Inhoudsopgave
Wanneer je te maken hebt met een kort geding in Nederland, komt vaak de vraag naar voren: wat gebeurt er als een toegewezen geldbedrag later terugbetaald moet worden? Dit probleem staat bekend als het ‘restitutierisico’. In deze blog gaan we dieper in op wat dit risico inhoudt, waarom het belangrijk is, en hoe rechters hiermee omgaan in kort geding procedures. We bespreken niet alleen de juridische aspecten, maar ook de praktische gevolgen voor zowel eisers als gedaagden en hoe zij hierop kunnen anticiperen.
Wat is restitutierisico precies?
Het restitutierisico betreft het risico dat een geldsom, die op basis van een vonnis is betaald, niet kan worden terugbetaald wanneer dat vonnis later wordt vernietigd. Stel je voor: een rechter in kort geding wijst een geldvordering toe. De gedaagde moet het bedrag direct betalen. Later vernietigt de hogere rechter of bodemrechter dit vonnis. Kan de gedaagde het betaalde bedrag dan nog terughalen? Als de ontvanger van het geld financieel niet in staat is om terug te betalen, is dat een probleem. Dat is precies waar het restitutierisico over gaat.
Dit risico kan verstrekkende gevolgen hebben. Wanneer de ontvanger van het bedrag bijvoorbeeld failliet gaat, wordt de kans om het geld terug te krijgen praktisch nihil. Hierdoor ontstaat een situatie waarin de gedaagde benadeeld wordt, ondanks een latere succesvolle vernietiging van het vonnis. Dit is waarom rechters in kort gedingen zeer zorgvuldig moeten beoordelen of een geldvordering, met dit risico in het achterhoofd, moet worden toegewezen.
Waarom speelt restitutierisico vooral in kort gedingen?
In een kort geding wordt een voorlopige maatregel getroffen. Dit betekent dat de rechter snel beslist, vaak op basis van beperkte informatie, en zonder de grondige behandeling die in een bodemprocedure plaatsvindt. Omdat een kort geding bedoeld is om snel recht te verschaffen, kan een geldvordering enkel worden toegewezen als:
- De vordering in hoge mate aannemelijk is.
- De eiser een spoedeisend belang heeft.
- Het restitutierisico niet te groot is.
Kortom, de rechter moet inschatten of het toegewezen bedrag later teruggevorderd kan worden als de uitkomst van een bodemprocedure anders is. Dit maakt het restitutierisico cruciaal in de afweging van de rechter. De rechter moet met een vooruitziende blik kijken naar mogelijke scenario’s waarin de eiser niet meer in staat is om het geld terug te betalen. Hierbij is niet alleen de huidige financiële positie van de eiser van belang, maar ook de stabiliteit op de lange termijn. Factoren zoals een dreigend faillissement, eerdere financiële moeilijkheden, of een onzekere inkomstenbron kunnen allemaal bijdragen aan een verhoogd restitutierisico.
Hoe beïnvloedt het restitutierisico de beslissing van de rechter?
Bij het nemen van een beslissing in een kort geding moet de rechter altijd een belangenafweging maken. Enerzijds heeft de eiser mogelijk dringend behoefte aan het geld, bijvoorbeeld om een bedrijf draaiende te houden of een dreigende schade te voorkomen. Anderzijds moet de rechter ook kijken naar het belang van de gedaagde: wat gebeurt er als het vonnis wordt vernietigd en de eiser niet in staat blijkt om het geld terug te betalen?
Wanneer er sprake is van een hoog restitutierisico, kan dit leiden tot afwijzing van de vordering. Een rechter zal in zo’n geval terughoudend zijn, zeker wanneer de financiële situatie van de eiser instabiel is. De kans dat de gedaagde zijn geld terugziet, speelt hierbij een belangrijke rol. Als de eiser bijvoorbeeld al in financieel zwaar weer verkeert, dan wordt het voor de gedaagde moeilijk om het betaalde bedrag terug te halen. Dit kan voor de rechter reden zijn om de geldvordering niet toe te wijzen, zelfs als de inhoudelijke zaak in eerste instantie sterk lijkt.
De rechter kijkt hierbij ook naar eventuele waarborgen die de eiser kan bieden om het restitutierisico te verkleinen. Dit kan variëren van het verstrekken van een bankgarantie tot andere vormen van zekerheidstelling. Als de eiser in staat is om dergelijke garanties te bieden, kan dit het restitutierisico verminderen, waardoor de rechter eerder geneigd zal zijn om de vordering toe te wijzen.
Praktische voorbeelden van restitutierisico
Een goed voorbeeld is een situatie waarbij een bedrijf in een kort geding een aanzienlijke betaling eist van een contractpartij. Stel dat het bedrijf al tekenen vertoont van financiële moeilijkheden, zoals een dreigend faillissement. Als de rechter deze vordering toewijst, bestaat het risico dat het bedrijf failliet gaat voordat een definitieve uitspraak in de bodemprocedure is gedaan. In dat geval kan de contractpartij waarschijnlijk fluiten naar het terugbetalen van de geldsom. Om die reden zal een voorzieningenrechter, in een dergelijk scenario, zeer zorgvuldig moeten wegen of toewijzing gerechtvaardigd is.
In een andere situatie kan er sprake zijn van een particuliere eiser die een aanzienlijke som geld eist van een wederpartij. Als de particuliere eiser geen vaste inkomsten heeft en bekend staat om eerdere schulden of betalingsproblemen, zal de rechter waarschijnlijk huiverig zijn om een veroordeling tot betaling te bevelen. Het restitutierisico is hier simpelweg te groot, aangezien de kans bestaat dat de eiser niet kan terugbetalen als hij in de bodemprocedure ongelijk krijgt.
In de praktijk zien we ook vaak dat een rechter in het vonnis expliciet stelt dat de betaling pas hoeft plaats te vinden onder voorwaarde van zekerheidstelling. Dit betekent dat de eiser bijvoorbeeld een bankgarantie moet verstrekken, om zo het restitutierisico af te dekken. Op die manier wordt de gedaagde beschermd tegen een situatie waarin hij niet meer kan terugvorderen. Dit soort maatregelen zorgen ervoor dat zowel de belangen van de eiser als de gedaagde op een eerlijke manier worden gewaarborgd.
Hoe kan een gedaagde zichzelf beschermen tegen restitutierisico?
Voor een gedaagde zijn er verschillende manieren om het restitutierisico te beperken:
- Verzet aantekenen: Als gedaagde kun je bezwaar maken tegen een toegewezen vordering door in hoger beroep te gaan. Dit zorgt ervoor dat er een grondigere toetsing van de zaak plaatsvindt.
- Verzoek om zekerheidstelling: De gedaagde kan de rechter verzoeken om zekerheidstelling te verlangen van de eiser, bijvoorbeeld in de vorm van een bankgarantie. Dit geeft de gedaagde meer zekerheid dat hij, bij vernietiging van het vonnis, zijn geld terug kan krijgen.
- Informatie verzamelen over de financiële situatie: Het kan nuttig zijn om vooraf informatie te verzamelen over de financiële positie van de eiser. Dit kan helpen bij het inschatten van het restitutierisico en biedt mogelijke argumenten in de rechtszaal.
- Onderhandelingen over betalingsvoorwaarden: In sommige gevallen kan het verstandig zijn om, voordat er een uitspraak is, te onderhandelen over de betalingsvoorwaarden. Bijvoorbeeld door betaling in termijnen of het verkrijgen van zekerheden zoals pandrechten. Dit biedt een extra laag van bescherming tegen het risico dat het geld later niet terug te vorderen is.
Conclusie: Restitutierisico weegt zwaar in kort geding
Het restitutierisico speelt een belangrijke rol in de afweging van de rechter in kort gedingen waarbij een geldsom wordt gevorderd. De voorzieningenrechter moet zorgvuldig beoordelen of het risico dat het betaalde bedrag later niet kan worden teruggevorderd, aan toewijzing van de vordering in de weg staat. Dit betekent dat een eiser met financiële problemen, of een onduidelijke financiële situatie, minder kans heeft om een geldvordering toegewezen te krijgen in een kort geding.
Kortom, het restitutierisico is een cruciale factor waar zowel eiser als gedaagde rekening mee moet houden bij een kort geding. Een gedegen inschatting van dit risico kan het verschil maken tussen het wel of niet toegewezen krijgen van een vordering. Zowel eiser als gedaagde doen er goed aan om de mogelijke gevolgen van een vernietigd vonnis goed in kaart te brengen en hierop te anticiperen. Alleen op die manier kan worden gewaarborgd dat er, ook bij een ongunstige uitkomst in de bodemprocedure, geen onherstelbare financiële schade ontstaat.
MAAK Advocaten behartigt graag uw belangen en onze gespecialiseerde advocaten hebben de kennis en ervaring die u zoekt. Door cliënten worden we aanbevolen vanwege onze daadkrachtige, to-the-point en praktische oplossingen. Voor al uw vragen rondom het restitutierisico staan we u dan ook graag bij met advies en juridische ondersteuning. Onze ervaren advocaat commercial law, Remko Roosjen, staat u graag als eerste te woord en hij bespreekt met u de zaak en de uitdagingen die voorliggen.
Heeft u een andere juridische vraag, dan kunnen onze advocaten in Amsterdam u mogelijk ook ondersteunen, of aan een geschikte partner doorverwijzen. Uw belang staat bij ons te allen tijde voorop en we zoeken graag naar praktische oplossingen en snel resultaat. Neem contact op met onze specialist contractenrecht in Amsterdam en ontdek uw mogelijkheden.
+31 (0)20 – 210 31 38
remko.roosjen@maakadvocaten.nl
De juridische informatie in deze blog is uitsluitend bedoeld voor algemene informatieve doeleinden, en geen juridisch advies door een advocaat. Hoewel wij als Nederlands advocatenkantoor in Amsterdam streven naar nauwkeurigheid en actualiteit van de verstrekte juridische informatie, kunnen onze advocaten niet garanderen dat alle informatie volledig, juist of actueel is en accepteren wij geen aansprakelijkheid. Voor persoonlijk juridisch advies, raadpleeg altijd een bevoegde juridische professional, zoals onze advocaten.
