Toepasselijk recht

Het recht dat van toepassing is in een situatie hangt af van de context en de specifieke regelgeving die relevant is voor die context. Veelal maken partijen in hun algemene voorwaarden een rechtskeuze, en moet goed worden bekeken of deze algemene voorwaarden toepasselijk zijn. Natuurlijk is het ook van belang om in een duurovereenkomst, zoals distributie, franchise en agentuur of een andere samenwerkingsvorm, een rechtskeuze op te nemen. Vooral in de internationale context speelt dit op. Wanneer twee Nederlandse bedrijven met elkaar zaken doen, en daar ligt geen toepasselijke rechtskeuze aan ten grondslag, zal het Nederlands recht toepasselijk zijn.

Welk rechtsstelsel is van toepassing?

Toepasselijk recht, oftewel het toepasselijke recht, verwijst naar het rechtsstelsel dat van toepassing is op een overeenkomst of juridisch geschil, vooral in internationale situaties. Dit concept is van cruciaal belang bij onder meer grensoverschrijdende transacties. Hier zijn de belangrijkste punten om te begrijpen:

1. Definitie en doel
   Toepasselijk recht bepaalt welke wetten en regels gelden voor een specifieke overeenkomst of situatie. Het doel is om duidelijkheid te scheppen over welk rechtssysteem moet worden toegepast bij het interpreteren van de overeenkomst en het oplossen van eventuele geschillen.
2. Rechtskeuze
   In veel gevallen kunnen partijen zelf het toepasselijke recht kiezen en dit vastleggen in hun overeenkomst. Deze keuze wordt vaak gemaakt in de algemene voorwaarden of in een specifieke clausule in het contract.
3. Beperkingen op rechtskeuze
   Er zijn echter beperkingen aan deze keuzevrijheid. Bijvoorbeeld bij arbeidsovereenkomsten mag de rechtskeuze er niet toe leiden dat de werknemer de bescherming verliest die hij zou genieten onder het recht dat zonder rechtskeuze van toepassing zou zijn.
4. Objectief toepasselijk recht
   Als partijen geen rechtskeuze hebben gemaakt, wordt het toepasselijke recht bepaald door regels van internationaal privaatrecht. Voor overeenkomsten binnen de EU is dit geregeld in de Rome I-verordening.
5. Specifieke regels voor arbeidsovereenkomsten
   Voor arbeidsovereenkomsten gelden speciale regels. Het toepasselijke recht wordt dan bepaald aan de hand van factoren zoals de gewone werkplek of het land van waaruit gewoonlijk wordt gewerkt.
6. Voorrangsregels
   In sommige gevallen kunnen bepaalde dwingende wetsbepalingen (voorrangsregels) van toepassing zijn, ongeacht het overigens toepasselijke recht. Dit geldt vooral voor regels die belangrijk zijn voor de openbare orde of de bescherming van werknemers.
7. Internationale verdragen
   Voor bepaalde soorten overeenkomsten kunnen specifieke internationale verdragen het toepasselijke recht bepalen. Een voorbeeld hiervan is het Weens Koopverdrag voor internationale koopovereenkomsten (niet-consumenten afspraken).

Het is belangrijk om bij internationale transacties of arbeidsrelaties zorgvuldig na te denken over het toepasselijke recht en dit duidelijk vast te leggen in de overeenkomst. Dit kan latere onduidelijkheden en geschillen voorkomen. Bij twijfel is het raadzaam om juridisch advies in te winnen, omdat de regels complex kunnen zijn en de gevolgen van de keuze voor een bepaald rechtsstelsel verstrekkend kunnen zijn.

Toepasselijk recht en de Rome-I en II-verdragen

Voor contractuele verhoudingen geldt in de internationale verhoudingen veelal het Rome-I verdrag (of diens voorganger). Bij onrechtmatige daden in internationaal verband wordt naar internationale verdragen gekeken. Onrechtmatige daden die bijvoorbeeld verband houden met de bestuurstaak van een vennootschap kan het vennootschapsstatuut van toepassing zijn, terwijl ‘gewone’ onrechtmatige daden bepaald worden door het toepasselijke recht via de Verordening Rome II, tenminste als bepaald wordt dat dit verdrag geldt. Voor corporaties kan het recht van de statutaire zetel of het oprichtingsland van toepassing zijn, en bij de oprichting van een vennootschap kan het recht dat het nauwst verbonden is met de overeenkomst van toepassing zijn als er geen rechtskeuze is gemaakt, conform de Verordening Rome I. In Nederland kunnen specifieke Nederlandse wetten van toepassing zijn op buitenlandse ondernemingen die in Nederland opereren, zoals de Wet op de ondernemingsraden, ongeacht het vennootschapsstatuut. Bij fusies is nationaal recht van toepassing op de aan de fusie voorafgaande handelingen en formaliteiten. In arbeidsrechtelijke kwesties kan Nederlands recht van toepassing zijn als Nederland als het gewoonlijke werkland wordt aangemerkt, conform art. 6 lid 2 EVO of art. 8 lid 2 Verordening Rome I.

Wat zijn de rechtsregels uit het Rome I verdrag?

Het Rome I-verdrag bevat rechtsregels die bepalen welk recht van toepassing is op contractuele verplichtingen in civiele en handelszaken met een internationaal karakter. De hoofdregel is dat partijen vrij zijn om een rechtskeuze te maken voor het recht dat op hun overeenkomst van toepassing is. Echter, bij overeenkomsten zonder internationaal karakter blijven de dwingende bepalingen van het land waarmee de overeenkomst uitsluitend is verbonden van toepassing. Voor bepaalde categorieën overeenkomsten, zoals koop, dienstverlening, distributie en franchise, wijst het verdrag rechtstreeks het toepasselijke recht aan door middel van vermoedens.

Er is een algemene uitzondering als uit alle omstandigheden blijkt dat de overeenkomst een kennelijk nauwere band heeft met een ander land. Voor arbeidsovereenkomsten zonder rechtskeuze geldt dat het recht van het land waar de werknemer gewoonlijk zijn arbeid verricht van toepassing is, tenzij de werknemer niet gewoonlijk in één land werkt, dan is het recht van het land van waaruit hij zijn werkzaamheden verricht van toepassing. Als ook dat niet vast te stellen is, geldt het recht van het land waar de vestiging die de werknemer in dienst heeft genomen zich bevindt. Het verdrag regelt ook het toepasselijke recht op het bestaan en de materiële geldigheid van de overeenkomst, de formele geldigheid, handelingsonbekwaamheid en -onbevoegdheid, cessie en subrogatie, hoofdelijkheid, verrekening en bepaalde bewijskwesties. Het bevat tevens bepalingen over voorrangsregels, sluit renvoi uit en bevat een openbare orde-exceptie. Bepaalde onderwerpen vallen buiten het materiële toepassingsgebied van Rome I, zoals de staat en bevoegdheid van natuurlijke personen, bepaalde familie- en erfrechtelijke kwesties, en overeenkomsten betreffende wissels, cheques en andere verhandelbare waardepapieren.

Advocatenkantoor gespecialiseerd in internationaal contracteren

Ons gespecialiseerde advocatenkantoor helpt u graag verder bij al uw vragen rondom internationaal contracteren en vragen naar toepasselijk recht. Wanneer u juridisch advies wilt inwinnen, dan biedt ons kantoor daartoe mogelijkheden. Wij zijn in heel Nederland actief en bieden ook support bij internationale vraagstukken. We hebben een sterk team van advocaten met als specialisatie contractenrecht. Onze advocaat commercial law Remko Roosjen geeft leiding aan dit team en we horen graag hoe we u het beste kunnen ondersteunen. Bent u op zoek naar andere praktijkgebieden, dan kunnen onze advocaten in Amsterdam u mogelijk ook ondersteunen, of aan een geschikte partner doorverwijzen. Uw belang staat bij ons te allen tijde voorop en we zoeken graag naar praktische oplossingen en snel resultaat. Neem contact op met onze specialist contractenrecht in Amsterdam en ontdek uw mogelijkheden.

+31 (0)20 – 210 31 38
remko.roosjen@maakadvocaten.nl

De juridische informatie in deze blog is uitsluitend bedoeld voor algemene informatieve doeleinden, en geen juridisch advies door een advocaat. Hoewel wij als Nederlands advocatenkantoor in Amsterdam streven naar nauwkeurigheid en actualiteit van de verstrekte juridische informatie, kunnen onze advocaten niet garanderen dat alle informatie volledig, juist of actueel is en accepteren wij geen aansprakelijkheid. Voor persoonlijk juridisch advies, raadpleeg altijd een bevoegde juridische professional, zoals onze advocaten.