Inhoudsopgave
Concernaansprakelijkheid is een actueel thema, vooral nu multinationale bedrijven steeds vaker ter verantwoording worden geroepen voor schade veroorzaakt door dochtermaatschappijen en toeleveranciers. In recente zaken, is gebleken dat moedermaatschappijen in toenemende mate aansprakelijk worden gesteld voor grensoverschrijdende milieuschade en mensenrechtenschendingen.
Wat houdt concernaansprakelijkheid in?
Concernaansprakelijkheid houdt in dat een moedermaatschappij aansprakelijk kan worden gesteld voor de schade veroorzaakt door haar dochtermaatschappij. Dit concept is relevant in situaties waar de dochtermaatschappij haar verplichtingen niet nakomt en de moedermaatschappij een bepaalde mate van controle of invloed heeft over de dochtermaatschappij.
Doorbraak van aansprakelijkheid
In Nederland wordt concernaansprakelijkheid vaak gebaseerd op de doorbraak van aansprakelijkheid, waarbij de moedermaatschappij aansprakelijk wordt gehouden op basis van haar eigen zorgplicht, los van de primaire aansprakelijkheid van de dochtermaatschappij. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer de moedermaatschappij als feitelijk bestuurder van de dochtermaatschappij optreedt of wanneer zij onvoldoende zorg draagt voor het voldoen van bepaalde schuldeisers van de dochtermaatschappij.
Concernleidingsplicht
Een belangrijk aspect van concernaansprakelijkheid is de concernleidingsplicht, waarbij het groepshoofd (de moedermaatschappij) verantwoordelijk is voor het bewaken van de eenheid binnen het concern in het belang van de aandeelhouders. Dit kan leiden tot aansprakelijkheid als de moedermaatschappij deze plicht verzaakt en daardoor schade ontstaat.
Specifieke gevallen in de rechtspraak
Er zijn specifieke gevallen waarin de rechtspraak concernaansprakelijkheid heeft bevestigd. Bijvoorbeeld, in de Shell Nigeria-zaken werd de vraag gesteld waar de grenzen van beperkte aansprakelijkheid liggen en onder welke omstandigheden de moedermaatschappij aansprakelijk kan worden gesteld voor schade veroorzaakt door een buitenlandse dochtermaatschappij.
Internationale context
In de internationale context, zoals in de Bhopal-giframp, heeft de Supreme Court of India geoordeeld dat concerns die gevaarlijke activiteiten ondernemen, een absolute en niet-delegeerbare plicht hebben om schade te voorkomen. Dit heeft geleid tot een risicoaansprakelijkheid voor concerns die opereren in gevaarlijke industrieën.
Recente voorstellen in de EU
Recente voorstellen in de EU introduceren een grondslag voor de aansprakelijkheid van multinationale ondernemingen voor schade veroorzaakt door inbreuken op mensenrechten en milieunormen in hun waardeketens. Dit strekt verder dan de traditionele concernaansprakelijkheid en omvat ook aansprakelijkheid voor schade veroorzaakt door directe en indirecte ketenpartners.
Concernaansprakelijkheid is een belangrijk juridisch concept in het Nederlandse ondernemingsrecht, met name in de context van groepen van vennootschappen. Het houdt in dat een moedervennootschap onder bepaalde omstandigheden aansprakelijk kan worden gesteld voor de schulden of verplichtingen van haar dochtervennootschappen.
Hoofdvormen van concernaansprakelijkheid
Vrijwillige aansprakelijkheid
Een veel voorkomende vorm van vrijwillige concernaansprakelijkheid is de 403-verklaring. Hierbij stelt de moedervennootschap zich hoofdelijk aansprakelijk voor de schulden van haar dochtervennootschappen. Dit heeft als voordeel dat de dochters worden vrijgesteld van de verplichting om een aparte jaarrekening op te maken en te publiceren, maar het brengt ook risico’s met zich mee voor de moedervennootschap.
Onvrijwillige aansprakelijkheid
Dit type aansprakelijkheid kan ontstaan door het handelen of nalaten van de moedervennootschap, zonder dat zij zich vooraf expliciet aansprakelijk heeft gesteld. De grondslag hiervoor is vaak een onrechtmatige daad van de moeder jegens de crediteuren van de dochtervennootschap, waarbij de moeder een zorgplicht heeft geschonden.
Risico’s en gevolgen
Concernaansprakelijkheid kan verstrekkende gevolgen hebben:
- Financiële impact: Een faillissement van één groepsvennootschap kan de hele groep in gevaar brengen.
- Doorwerking van schulden: De moedervennootschap kan aansprakelijk worden voor alle schulden van de dochter, ook na een faillissement.
- Complexe afwikkeling: Bij herstructureringen of faillissementen moet zorgvuldig worden omgegaan met bestaande aansprakelijkheidsstructuren.
Juridische grondslagen
De aansprakelijkheid van een moedervennootschap kan gebaseerd zijn op verschillende juridische grondslagen:
- Artikel 6:162 BW (onrechtmatige daad)
- Artikel 2:403 BW (403-verklaring)
- Artikel 2:11 BW (aansprakelijkheid van rechtspersoon als bestuurder)[4]
Beperking van risico’s
Om de risico’s van concernaansprakelijkheid te beperken, kunnen ondernemingen verschillende maatregelen nemen:
- Zorgvuldige afweging bij het afgeven van 403-verklaringen
- Regelmatige evaluatie van bestaande aansprakelijkheidsstructuren
- Duidelijke afbakening van bevoegdheden tussen moeder- en dochtervennootschappen
- Adequate financiering en zekerheidsstelling binnen het concern
Het is belangrijk dat ondernemingen zich bewust zijn van de risico’s van concernaansprakelijkheid en deskundig juridisch advies inwinnen bij het inrichten van hun concernstructuur en bij eventuele herstructureringen of financiële problemen binnen de groep.
Advocatenkantoor in Amsterdam gespecialiseerd in concernaansprakelijkheid
MAAK Advocaten behartigt graag uw belangen en onze gespecialiseerde advocaten hebben de kennis en ervaring die u zoekt. Door cliënten worden we aanbevolen vanwege onze daadkrachtige, to-the-point en praktische oplossingen. Voor al uw vragen rondom concernaansprakelijkheid staan we u dan ook graag bij met advies en juridische ondersteuning. Onze ervaren advocaat commercial law, Remko Roosjen, staat u graag als eerste te woord en hij bespreekt met u de zaak en de uitdagingen die voorliggen.
Heeft u een andere juridische vraag, dan kunnen onze advocaten in Amsterdam u mogelijk ook ondersteunen, of aan een geschikte partner doorverwijzen. Uw belang staat bij ons te allen tijde voorop en we zoeken graag naar praktische oplossingen en snel resultaat. Neem contact op met onze specialist contractenrecht in Amsterdam en ontdek uw mogelijkheden.
+31 (0)20 – 210 31 38
remko.roosjen@maakadvocaten.nl
De juridische informatie in deze blog is uitsluitend bedoeld voor algemene informatieve doeleinden, en geen juridisch advies door een advocaat. Hoewel wij als Nederlands advocatenkantoor in Amsterdam streven naar nauwkeurigheid en actualiteit van de verstrekte juridische informatie, kunnen onze advocaten niet garanderen dat alle informatie volledig, juist of actueel is en accepteren wij geen aansprakelijkheid. Voor persoonlijk juridisch advies, raadpleeg altijd een bevoegde juridische professional, zoals onze advocaten.