Dual-Use goederen en compliance, waaronder het verkrijgen van daartoe verplichte vergunningen zijn steeds belangrijkere onderwerpen voor bedrijven die goederen en diensten leveren die zowel een civiel als een militair doel kunnen dienen. Door de toenemende geopolitieke spanningen, groeiende defensiebudgetten en strengere regelgeving binnen de Europese Unie, is het essentieel dat bedrijven zich bewust zijn van de verplichtingen en risico’s rondom de export van Dual-Use goederen. In deze uitgebreide blog bespreken we wat Dual-Use goederen zijn, welke regelgeving van toepassing is, hoe het vergunningenproces werkt, en welke stappen u als ondernemer moet nemen om compliant te blijven. Of u nu exporteert binnen of buiten de EU, deze gids biedt u alle informatie die u nodig heeft om veilig en verantwoord zaken te doen met Dual-Use goederen.
Wat zijn Dual-Use goederen?
Dual-Use goederen zijn producten, software of technologieën die oorspronkelijk zijn ontworpen voor civiele doeleinden, maar ook kunnen worden ingezet voor militaire toepassingen. Denk hierbij aan voertuigen die kunnen worden uitgerust met wapens, drones die voor zowel landbouw als oorlogsvoering gebruikt kunnen worden, of software zoals gezichtsherkenning en geolocatie die in militaire operaties inzetbaar is. De term ‘Dual-Use’ verwijst dus naar het ‘tweeërlei gebruik’ van deze goederen: civiel én militair.
De relevantie van Dual-Use goederen is de afgelopen jaren sterk toegenomen. Door conflicten zoals de oorlog in Oekraïne en de groeiende internationale spanningen, onderzoeken steeds meer bedrijven of hun producten kunnen worden aangepast voor defensiedoeleinden. Dit brengt niet alleen commerciële kansen met zich mee, maar ook aanzienlijke juridische en compliance-risico’s.
De Europese Dual-Use Verordening
De export van Dual-Use goederen is binnen de Europese Unie streng gereguleerd door de VERORDENING (EU) 2021/821 van het Europees Parlement en de Raad van 20 mei 2021. Deze verordening stelt een Unieregeling vast voor de controle op de uitvoer, tussenhandel, technische bijstand, doorvoer en overbrenging van producten voor tweeërlei gebruik. Het doel is om te voorkomen dat deze goederen worden ingezet voor ongewenste doeleinden, zoals de ontwikkeling van massavernietigingswapens of schendingen van mensenrechten.
Vergunningen binnen en buiten de EU
Exporteert u Dual-Use goederen binnen de EU? Dan heeft u meestal geen vergunning nodig, mits de goederen een duidelijk civiel doel hebben. Voor een aantal zeer gevoelige goederen geldt echter een uitzondering: deze vereisen ook binnen de EU een vergunning. Voor export buiten de EU is in vrijwel alle gevallen een vergunning verplicht. Dit geldt ook voor bepaalde gevoelige bestemmingen en producten die op Bijlage IV van de Dual-Use Verordening staan.
De Dual-Use lijst: 10 categorieën
De Dual-Use Verordening bevat in Bijlage I een uitgebreide lijst van producten waarvoor een uitvoervergunning vereist is. Deze lijst is onderverdeeld in tien categorieën:
- Nucleaire goederen
- Speciale materialen en aanverwante apparatuur
- Materiaalverwerking
- Elektronica
- Telecommunicatie en informatiebeveiliging
- Sensoren en lasers
- Navigatie en vliegtuigelektronica
- Zeewezen en schepen
- Ruimtevaart en voortstuwing
De lijst wordt continu bijgewerkt om rekening te houden met technologische ontwikkelingen. Het is dus belangrijk om regelmatig te controleren of uw producten op de lijst staan.
Vergunningseisen buiten de lijst
Niet alle producten die onder de Dual-Use regelgeving vallen, staan expliciet op de lijst. Volgens artikel 4 van de Dual-Use Verordening kan ook voor producten die niet op de lijst staan een vergunning vereist zijn, bijvoorbeeld als deze gebruikt kunnen worden voor de ontwikkeling, productie, behandeling, opslag of verspreiding van chemische, biologische of nucleaire wapens, of voor raketten die dergelijke wapens kunnen vervoeren.
Daarnaast geldt een vergunningplicht voor goederen die bestemd zijn voor militair eindgebruik in landen waarop een wapenembargo rust. Dit omvat onder andere:
- Verwerking in militaire producten
- Gebruik van productie-, test- of onderzoeksapparatuur voor militaire doeleinden
- Gebruik van onafgewerkte producten in fabrieken voor militaire productie
Ook onderdelen of componenten van militaire producten die zonder vergunning zijn uitgevoerd, vallen onder deze regels.
Strategische goederen en diensten
Dual-Use goederen worden binnen de regelgeving aangeduid als ‘strategische goederen’. Hieronder vallen:
- Militaire goederen
- Dual-Use goederen
- Sanctiegoederen
- Strategische diensten
- Foltergoederen
De overheid controleert de export van deze goederen op basis van internationale afspraken en EU-wetgeving. Het doel is om te voorkomen dat strategische goederen worden ingezet voor ongewenst eindgebruik, zoals schending van veiligheidsbelangen of mensenrechten.
Uitgangspunten van het Nederlandse exportcontrolebeleid
Het Nederlandse exportcontrolebeleid is gericht op het voorkomen van ongewenste gevolgen van de export van goederen, diensten of technologie. Dit omvat:
- Voorkomen van schending van internationale verplichtingen en sanctiewetgeving
- Voorkomen van eindgebruik dat indruist tegen het Nederlandse buitenlands- en veiligheidsbeleid
- Geen bijdrage aan de ontwikkeling en verspreiding van massavernietigingswapens
- Geen vergunningen voor uitvoer die bijdragen aan mensenrechtenschendingen, interne repressie of internationale instabiliteit
- Veiligheidsbelangen gaan boven economische belangen
Nederland streeft ernaar om onnodige administratieve lasten voor bedrijven te voorkomen en zet zich in voor een internationaal gelijk speelveld. Exportcontrole vindt altijd plaats vóór de uitvoer.
Samenloop met andere regelgeving
Het is belangrijk om uw rechtspositie goed te bepalen, omdat producten die worden geleverd voor nationale veiligheidsdoeleinden soms worden vrijgesteld van regels zoals de EU AI-wet en de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Bedrijven moeten zorgvuldig nagaan welke verplichtingen blijven gelden en welke worden opgeheven. Voordat u de overstap maakt naar defensiemarkten, is het essentieel om uw producten te toetsen aan de EU-regels voor Dual-Use goederen en sectorspecifieke regels, exportbeperkingen te controleren en te verduidelijken welke civiele verplichtingen nog steeds van toepassing zijn. Vroegtijdige juridische due diligence voorkomt kostbare compliance-fouten.
Praktische stappen voor compliance met Dual-Use goederen exportcontrole
1. Identificeer of uw producten Dual-Use zijn
Controleer of uw producten, software of technologieën op de Dual-Use lijst staan of mogelijk onder de catch-all bepalingen vallen. Raadpleeg hiervoor Bijlage I van de Dual-Use Verordening en houd rekening met de laatste updates.
2. Bepaal het eindgebruik en de eindgebruiker
Analyseer zorgvuldig wie de uiteindelijke gebruiker is en waarvoor het product zal worden gebruikt. Let op signalen van mogelijk militair of ongewenst eindgebruik, zeker bij export naar risicolanden.
3. Controleer vergunningseisen
Bepaal of u een vergunning nodig heeft voor de export van uw producten, zowel binnen als buiten de EU. Houd rekening met uitzonderingen voor gevoelige goederen en bestemmingen.
4. Voer juridische due diligence uit
Laat een ervaren advocaat product compliance uw situatie beoordelen. Dit voorkomt dat u onbedoeld in strijd handelt met exportcontrolewetgeving.
5. Documenteer uw processen
Leg alle stappen en beslissingen rondom Dual-Use goederen exportcontrole goed vast. Dit is essentieel bij een eventuele controle door de autoriteiten.
6. Train uw medewerkers
Zorg dat uw medewerkers op de hoogte zijn van de Dual-Use regelgeving en weten hoe ze signalen van ongewenst eindgebruik kunnen herkennen.
Advocatenkantoor gespecialiseerd in DUAL-USe Producten
Dual-Use is een actueel ontwerp en de regelgeving is strenger en complexer geworden. Wanneer u daarmee te maken heeft, is het verstandig tijdig op de hoogte te zijn van de juridische ontwikkelingen. Compliance met de Dual-Use regelgeving is van groot belang.
