De EUDR (European Union Deforestation-free Regulation) is een Europese verordening die vanaf 30 december 2025 verbiedt dat producten welke bijdragen aan ontbossing op de EU-markt worden gebracht. Bedrijven moeten bewijzen dat grondstoffen zoals rundvee, palmolie, soja, cacao, koffie, rubber en hout niet afkomstig zijn uit gebieden die na 30 december 2020 zijn ontbost. Onze advocaten product compliance en contracten adviseren de supply chain over de meest ingrijpende wijzigingen.
De regelgeving verplicht ondernemers tot volledige transparantie over hun toeleveringsketen. U moet kunnen traceren waar uw grondstoffen vandaan komen en aantonen dat deze ontbossingsvrij en legaal zijn geproduceerd. Deze Europese wetgeving richt zich specifiek op producten die wereldwijd verantwoordelijk zijn voor ongeveer 10% van de ontbossing die de EU veroorzaakt.
Waarom komt de EUDR er?
Jaarlijks verdwijnt een gebied ter grootte van Nederland aan tropisch bos. In 2023 ging volgens het World Resource Institute’s Forest Watch platform 3,7 miljoen hectare verloren – bijna 10 voetbalvelden per minuut. De EU draagt hieraan bij door consumptie en productie van specifieke grondstoffen. Daarom introduceert Europa deze ontbossingsverordening als onderdeel van de European Green Deal en de EU Biodiversiteitsstrategie voor 2030.
De regelgeving heeft drie concrete doelstellingen: het verminderen van broeikasgasemissies met minimaal 32 miljoen ton per jaar, het beschermen van biodiversiteit en het waarborgen van duurzame toeleveringsketens. Bovendien beschermt de verordening rechten van inheemse volkeren en lokale gemeenschappen in productielanden.
Voor welke grondstoffen en producten geldt de EUDR?
De verordening is van toepassing op zeven grondstoffen die als voornaamste veroorzakers van ontbossing worden gezien:
- Runderen (inclusief rundvlees en leer)
- Palmolie
- Soja
- Cacao (inclusief chocolade)
- Koffie
- Rubber (inclusief banden)
- Hout (inclusief meubels en papier)
Daarnaast vallen alle afgeleide producten onder de regelgeving. Dit betekent bijvoorbeeld dat chocoladerepen, lederen schoenen, houten meubels en rubberen banden allemaal moeten voldoen aan de EUDR-eisen. Bijlage I van de Europese verordening (EU) 2023/1115 bevat een volledige lijst met bijbehorende HS-codes – unieke codes die douanediensten wereldwijd gebruiken voor productindeling.
Belangrijke uitzondering: Gerecyclede producten vallen buiten de EUDR. Bij import gebruikt u bescheidcode Y129 in uw douaneaangifte, waardoor u zonder zorgvuldigheidsverklaring kunt importeren.
Wanneer moet uw bedrijf aan de EUDR voldoen?
Voor grote en middelgrote ondernemingen geldt de verordening vanaf 30 december 2025. Micro- en kleine bedrijven krijgen uitstel tot 30 juni 2026, mits ze uiterlijk op 31 december 2020 ingeschreven stonden bij de Kamer van Koophandel. Is uw MKB-bedrijf opgericht na 31 december 2020? Dan geldt de eerdere datum van 30 december 2025.
Let op: Dit uitstel geldt uitdrukkelijk niet voor kleine en micro-ondernemingen die reeds handelen in hout of houtproducten. Voor hen geldt de algemene ingangsdatum van 30 december 2025, zoals bepaald in artikel 38 van de verordening. De EUDR vervangt daarmee deels de bestaande EUTR (European Timber Regulation) die sinds 2013 van kracht is.
De Europese Commissie heeft in december 2024 een aanvullende transitieperiode van 12 maanden toegekend. De definitieve goedkeuring van deze verlenging doorloopt momenteel nog het wetgevingsproces tussen de Europese Commissie, de EU-Raad en het Europees Parlement.
Wie moet zich aan de ontbossingsverordening houden?
De regelgeving geldt voor alle marktdeelnemers en handelaren die relevante producten binnen de EU importeren, exporteren of produceren met als doel deze in de handel te brengen. Dit betreft zowel grote ondernemingen als eenmanszaken. Nederlandse bedrijven vallen onder toezicht van de NVWA en Douane Nederland.
Marktdeelnemer of handelaar?
Ondernemers worden ingedeeld in twee categorieën met verschillende verplichtingen:
Marktdeelnemers brengen producten voor het eerst op de EU-markt of exporteren deze vanuit de EU. Zij moeten een volledig stelsel van zorgvuldigheid opzetten, risico’s beoordelen en maatregelen nemen. Deze categorie draagt de zwaarste verantwoordelijkheid.
Handelaren verhandelen producten die eerder in de keten al zijn getoetst. Zij kunnen zorgvuldigheidsverklaringen van leveranciers gebruiken. Uitzondering vormt de grote handelaar – voor deze categorie gelden dezelfde strikte eisen als voor marktdeelnemers volgens artikel 4 van de verordening.
Nederlandse bedrijven die grondstoffen verwerken tot andere relevante producten worden eveneens als marktdeelnemers beschouwd. Bijvoorbeeld: een chocoladefabrikant die geïmporteerde cacaoboter verwerkt, moet zelf due diligence uitvoeren, hoewel deels kan worden vertrouwd op eerdere controles in de keten.
Wilt u zekerheid over uw juridische positie binnen de EUDR? Onze gespecialiseerde advocaten in Amsterdam analyseren uw specifieke situatie en adviseren over de beste compliance-strategie voor uw onderneming.
Hoe werkt het stelsel van zorgvuldigheidseisen?
Voor iedere zending moet u vanaf 30 december 2025 een zorgvuldigheidsverklaring (Due Diligence Statement) uploaden in TRACES, het Europese douanesysteem. Zonder deze verklaring mag u geen producten op de markt brengen of exporteren. Het opstellen van zo’n verklaring vereist drie cruciale stappen:
Stap 1: Informatie verzamelen
U moet gedetailleerde gegevens vastleggen over productielocaties, contracten, leveranciers en geolocaties. De herkomst moet u uiterst precies aangeven met geografische coördinaten. Verzamel daarnaast documenten zoals aankoopfacturen, contracten, certificaten en eventuele rechterlijke uitspraken die de legaliteit bewijzen.
Deze informatieplicht geldt voor alle marktdeelnemers. U moet kunnen aantonen dat producten voldoen aan de wetgeving van het land waar ze zijn geproduceerd. Bewaar deze documentatie minimaal vijf jaar.
Stap 2: Risico’s beoordelen
Voer een risicoanalyse uit wanneer een product afkomstig is uit een ‘standaard-risico’ of ‘hoog-risico’ land. De Europese Commissie classificeert landen volgens risico van ontbossing via een Implementing Regulation. Nederland kent drie risicocategorieën die de intensiteit van uw due diligence bepalen.
Analyseer onder meer: de prevalentie van ontbossing in het productiegebied, de aanwezigheid van inheemse volkeren, complexiteit van de toeleveringsketen en de betrouwbaarheid van beschikbare informatie. Documenteer uw bevindingen zorgvuldig.
Stap 3: Maatregelen nemen
Blijkt uit uw onderzoek dat risico’s bestaan? Dan moet u deze beperken. Concrete acties zijn bijvoorbeeld: aankoop van gecertificeerde producten, extra controles op productielocaties, inschakelen van onafhankelijke verificateurs of wijziging van leveranciers.
U blijft eindverantwoordelijk voor de juistheid van alle gegevens. Certificaten zoals FSC of Rainforest Alliance kunnen helpen bij risico-inschatting, maar bewijzen niet automatisch EUDR-compliance. Ze dienen als ondersteunend bewijs binnen uw bredere due diligence-systeem.
Welke verplichtingen gelden voor handelaren?
Als handelaar zonder wijzigingen aan producten hoeft u geen volledig zorgvuldigheidsverklaring te maken. U moet wel drie essentiële taken uitvoeren:
- Bijhouden van welke leverancier u producten of grondstoffen koopt
- Registreren aan wie u doorverkoopt
- Referentienummers van zorgvuldigheidsverklaringen van leveranciers doorgeven aan Douane
Deze documentatie bewaart u eveneens vijf jaar. Grote handelaren hebben dezelfde uitgebreide verplichtingen als marktdeelnemers en blijven aansprakelijk bij overtredingen, zelfs wanneer zij vertrouwen op eerder uitgevoerde due diligence.
Wat betekent de transitieperiode voor bestaande voorraden?
De transitieperiode startte op 30 juni 2023 en eindigt op de dag voordat de verordening voor uw categorie ingaat. Rond deze overgangsperiode zijn verschillende scenario’s denkbaar:
Scenario 1: Producten worden in de transitieperiode geproduceerd én voor de ingangsdatum op de markt gebracht. U hoeft hiervoor geen due diligence statement te maken.
Scenario 2: Producten worden in de transitieperiode geproduceerd, maar na de ingangsdatum op de markt gebracht. U moet aan alle EUDR-vereisten voldoen.
Scenario 3: Grondstoffen worden voor de ingangsdatum op de markt gebracht, maar na de ingangsdatum verwerkt tot eindproduct. U hoeft niet aan de EUDR te voldoen. Voor deze grondstoffen gebruikt u bij export en re-import het ‘conventioneel DDS-nummer’: 99EU9999999999. Hiermee voldoet u aan douanevereisten. Alternatief kunt u een nieuw due diligence statement maken met verwijzing naar dit nummer.
Welke bescheidcodes gebruikt u in de douaneaangifte?
In uw douaneaangifte geeft u met specifieke bescheidcodes aan onder welke categorie uw product valt:
C716: Voor producten die onder de verordening vallen en waarvoor een zorgvuldigheidsverklaring beschikbaar moet zijn bij invoer en uitvoer (artikel 3).
C717: Voor kleine of micro-ondernemers wanneer eerder al een zorgvuldigheidsverklaring is ingediend. Vermeld naast deze code ook het referentienummer van die eerdere verklaring (artikel 4, lid 8).
Y129: Voor producten die via ‘ex-codes’ in bijlage I zijn uitgezonderd en niet onder de verordening vallen.
Y132: Voor producten die onder bijlage I vallen, maar voor 29 juni 2023 zijn geproduceerd waardoor de verordening niet van toepassing is (artikel 1, lid 2 en artikel 38, lid 1). Let op de specifieke uitzondering voor hout volgens artikel 37, lid 3.
Y133: Voor producten gemaakt van materialen die de levenscyclus hebben voltooid en anders als afval zouden worden aangemerkt. Uitzondering: bijproducten uit het productieproces waarbij gebruikte materialen geen afvalstof zijn volgens artikel 3, lid 1 van Richtlijn 2008/98/EG.
Y141: Voor kleine en micro-bedrijven (artikel 2, lid 30) waarvoor de verordening ingaat op 30 juni 2026. Het uitstel geldt alleen voor bedrijven ingeschreven voor 31 december 2020 bij de KVK (artikel 38, lid 2 en 3). Uitzondering: kleine en micro-ondernemingen die reeds in hout handelen.
Y142: Voor niet-commerciële activiteiten die zijn uitgezonderd en niet onder de verordening vallen.
Hoe werkt controle en handhaving in Nederland?
De invoering van de EUDR is een samenwerking tussen het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN), de NVWA en Douane Nederland. Het ministerie bewaakt beleidsimplementatie en begeleidt communicatie met belanghebbenden.
De NVWA voert risicogericht toezicht en handhaving uit. Zij inspecteren handelaren en importerende, producerende en exporterende bedrijven die onder de EUDR vallen. Deze controles vinden plaats nadat grondstoffen of producten op de markt zijn gebracht, om te verifiëren of alle verplichtingen zijn nageleefd volgens artikel 26 van de verordening.
Douane Nederland controleert of goederen vergezeld gaan van een zorgvuldigheidsverklaring en voert eerste verificaties uit bij grensoverschrijding. Zij handhaven de toezichtstaken van artikel 26 en kunnen zendingen tegenhouden bij het ontbreken van correcte documentatie.
Sancties bij niet-naleving
Bedrijven die producten zonder due diligence-verklaring verkopen of exporteren, overtreden de verordening. Autoriteiten kunnen substantiële boetes opleggen en andere sancties toepassen. De handhaving wordt streng uitgevoerd om effectiviteit van de regelgeving te waarborgen.
Producten die niet voldoen, mogen niet op de EU-markt worden gebracht. De NVWA kan beslaglegging bevelen en vernietiging gelasten van niet-conforme goederen. Herhaalde overtredingen leiden tot hogere boetes en mogelijke uitsluiting van toekomstige handel.
Welke technologie ondersteunt EUDR-compliance?
Technologie speelt een cruciale rol bij het verzamelen en verwerken van supply chain-data. Verschillende oplossingen ondersteunen bedrijven bij naleving:
Blockchain-systemen helpen bij transparante en onveranderlijke vastlegging van productherkomst. Elke transactie in de keten wordt gedocumenteerd en verifieerbaar, waardoor fraude wordt bemoeilijkt.
Geolocatie en coördinaten zijn noodzakelijk om aan te tonen dat producten niet uit ontbost gebied komen. Satellietbeelden, GPS-tracking en geospatiale analyses verifiëren productielocaties met een nauwkeurigheid van enkele meters.
End-to-end-oplossingen worden ontwikkeld die alle EUDR-eisen integreren: van data-invoer tot rapportage en verklaringen. Deze systemen automatiseren risicoanalyses en waarschuwen bij afwijkingen in de toeleveringsketen.
Artificial intelligence analyseert grote hoeveelheden data uit diverse bronnen – van satellietbeelden tot documentatie – en identificeert risico’s sneller dan handmatige controles. Machine learning-algoritmes herkennen patronen die wijzen op ontbossing of illegale praktijken.
Hoe verhoudt de EUDR zich tot andere duurzaamheidswetgeving?
De ontbossingsverordening overlapt met diverse andere Europese duurzaamheidswetten, vooral bij dataverzameling en rapportage:
Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD) vereist eveneens due diligence in supply chains. Bedrijven kunnen hun EUDR-rapportage deels baseren op gegevens verzameld voor de CSDDD, waardoor administratieve lasten worden verlicht.
Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) vraagt uitgebreide duurzaamheidsrapportages. Investeringen in dataverzameling en verificatie voor CSRD ondersteunen tevens EUDR-naleving door gedeelde datastructuren.
Regelgeving tegen greenwashing via de Green Claims Directive en Empowering Consumers Directive verplicht onderbouwing van milieubeleid met data. EUDR-compliance kan niet als onderscheidend marketingelement worden gebruikt omdat het een wettelijke vereiste is.
Ecologisch ontwerp voor duurzame producten (ESPR) vraagt meer gegevens over milieuprestaties, wat overlapt met EUDR-eisen rond productietechnieken en grondstofgebruik.
Praktijkvoorbeeld: Nederlandse chocoladefabrikant
Een middelgrote chocoladeproducent in Amsterdam importeert jaarlijks 150 ton cacaoboter uit West-Afrika voor productie van pralines. Voor 30 december 2025 moet het bedrijf een volledig due diligence-systeem operationeel hebben.
De onderneming start met het in kaart brengen van leveranciers in Ivoorkust en Ghana. Via blockchain-technologie traceren zij elke batch terug naar specifieke coöperaties en uiteindelijk naar individuele boerderijen. GPS-coördinaten bevestigen dat productielocaties niet in recent ontboste gebieden liggen.
Risicoanalyse toont verhoogd risico in bepaalde regio’s. Daarom schakel de fabrikant onafhankelijke verificateurs in die ter plaatse controles uitvoeren. Aanvullende certificering via Rainforest Alliance ondersteunt het bewijs van duurzame productie.
Het bedrijf investeert € 75.000 in systemen en jaarlijks € 25.000 in verificatie. Deze kosten wegen op tegen mogelijke boetes van tienduizenden euro’s en reputatieschade bij niet-naleving. Bovendien positioneert compliance het merk als duurzame leverancier voor retailers.
Neem contact op met ons advocatenkantoor in Amsterdam voor persoonlijk juridisch advies over uw specifieke situatie rondom EUDR-compliance en implementatie van een effectief zorgvuldigheidssysteem.
Wat kunnen bedrijven nu al doen?
Bedrijven die zich vroegtijdig voorbereiden verkleinen risico’s en verbeteren hun marktpositie. Experts adviseren minimaal zes concrete stappen:
Begrijp de regelgeving grondig en bepaal welke specifieke eisen gelden voor uw organisatiestructuur en positie in de keten. Gebruik de Regelhulp EUDR van de NVWA voor een eerste assessment.
Breng uw toeleveringsketen in kaart tot op het niveau van productielocaties. Identificeer alle leveranciers en verzamel contracten, facturen en transportdocumenten die de route documenteren.
Stel een compliance framework op met duidelijke richtlijnen, processen en verantwoordelijkheden. Wijs een EUDR-coördinator aan die implementatie bewaakt en contactpersoon is voor autoriteiten.
Investeer in geschikte technologie voor dataverzameling, -opslag en -analyse. Overweeg oplossingen die integreren met bestaande ERP-systemen en schaalbaarheid bieden voor toekomstige uitbreidingen.
Train medewerkers in aankoop, logistiek en compliance over EUDR-vereisten. Bewustzijn door de hele organisatie voorkomt fouten en waarborgt consistente toepassing van procedures.
Communiceer met leveranciers over nieuwe eisen en vraag proactief benodigde documentatie op. Evalueer of huidige partners kunnen voldoen of alternatieve bronnen noodzakelijk zijn.
Bedrijven in sectoren zoals voeding, dranken, retail, mode, bosbouw en farmaceutische industrie worden het meest geraakt. Vroege adoptie van EUDR-principes biedt concurrentievoordeel doordat duurzame ketens steeds meer een marktvereiste worden.
