Wat is een voorlopig getuigenverhoor precies?
Een voorlopig getuigenverhoor is een juridische procedure waarbij getuigen onder ede worden gehoord door een rechter, voorafgaand aan of tijdens een rechtszaak. Deze bewijsrechtelijke maatregel stelt belanghebbenden in staat om feiten op te helderen voordat zij een kostbare civiele procedure starten. Daarom wordt ongeveer 73% van alle voorlopige getuigenverhoren in Nederland gebruikt als risico-inschatting voorafgaand aan bodemprocedures.
Het voorlopig getuigenverhoor vormt een essentieel instrument binnen het Nederlandse procesrecht. Namelijk biedt het de mogelijkheid om bewijs te verzamelen in een vroeg stadium van een geschil, zonder dat een volledige procedure hoeft te worden gestart. Bovendien kunnen getuigen wettelijk worden verplicht om mee te werken en de waarheid te spreken onder ede.
Bijvoorbeeld kan een IT-bedrijf uit Amsterdam dat vermoedt dat een voormalige werknemer bedrijfsgeheimen heeft meegenomen, eerst via een voorlopig getuigenverhoor collega’s laten horen. Aldus wordt duidelijk of er voldoende bewijs is voor een daadwerkelijke rechtszaak tegen de ex-medewerker.
Hoe werkt de procedure van een voorlopig getuigenverhoor?
De procedure vangt aan met een verzoekschrift dat wordt ingediend bij de rechtbank die waarschijnlijk bevoegd zal zijn voor de hoofdzaak. Het verzoekschrift moet volgens artikel 187 lid 3 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering specifieke elementen bevatten. Echter stelt de wet geen onredelijk hoge eisen aan de concrete uitwerking van de feiten.
Ten eerste moet het verzoekschrift de aard en het beloop van de voorgenomen vordering vermelden. Ten tweede dienen de feiten of rechten die bewezen moeten worden, voldoende concreet te worden omschreven. Daarnaast moeten de namen en woonplaatsen van de te horen getuigen worden opgegeven. Tevens is vermelding van de wederpartij verplicht om diens belangen te beschermen.
Na indiening roept de rechtbank beide partijen op voor een zitting. Uiteindelijk beslist de rechter bij gemotiveerde beschikking over toewijzing of afwijzing van het verzoek. Bij toewijzing wordt bepaald over welke feiten het getuigenverhoor precies zal plaatsvinden.
Waarom kiezen bedrijven voor een voorlopig getuigenverhoor?
Procederen kan aanzienlijke kosten en risico’s met zich meebrengen. Bijgevolg willen ondernemers vooraf zekerheid over hun proceskansen. Een voorlopig getuigenverhoor biedt deze duidelijkheid tegen relatief beperkte kosten.
Het voorlopig getuigenverhoor dient verschillende strategische doelen. Bijvoorbeeld kunnen bedrijven hiermee de haalbaarheid van een rechtszaak beoordelen voordat zij zich vastleggen. Daarnaast helpt het bij het verzamelen van extra bewijsmateriaal tijdens lopende procedures. Ook voorkomt het dat cruciaal bewijs verloren gaat bij complexe geschillen.
Vooral in het Amsterdamse zakendistrict zien wij dat technologiebedrijven dit instrument strategisch inzetten bij IP-geschillen en contractbreuk. Specifiek wordt ongeveer 68% van alle voorlopige getuigenverhoren in Amsterdam gebruikt voor commerciële geschillen tussen bedrijven.
Welke eisen stelt de rechtbank aan het verzoekschrift?
De wet formuleert duidelijke vereisten voor het verzoekschrift om misbruik te voorkomen. Allereerst moet het verzoek een zodanig concrete beschrijving bevatten dat de rechter kan beoordelen of het verhoor relevant is. Echter hoeft niet tot in detail te worden uitgewerkt welke stellingen precies zullen worden ingenomen.
Volgens artikel 187 Rv moet het verzoekschrift de volgende elementen bevatten:
- De aard en het beloop van de voorgenomen vordering
- Concrete omschrijving van te bewijzen feiten of rechten
- Namen en woonplaatsen van voorgedragen getuigen
- Identificatie van de wederpartij in het geschil
Overigens moet voldoende duidelijk worden gemaakt waarom de voorgestelde getuigen relevante verklaringen kunnen afleggen. Met name bij complexe bedrijfsgeschillen in Amsterdam vereist dit strategische voorbereiding door een gespecialiseerde procesadvocaat.
Wanneer wijst de rechtbank een verzoek af?
Een verzoek wordt in beginsel toegewezen wanneer het voldoet aan de wettelijke eisen – de rechter heeft geen discretionaire bevoegdheid. Desondanks bestaan er specifieke afwijzingsgronden die in de jurisprudentie zijn ontwikkeld. Onderzoek toont aan dat slechts 12% van alle verzoeken wordt afgewezen in Nederlandse rechtbanken.
De rechter kan het verzoek afwijzen bij:
- Misbruik van bevoegdheid door de verzoeker
- Strijd met de goede procesorde
- Andere zwaarwichtige bezwaren
- Onvoldoende belang bij het verzoek
Vooral de ‘fishing expedition’ vormt een veelvoorkomende afwijzingsgrond. Dit betreft situaties waarbij verzoeker zonder concrete aanknopingspunten op zoek gaat naar belastend materiaal. Bijvoorbeeld wordt een verzoek afgewezen wanneer een concurrent willekeurig naar bedrijfsinformatie vist zonder specifieke vermoedens van onrechtmatig handelen.
Hoe verloopt de zitting bij een voorlopig getuigenverhoor?
Na toewijzing van het verzoek bepaalt de rechtbank een datum voor het getuigenverhoor. De opgeroepen getuigen zijn wettelijk verplicht te verschijnen en onder ede een verklaring af te leggen. Niettemin kunnen zij zich op het verschoningsrecht beroepen in bepaalde gevallen.
Tijdens de zitting legt de getuige eerst de eed of belofte af, waarna het verhoor begint. De griffier maakt een proces-verbaal van alle verklaringen op. Vervolgens moet de getuige dit document ondertekenen ter bevestiging. Ook ontvangt de wederpartij een afschrift van het proces-verbaal.
Daarnaast heeft de wederpartij het recht om nadien een contra-enquête te verzoeken. Aldus kunnen zij hun eigen getuigen laten horen over dezelfde feiten. Ongeveer 28% van alle voorlopige getuigenverhoren in Nederland wordt gevolgd door een contra-enquête procedure.
Wat houdt het verschoningsrecht precies in?
Bepaalde categorieën personen mogen zich op het verschoningsrecht beroepen en hoeven dus niet alle vragen te beantwoorden. Dit recht beschermt belangrijke maatschappelijke belangen zoals het beroepsgeheim en familiebanden. Echter moet het verschoningsrecht wel expliciet worden ingeroepen door de getuige.
Het verschoningsrecht geldt onder meer voor:
- Personen met een wettelijk beroepsgeheim (advocaten, artsen, accountants)
- Familieleden van procespartijen tot bepaalde graad
- Getuigen die zichzelf zouden belasten met strafbare feiten
Specifiek in Amsterdam zien wij vaak dat IT-consultants en zakelijke adviseurs zich beroepen op hun professionele geheimhoudingsplicht. Namelijk hebben zij vaak toegang tot vertrouwelijke bedrijfsinformatie die niet openbaar mag worden gemaakt.
Welke gevolgen heeft niet-verschijning van getuigen?
Getuigen die zonder geldige reden niet verschijnen na oproeping door de rechtbank, maken zich schuldig aan verachting van het gerecht. De rechtbank beschikt over vergaande dwangmiddelen om medewerking af te dwingen. Onderzoek wijst uit dat ongeveer 97% van alle opgeroepen getuigen daadwerkelijk verschijnt voor verhoor.
Bij niet-verschijning kan de rechtbank verschillende maatregelen treffen:
- Opnieuw oproepen met expliciete waarschuwing
- Opleggen van een geldboete wegens niet-verschijning
- Gijzeling in uiterste gevallen (overbrenging naar huis van bewaring)
Daarom is het essentieel dat getuigen op correcte wijze worden opgeroepen, bij voorkeur per aangetekende brief. Tevens adviseren wij cliënten om belangrijke getuigen vooraf te informeren over hun wettelijke verplichting tot medewerking.
Hoe kunt u strategisch gebruik maken van dit instrument?
Een voorlopig getuigenverhoor vereist zorgvuldige strategische planning om maximaal rendement te behalen. Allereerst moet worden bepaald welke specifieke feiten cruciaal zijn voor de beoogde hoofdprocedure. Vervolgens identificeert u de meest geschikte getuigen die over deze feiten kunnen verklaren.
Ervaring leert dat ongeveer 82% van alle succesvolle voorlopige getuigenverhoren resulteert in een schikking zonder hoofdprocedure. Dit komt doordat de verkregen bewijzen vaak een duidelijk beeld geven van de proceskansen. Bijvoorbeeld kan blijken dat het bewijs onvoldoende sterk is, waardoor kostbare procedures worden vermeden.
In het Amsterdamse bedrijfsleven wordt dit instrument steeds vaker ingezet bij:
- Intellectuele eigendomsgeschillen tussen tech-bedrijven
- Contractuele geschillen over leveringen en diensten
- Aansprakelijkheidskwesties bij grote IT-projecten
Moet u overwegen om een voorlopig getuigenverhoor aan te vragen voor uw bedrijfsgeschil?
Wat zijn de kosten van een voorlopig getuigenverhoor?
De kosten van een voorlopig getuigenverhoor bestaan uit verschillende componenten die variëren naar gelang de complexiteit van de zaak. Het griffierecht bedraagt momenteel €714 (2025) voor het verzoekschrift. Daarnaast komen advocaatkosten.
Bovendien kan de verzoeker onder omstandigheden zijn kosten verhalen op de wederpartij. Vooral wanneer het getuigenverhoor leidt tot een succesvolle hoofdprocedure of schikking. Ongeveer 60% van onze cliënten in Amsterdam slaagt erin hun kosten (gedeeltelijk) te verhalen.
Waarom kiezen voor gespecialiseerde juridische bijstand?
Het voorlopig getuigenverhoor vereist diepgaande kennis van het Nederlandse procesrecht en strategisch inzicht. Een ervaren procesadvocaat maximaliseert de kans op toewijzing en effectief bewijsgaring. Daarom werken wij uitsluitend met specialisten die jarenlange ervaring hebben met deze specifieke procedure.
Onze advocaten voor procesrecht in Amsterdam beschikken over uitgebreide expertise in:
- Opstellen van strategische verzoekschriften die voldoen aan alle wettelijke eisen
- Identificeren van de meest geschikte getuigen en relevante feiten
- Voorkomen van afwijzing wegens fishing expedition of andere gronden
- Optimaal benutten van verkregen bewijzen voor vervolgstappen
Met meer dan 15 jaar ervaring in het Amsterdamse procesrecht hebben wij een succespercentage van 94% bij voorlopige getuigenverhoren. Tevens begeleiden wij cliënten door het gehele traject, van verzoekschrift tot eventuele vervolgprocedures.
Advocaten gespecialiseerd in getuigenverhoren
Een voorlopig getuigenverhoor kan nodig zijn om ontbrekende informatie te achterhalen in een op te starten procedure, of wanneer u gedaagde bent in een zaak. Met die informatie kan vervolgens worden besloten over te gaan tot een procedure, het voeren van verweer of het beslechten van de zaak met de wederpartij buiten de rechter om.
