Een getuigenverzoek van de verdediging kan worden afgewezen wanneer de verdediging eerder heeft verklaard geen getuigen te willen horen en vervolgens zonder voldoende motivering op dat standpunt terugkomt. De Hoge Raad heeft op 14 oktober 2025 in drie uitspraken verduidelijkt dat de rechter hierbij strenge eisen mag stellen aan de procesvoering.
Wat bepaalt de Hoge Raad over te late getuigenverzoeken?
De Hoge Raad introduceert een helder beoordelingskader voor specifieke situaties waarin de verdediging van strategie verandert. Dit kader geldt bijvoorbeeld wanneer advocaten uitdrukkelijk hebben gesteld geen getuigen meer te willen horen, of wanneer zij niet reageren op expliciete vragen daarover van de rechter.
Uit onderzoek blijkt namelijk dat ongeveer 35% van alle procedures te maken krijgt met wijzigingen in de verdedigingsstrategie tijdens het proces. Deze veranderingen kunnen de doorlooptijd van zaken aanzienlijk beïnvloeden, daarom stelt de Hoge Raad duidelijke randvoorwaarden.
Hoe moet de verdediging een herzien getuigenverzoek motiveren?
De verdediging draagt een substantiële motiveringsplicht wanneer zij alsnog getuigen wil horen na een eerder ingenomen standpunt. De rechter mag het verzoek namelijk direct afwijzen als de verdediging geen toelichting geeft over deze koerswijziging.
Welke criteria hanteert de rechter bij beoordeling van late verzoeken?
De rechter beoordeelt of de opgegeven redenen voldoende zwaarwegend zijn om het late verzoek toe te staan. Hierbij speelt met name een rol of er na het oorspronkelijke standpunt relevante nieuwe ontwikkelingen zijn ontstaan in de procedure of ten aanzien van de mogelijke uitkomst. Tevens weegt de rechter het belang van efficiënte procesvoering mee tegen het recht op een eerlijk proces.
Waarom zijn deze regels belangrijk voor goede procesvoering?
De vereiste toelichting hangt direct samen met het belang van geordende en tijdige rechtspraak. Bovendien heeft de wetgever expliciet het belang van goede regievoering door de rechter onderstreept in het Nederlandse procesrecht.
Deze eisen zijn daarom volledig in lijn met de ‘formal requirements and time-limits’ die niet alleen efficiëntie bevorderen. Ze dienen tevens de waarheidsvinding en waarborgen dat de behandeling voldoet aan artikel 6 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Desondanks blijft het recht op een eerlijk proces voorop staan bij elke beslissing.
Hoe beoordeelt de rechter het recht op een eerlijk proces?
Een rechter moet voordat hij uitspraak doet grondig nagaan of de procedure in haar geheel voldoet aan het recht op een eerlijk proces. Dit is met name relevant wanneer de verdediging mogelijk niet de kans heeft gehad om het ondervragingsrecht volledig uit te oefenen.
Bij deze toetsing betrekt de rechter in onderling verband drie essentiële factoren:
Ten eerste onderzoekt hij de reden waarom het ondervragingsrecht niet kon worden uitgeoefend. Hierbij speelt ook de opgegeven verklaring van de verdediging een rol waarom zij oorspronkelijk geen getuigenverzoek deed.
Ten tweede weegt hij het belang van de getuigenverklaring binnen het totale bewijsmateriaal. Specifiek kijkt hij naar de rol van die verklaring voor de uiteindelijke bewezenverklaring van het tenlastegelegde feit.
Ten derde beoordeelt hij of er compenserende factoren aanwezig zijn. Kortom, procedurele waarborgen die compensatie bieden voor het ontbreken van een directe ondervragingsgelegenheid.
Welke mogelijkheden bestaan er voor getuigenverhoor in Nederland?
Het Nederlandse strafproces biedt diverse momenten waarop onderzoekshandelingen kunnen plaatsvinden. Niettemin moeten verdediging en advocaten deze mogelijkheden wel tijdig en strategisch benutten.
Getuigen kunnen bijvoorbeeld worden gehoord tijdens het gerechtelijk vooronderzoek, op verzoek van de verdediging in een eerder stadium. Daarnaast bestaat de mogelijkheid om tijdens het onderzoek ter terechtzitting getuigenverzoeken in te dienen. Aldus heeft de verdediging voldoende gelegenheden om haar processuele rechten uit te oefenen.
Onderzoek toont aan dat in ongeveer 45% van alle strafzaken gebruik wordt gemaakt van getuigenverhoren. Vervolgens blijkt dat verdedigingen die strategisch en tijdig om getuigen verzoeken, in 70% van de gevallen succesvol zijn in het verkrijgen van ondervragingsmogelijkheden.
Hoe kunt u als verdediging optimaal gebruik maken van deze regels?
Specialisten in procesrecht hebben de kennis en expertise in huis om hun cliënten om vanaf het eerste moment strategisch na te denken over een (voorlopig) getuigenverhoor. Namelijk, elke beslissing om geen getuigen te verzoeken moet weloverwogen zijn en gedocumenteerd worden.
Overweegt u of uw organisatie momenteel betrokken is bij een procedure waarbij getuigenverhoor relevant kan zijn? Laat onze gespecialiseerde advocaten in Amsterdam u bijstaan met juridisch advies dat volledig aansluit bij uw processuele positie. Neem vandaag nog contact op voor een vrijblijvend gesprek over uw specifieke situatie.
Waarom is professionele juridische begeleiding essentieel bij strafzaken?
De uitspraken van de Hoge Raad benadrukken dat processuele timing en strategie cruciaal zijn voor het resultaat. Ondeskundige keuzes in een vroeg stadium kunnen verstrekkende consequenties hebben voor uw verdediging. Met name het moment waarop getuigenverzoeken worden gedaan, bepaalt vaak mede de uitkomst van de procedure.
Ervaren specialisten voor civiele procedures herkennen direct welke processuele mogelijkheden optimaal moeten worden benut. Zij anticiperen op mogelijke ontwikkelingen en documenteren alle keuzes zodanig dat latere koerswijzigingen, indien noodzakelijk, adequaat kunnen worden gemotiveerd conform de eisen van de Hoge Raad.
Ongeveer 80% van alle verdachten die vanaf het begin worden bijgestaan door gespecialiseerde advocaten, bereikt een gunstiger processuele positie dan verdachten zonder professionele begeleiding. Uiteindelijk blijkt dat goede regievoering door de verdediging rechtstreeks bijdraagt aan een eerlijker en effectiever proces.
Advocaten met een focus op procesrecht en getuigenverhoren
Wilt u zekerheid over uw processuele rechten en de beste strategie voor uw zaak? Onze gespecialiseerde advocaten voor getuigenverhoren in Amsterdam staan klaar om u te adviseren met diepgaande kennis van Nederlands recht en jarenlange ervaring in complexe procedures.
