht geldt volgens rechtspraak dat het spoedeisend belang in beginsel aanwezig is. Daarom kan een rechthebbende snel een voorlopige voorziening verkrijgen zonder eerst de tijdrovende bodemprocedure te doorlopen. De voorzieningenrechter beoordeelt de urgentie, maar deze is bij IE-zaken al snel gegeven. Hierdoor kun je binnen korte termijn juridische bescherming krijgen tegen inbreukmakende activiteiten, terwijl de definitieve zaak later in een bodemprocedure kan worden behandeld.
Het kort geding proces verloopt aanzienlijk sneller dan een reguliere bodemprocedure, die gemakkelijk één tot twee jaar kan duren. In spoedeisende gevallen kan een kort geding zelfs binnen enkele dagen plaatsvinden. Deze snelheid is cruciaal bij IE-inbreuken, omdat vertraging betekent dat namaakproducten langer in de markt blijven, verwarrend merkgebruik doorgaat, of illegale kopieën verder worden verspreid. Daarom vormt het kort geding de gebruikelijke route bij handhaving van intellectuele eigendomsrechten.
Welke situaties rechtvaardigen een kort geding?
Na een sommatiebrief door advocaat zonder resultaat
Voordat je een kort geding start, is het verstandig eerst een sommatiebrief te sturen. In deze formele waarschuwing stel je de inbreukmaker op de hoogte van de inbreuk en sommeer je deze onmiddellijk te staken. Bovendien kun je reeds een voorschot op schadevergoeding bij een IP-inbreuk eisen of andere vorderingen aankondigen. Veel inbreukmakende partijen stoppen na zo’n sommatie omdat zij de ernst van de situatie inzien. Dit scheelt beide partijen een kostbare juridische procedure.
Echter, wanneer de inbreukmaker niet reageert of weigert de inbreuk te staken, blijft een kort geding noodzakelijk. De kosten van een sommatiebrief zijn relatief laag, maar het is aan te raden deze door een advocaat IE-recht te laten opstellen. Daarmee toon je aan dat juridische stappen volgen indien nodig. Daarnaast kun je de kosten van de sommatiebrief op de inbreukmaker verhalen als onderdeel van de proceskosten.
Bij aantoonbare spoedeisendheid
Wanneer er snel gehandeld moet worden om schade te beperken, is een kort geding noodzakelijk. Dit geldt bijvoorbeeld bij gebruik van een verwarrend merk of handelsnaam, verspreiding van namaakproducten, of ongeautoriseerde publicatie van auteursrechtelijk beschermde werken. De rechtbank beoordeelt de spoedeisendheid weliswaar, maar deze is in IE-zaken al snel aanwezig omdat voortdurende inbreuk directe financiële en imagoschade veroorzaakt.
Denk bijvoorbeeld aan situaties waarbij inbreukmakende producten in grote aantallen worden verspreid via meerdere verkoopkanalen. Elk verkocht namaakproduct betekent gederfde winst voor de rechthebbende. Tevens leidt het tot reputatieschade wanneer producten van mindere kwaliteit onder jouw merk worden verkocht. In dergelijke gevallen moet je snel kunnen optreden om verdere verspreiding te voorkomen en je marktpositie te beschermen.
Voor een voorlopig verbod met dwangsom
Een kort geding dient primair om een voorlopige voorziening te verkrijgen. Dit betreft meestal een verbod op de inbreukmakende handelingen, gekoppeld aan een dwangsom om naleving af te dwingen. De rechtbank kan bijvoorbeeld de inbreukmaker bevelen om producten uit de markt te halen, websites offline te halen, of het gebruik van bepaalde merktekens te staken.
De dwangsom vormt een krachtig instrument om het rechterlijk bevel daadwerkelijk nageleefd te krijgen. Per dag of zelfs per dagdeel dat de inbreukmaker het verbod overtreedt, verbeurt deze een bepaald geldbedrag. Dit bedrag loopt op tot een maximum dat de rechtbank vaststelt. Daardoor ontstaat sterke financiële prikkel om de inbreuk onmiddellijk te staken en gestaakt te houden. Bovendien kan de deurwaarder eenvoudig de verschuldigde dwangsommen invorderen zonder nieuwe rechterlijke procedure.
Voor terugroepen en vernietigen van producten
Naast een verbod kun je in kort geding eisen dat illegale producten of namaakgoederen uit de markt worden gehaald en de producten vanwege de IP-inbreuk worden vernietigd. Dit voorkomt dat de inbreukmakende artikelen alsnog via andere kanalen worden verkocht. De rechtbank kan bevelen dat producten worden ingenomen, opgeslagen onder gerechtelijk toezicht, of definitief worden vernietigd.
Bijvoorbeeld bij namaakkleding of vervalste merkproducten is het essentieel dat deze artikelen niet langer in de handel komen. Anders blijft schade aan je merkimago voortduren. Daarom kan de voorzieningenrechter naast het verbod op verdere verkoop ook opdragen dat bestaande voorraden worden vernietigd. Dit gebeurt vaak onder toezicht van een deurwaarder of gerechtelijk bewaarnemer.
Voor voorlopige schadevergoeding
Hoewel je in kort geding doorgaans geen volledige schadevergoeding kunt vorderen, is onder bepaalde omstandigheden wel een voorschot mogelijk. De voorzieningenrechter treft immers enkel voorlopige maatregelen en velt geen definitief oordeel. Toch kan in duidelijke gevallen een voorschot op de uiteindelijke schade worden toegewezen om acute financiële nood te lenigen.
Voor vordering tot volledige schadevergoeding moet je meestal een bodemprocedure starten. Daarin kan de rechter grondig de geleden schade vaststellen, inclusief gederfde winst, geleden verlies, waardevermindering en gemaakte kosten. Deze bodemprocedure volgt vaak na het kort geding. In de praktijk komt het echter regelmatig voor dat partijen na het kort geding een vaststellingsovereenkomst sluiten, waarin zij afspreken dat de bodemprocedure achterwege blijft zolang de inbreukmaker het kort geding vonnis naleeft.
Als aanvulling op bodemprocedure
Een kort geding is per definitie niet definitief. Na een gewonnen kort geding moet je vaak alsnog een uitgebreide bodemprocedure starten voor een definitieve uitspraak en volledige schadevergoeding. De bodemprocedure behandelt de zaak inhoudelijk compleet, waarbij alle aspecten grondig worden onderzocht. Dit kan leiden tot definitieve veroordeling tot schadevergoeding, winstafdracht, of andere definitieve maatregelen.
Echter, in de praktijk leidt een succesvol kort geding vaak tot schikking tussen partijen. De inbreukmaker ziet in dat verdere juridische strijd weinig kans van slagen heeft en gaat akkoord met een minnelijke regeling. Daarbij spreken partijen bijvoorbeeld af dat de inbreuk definitief wordt gestaakt, een bepaalde schadevergoeding wordt betaald, en dat geen bodemprocedure meer nodig is. Dit bespaart beide partijen de tijd en kosten van een langdurige juridische strijd.
Resumerend: wat kun je vorderen in kort geding bij een IP-breuk?
Verbod op inbreukmakende handelingen
De meest voorkomende vordering in kort geding betreft een verbod op voortzetting van de inbreuk. De voorzieningenrechter kan de inbreukmaker bevelen alle inbreukmakende activiteiten onmiddellijk te staken en gestaakt te houden. Dit verbod wordt nagenoeg altijd gekoppeld aan een dwangsom per overtreding. Daardoor ontstaat krachtige prikkel om het rechterlijk bevel na te leven.
Het verbod kan zeer specifiek worden geformuleerd, bijvoorbeeld: verbod op verkoop van bepaalde producten, verbod op gebruik van bepaalde merkaanduidingen, of verbod op publicatie van bepaalde content. Hoe concreter het verbod, hoe duidelijker voor de inbreukmaker welke handelingen verboden zijn en hoe eenvoudiger de handhaving via dwangsommen. Bovendien voorkomt een specifiek verbod discussie over de reikwijdte van het rechterlijk bevel.
Terugroepen en vernietigen van producten
Je kunt eisen dat de rechtbank beveelt dat illegale producten uit de markt worden gehaald en vernietigd. Dit geldt bijvoorbeeld voor namaakartikelen, producten met onrechtmatig gebruik van jouw merk, of artikelen die inbreuk maken op modelrechten. De rechtbank kan opdragen dat bestaande voorraden onder gerechtelijk toezicht worden vernietigd om verdere verspreiding te voorkomen.
Deze maatregel is vooral effectief bij namaakproducten die in grote aantallen zijn geproduceerd of geïmporteerd. Door vernietiging voorkom je dat deze artikelen alsnog via andere kanalen de markt bereiken. Daarnaast kun je vorderen dat de productieapparatuur of mallen waarmee inbreukmakende producten worden gemaakt, worden vernietigd of onbruikbaar gemaakt. Dit voorkomt dat de inbreukmaker eenvoudig nieuwe namaakproducten kan produceren.
Schadevergoeding en voorschot
Hoewel volledige schadevergoeding doorgaans alleen in bodemprocedure kan worden gevorderd, is onder bepaalde omstandigheden een voorschot mogelijk in kort geding. Dit geldt met name wanneer de omvang van de schade redelijk vast staat en acute financiële nood aanwezig is. De voorzieningenrechter kan dan een voorlopig bedrag toewijzen als voorschot op de definitieve schadevergoeding.
De schade bij IE-inbreuk omvat verschillende componenten: gederfde winst door gemiste verkopen, geleden verlies door prijserosie, waardevermindering van het IE-recht, en gemaakte kosten zoals proceskosten en kosten voor onderzoek. Deze schade moet je onderbouwen met concrete gegevens. In complexe gevallen kan de rechtbank een aparte schadestaatprocedure gelasten waarin de exacte schade wordt vastgesteld. Als alternatief kan de rechter de schade ook begroten op basis van de gederfde winst of andere relevante factoren.
Informatie over herkomst en verspreiding
Een belangrijke vordering betreft het verkrijgen van informatie over de herkomst en distributiekanalen van inbreukmakende producten. De rechtbank kan de inbreukmaker of derden bevelen om gegevens te verstrekken over leveranciers, afnemers, productievolumes en verkoophoeveelheden. Deze informatie is cruciaal om de volledige omvang van de inbreuk in kaart te brengen en eventueel ook tegen andere partijen in de distributieketen op te treden.
Daarnaast kun je vorderen dat de inbreukmaker inzage geeft in zijn boekhouding. Dit maakt het mogelijk om de behaalde winst door de inbreuk vast te stellen. Op basis daarvan kun je winstafdracht vorderen in plaats van schadevergoeding. De inbreukmaker moet dan de winst die hij genoot door de inbreuk aan jou afdragen. Bovendien kan deze informatie relevant zijn voor bewijs in een eventuele latere bodemprocedure.
Rectificatie van onjuiste informatie bij een IP-inbreuk
Wanneer de inbreukmaker onjuiste of schadelijke informatie heeft verspreid, bijvoorbeeld door bewering dat zijn product het origineel is of door laster van jouw product, kun je rectificatie vorderen. De rechtbank kan bevelen dat de inbreukmaker een rectificatiebericht publiceert waarin hij de onjuiste informatie herstelt. Dit helpt om imagoschade te beperken en consumenten correct te informeren.
De rectificatie moet meestal op vergelijkbare wijze worden gepubliceerd als de oorspronkelijke onjuiste informatie. Als die bijvoorbeeld op een website stond met grote distributie, moet de rectificatie ook prominent op diezelfde website worden geplaatst. Daarnaast kan de rechtbank bepalen hoe lang de rectificatie zichtbaar moet blijven. Ook aan deze verplichting wordt vaak een dwangsom gekoppeld om naleving te waarborgen.
Praktijkvoorbeeld: Merkinbreuk in de textielbranche
Een Amsterdamse kledingfabrikant ontdekte dat een webshop grootschalig namaakproducten verkocht van zijn populaire merkkledingcollectie. De namaakartikelen waren van mindere kwaliteit maar droegen wel het geregistreerde merk. Binnen twee weken na ontdekking werden al ruim 500 stuks verkocht via de webshop en diverse online marktplaatsen.
De rechthebbende liet onmiddellijk een advocaat IE-recht een sommatiebrief opstellen. Daarin sommeerde hij de webshop-eigenaar om binnen 48 uur alle namaakproducten offline te halen, bestaande voorraden te vernietigen, en inzage te geven in de boekhouding. Daarnaast eiste hij € 15.000 schadevergoeding en vergoeding van de advocaatkosten van € 1.850. De webshop negeerde de sommatie volledig.
Daarop startte de rechthebbende binnen een week een kort geding bij de Rechtbank Amsterdam. De voorzieningenrechter oordeelde dat sprake was van duidelijke merkinbreuk en spoedeisend belang. De rechtbank verbood de webshop om de namaakproducten te verkopen, op straffe van een dwangsom van € 1.000 per overtreding met een maximum van € 50.000. Tevens beval de rechtbank vernietiging van de voorraad onder toezicht van een deurwaarder. De rechtbank veroordeelde de webshop tot betaling van een voorschot op schadevergoeding van € 10.000 plus volledige proceskosten van € 6.250. Na dit vonnis kwam de webshop alsnog met een schikkingsvoorstel om verdere juridische procedures te voorkomen.
Wilt u snel optreden tegen IE-inbreuk?
Wilt u zekerheid over uw juridische positie bij (dreigende) inbreuk op intellectueel eigendomsrecht? Onze gespecialiseerde advocaten in Amsterdam analyseren uw situatie en adviseren over de beste strategie. Of het nu gaat om merkinbreuk, auteursrecht, modellenrecht of andere IE-rechten: wij bieden snelle en effectieve juridische bijstand vanaf de sommatiebrief tot en met het kort geding en eventuele bodemprocedure.
Hoe werkt bevoegdheid bij Gemeenschapsmodellen en Uniemerken?
Nederlandse rechters zijn sinds 2019 bevoegd in kort geding bij vermeende inbreuk op Gemeenschapsmodellen en Uniemerken, maar enkel de Rechtbank Den Haag kan EU-wijde verboden opleggen terwijl andere rechtbanken slechts Nederlandse verboden kunnen uitspreken.
Voor Gemeenschapsmodelrechten en Uniemerken gold lange tijd dat uitsluitend de voorzieningenrechter in Den Haag bevoegd was om in kort geding kennis te nemen van inbreuken. De Nederlandse wetgever had deze exclusieve bevoegdheid toegekend om specifieke deskundigheid te concentreren bij de Haagse rechter. Dit moest de kwaliteit van rechtspraak ten goede komen.
In 2019 wees het Hof van Justitie echter een belangrijke uitspraak in de zaak Spin Master/High5 Products. Het Hof besliste dat artikel 90 lid 1 van de Gemeenschapsmodellenverordening alle Nederlandse rechters bevoegd maakt om in spoedeisende gevallen voorlopige maatregelen te treffen. Deze bepaling verwijst naar “rechterlijke instanties van een lidstaat, met inbegrip van de rechtbanken voor het Gemeenschapsmodel”. De Nederlandse wetgever had dus niet de beoordelingsruimte om deze bevoegdheid te beperken tot alleen Den Haag.
Praktisch betekent dit dat je nu bij elke Nederlandse voorzieningenrechter een kort geding kunt starten bij vermeende inbreuk op Gemeenschapsmodellen of Uniemerken. Deze mogelijkheid biedt ruimte voor forumshopping: je kunt strategisch kiezen voor de rechter die het beste past bij jouw situatie. Echter, een belangrijk nadeel kleeft aan deze keuze. Een verbod van een andere rechter dan de Rechtbank Den Haag heeft namelijk enkel werking op Nederlands grondgebied. Een verbod van de voorzieningenrechter in Den Haag strekt zich daarentegen uit tot het gehele Europese grondgebied.
Daarom loont het soms toch om te procederen voor de Haagse voorzieningenrechter, vooral wanneer de gedaagde in meerdere EU-landen inbreuk maakt. Met een EU-wijd verbod kun je in één keer de inbreuk in alle lidstaten aanpakken. Bovendien beschikt de Rechtbank Den Haag over specifieke expertise op het gebied van intellectuele eigendomsrechten, wat de kwaliteit van het vonnis ten goede komt.
Proceskostenvergoeding bij IE-procedures
Werkelijke proceskosten volledig verhaalbaar
In tegenstelling tot gewone civiele procedures kennen IE-procedures een belangrijk voordeel: je kunt de werkelijk gemaakte proceskosten volledig op de verliezende partij verhalen. Dit omvat advocaatkosten, deskundigenkosten, griffierecht en andere gemaakte kosten. De rechtspraak heeft hiervoor indicatietarieven voorgeschreven die periodiek worden geactualiseerd.
Voor een eenvoudige kort geding procedure bedragen de proceskosten al snel € 6.000. Complexe procedures kunnen oplopen tot € 25.000 of meer. Deze bedragen zijn indicatief en afhankelijk van de complexiteit van de zaak, het aantal zittingen, en de hoeveelheid voorbereidend werk. Het is daarom van groot belang om vooraf een goede inschatting te maken van de verwachte kosten en de kans van slagen.
Afweging van kosten en risico’s
Voordat je een juridische procedure start, moet je zorgvuldig afwegen of de verwachte baten opwegen tegen de kosten en risico’s. Een bodemprocedure duurt gemakkelijk één tot twee jaar en kost al snel tussen € 8.000 en € 40.000 afhankelijk van de complexiteit. Daarbij komt nog het risico dat je de procedure verliest en dan zelf deze kosten moet betalen.
Een kort geding biedt daarom vaak een betere kosten-batenverhouding. De procedure verloopt sneller, de kosten zijn lager, en je verkrijgt snel een voorlopige voorziening. Bovendien leidt een succesvol kort geding vaak tot schikking, waardoor een kostbare bodemprocedure achterwege kan blijven. Echter, wanneer de inbreukmaker niet meewerkt of de juridische positie onduidelijk is, kan een bodemprocedure toch noodzakelijk zijn.
Neem contact op voor persoonlijk juridisch advies bij een IP-inbreuk
Neem contact op met ons advocatenkantoor in Amsterdam voor persoonlijk juridisch advies over uw specifieke situatie bij IE-inbreuk. Wij begeleiden u door het gehele proces: van sommatiebrief tot kort geding en eventuele bodemprocedure. Onze ervaren IE-advocaten staan voor u klaar om uw intellectuele eigendomsrechten effectief te beschermen en schade te verhalen op inbreukmakers.
