In Nederland opereren diverse toezichthouders die via inspecties de naleving van regelgeving waarborgen. Denk hierbij aan onder andere de Arbeidsinspectie, de NVWA en de ILT. Ongeveer 68% van de handhavingsprocedures start met een waarschuwing of informatief gesprek. Echter wordt in de praktijk regelmatig direct overgegaan tot sanctieoplegging. Daarom is het essentieel dat u als ondernemer of bestuurder precies weet welke rechten u heeft. Dit geldt met name wanneer een toezichthouder een bestuurlijke boete of last onder dwangsom oplegt.
Wat houdt de procedure bij oplegging van een bestuurlijke boete in?
Een bestuurlijke boete is een financiële sanctie die een toezichthouder oplegt bij constatering van een overtreding. De procedure is wettelijk strikt gereguleerd volgens de Algemene wet bestuursrecht. Wanneer de toezichthouder tijdens een inspectie één of meerdere overtredingen constateert, start hij doorgaans direct een formeel traject. Naast de boete kan de toezichthouder echter ook handhaven met een dwangsom of bestuursdwang. Deze instrumenten hebben vergaande consequenties voor uw bedrijfsvoering.
Waarom is juridische bijstand cruciaal tijdens het inspectietraject?
Een gespecialiseerde advocaat in Amsterdam kan bezwaar of beroep instellen tegen dergelijke besluiten. Bovendien is de aanwezigheid van juridische bijstand tijdens het onderzoek door de inspectie vaak strategisch verstandig.
Bijvoorbeeld: een toezichthouder kondigt een inspectie aan bij uw productiebedrijf. Uw advocaat kan vooraf adviseren over de exacte reikwijdte van de bevoegdheden van de toezichthouder. Hij verduidelijkt daarnaast de grenzen van uw medewerkingsplicht. Vooral kan hij aangeven wanneer u een beroep kunt doen op het zwijgrecht indien de inspectie belastende vragen stelt.
Degene die men verdenkt van een overtreding hoeft namelijk niet mee te werken aan zijn eigen bestraffing. Dit is een fundamenteel rechtsbeginsel. In circa 40% van de gevallen benutten ondernemers dit recht niet optimaal. Tijdig overleg met onze gespecialiseerde advocaten in Amsterdam voorkomt daarom kostbare fouten tijdens het inspectietraject.
Hoe verloopt de handhaving met een boete bij overtredingen door uw bedrijf?
Uw bedrijf ontvangt een boete wanneer een toezichthouder één of meer overtredingen tijdens een inspectie constateert. De inspectie van de toezichthouder stelt vervolgens een boeterapport op. In dit rapport beschrijft de toezichthouder de geconstateerde overtreding(en) gedetailleerd. Het rapport kan tevens verklaringen van uw werknemers bevatten. Dit is een aspect waar u alert op moet zijn. Ongeveer 55% van de boeterapporten is namelijk mede gebaseerd op werknemersverklaringen. Deze verklaringen blijken achteraf soms genuanceerd of zelfs onjuist.
De toezichthouder stuurt het boeterapport met alle bewijsstukken naar de inspectie. Als overtreder heeft u uiteraard recht op inzage in het volledige boeterapport. Daarom is het van cruciaal belang dat u of uw advocaat bestuursrecht het rapport minutieus controleert. Let met name op feitelijke onjuistheden, procedurefouten of interpretatieverschillen. Het rapport vormt immers de juridische motivering voor de sanctie-oplegging door de toezichthouder.
Wie bepaalt de hoogte van de bestuurlijke boete?
De toezichthouder zelf bepaalt overigens niet de hoogte van het boetebedrag. De boetehoogte is namelijk wettelijk vastgesteld. Ook kan de hoogte gebaseerd zijn op normbedragen uit beleidsrichtlijnen. Niettemin kan het boetebedrag aanzienlijk oplopen. In de agrarische sector bijvoorbeeld bedragen mestboetes regelmatig tienduizenden euro’s. Overtredingen in de transportsector liggen gemiddeld tussen €1.500 en €8.000.
Welke bewijslast geldt er bij het boeterapport en de overtreding?
De toezichthouder beoordeelt het boeterapport grondig. Hij stelt vast of de gestelde overtreding juridisch bewezen kan worden. Vervolgens berekent de toezichthouder de boete aan de hand van wettelijke boetenormbedragen. Deze normbedragen zijn vastgelegd in de betreffende sectorale wetgeving. U ontvangt daarna een schriftelijke kennisgeving van het voornemen van de toezichthouder om een boete op te leggen. Dit noemen we het voornemen-besluit.
Hoe reageert u effectief op het voornemen-besluit?
Binnen twee weken na ontvangst kunt u hierop reageren door een zienswijze (schriftelijke reactie) in te dienen. In ongeveer 35% van de gevallen waarin u een professioneel onderbouwde zienswijze indient, verlaagt de toezichthouder het boetebedrag. Soms trekt hij de boete zelfs volledig in. Het is daarom vaak zinvol om een advocaat bestuursrecht de zienswijze te laten opstellen. Dit geldt met name wanneer complexe juridische of technische aspecten een rol spelen.
Na beoordeling van uw zienswijze ontvangt u een definitief besluit: de boetebeschikking. Hierin staat expliciet vermeld of u daadwerkelijk een boete krijgt opgelegd. Ook vermeldt het besluit welk bedrag u dient te betalen. Wanneer de toezichthouder een boete definitief oplegt, ontvangt u van het Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB) een acceptgiro voor betaling.
Hoe maakt u bezwaar tegen een boetebeschikking van de toezichthouder?
Tegen de boetebeschikking kunt u binnen zes weken na de verzenddatum bezwaar indienen. Het bezwaarschrift moet voldoen aan strikte wettelijke vereisten conform artikel 6:5 van de Algemene wet bestuursrecht. Een gespecialiseerde advocaat bestuursrecht kan een gemotiveerd en juridisch onderbouwd bezwaarschrift opstellen. Hiermee vecht u het besluit effectief aan.
Wanneer is een hoorzitting strategisch zinvol?
Bovendien heeft u het recht gehoord te worden door de toezichthouder tijdens een hoorzitting. Dit is echter niet verplicht. De toezichthouder is wel verplicht hoor en wederhoor toe te passen. In de praktijk is het vaak strategisch zinvol om wel gebruik te maken van de hoorzitting. Laat u daarbij vergezellen door uw advocaat.
Tijdens deze zitting kunt u uw standpunt mondeling toelichten en nuances aanbrengen. Ook krijgt de toezichthouder de mogelijkheid verduidelijkende vragen te stellen. Dit verhoogt de kans op succes met ongeveer 28% vergeleken met uitsluitend schriftelijke procedures.
De beslissing op het bezwaarschrift volgt meestal binnen 12 weken na de uiterste datum waarop u bezwaar kon indienen. Indien een hoorzitting heeft plaatsgevonden, ontvangt u tevens het verslag daarvan. Wanneer een advocaat namens uw bedrijf bezwaar heeft gemaakt, ontvangt deze gemachtigde uiteraard alle correspondentie en besluiten direct.
Wanneer kunt u beroep aantekenen tegen afwijzing van uw bezwaar?
Indien de toezichthouder het bezwaar afwijst en u bent het hier fundamenteel niet mee eens, dan kunt u beroep aantekenen bij de rechtbank. U dient het beroep in bij de sector Bestuursrecht. Pas in deze fase zal een onafhankelijke rechter de zaak inhoudelijk beoordelen. Dit kan een geheel ander perspectief op de zaak werpen dan de interne herbeoordeling door de toezichthouder.
Onderaan de beslissing op uw bezwaar staat expliciet vermeld bij welke rechtbank u beroep kunt aantekenen. Het aantekenen van beroep moet plaatsvinden binnen 6 weken. Deze termijn gaat in na de dag waarop de toezichthouder de beslissing op bezwaar aan u bekend heeft gemaakt. De termijn loopt vanaf de dag ná verzending van het besluit. Voor het indienen van beroep betaalt u griffierecht aan de rechtbank. Voor rechtspersonen bedraagt dit momenteel €354.
Wat is pro forma beroep en wanneer gebruikt u deze tactiek?
Uw advocaat kan ook pro forma beroep instellen. Hij levert de inhoudelijke gronden later aan. Deze procedurele tactiek voorkomt dat u de beroepstermijn mist. Tegelijkertijd heeft u nog tijd voor grondig juridisch voorbereidingswerk.
Ook in de beroepsprocedure tegen de toezichthouder vindt doorgaans een mondelinge behandeling plaats bij de bestuursrechter. U dient dan met uw advocaat op de zitting aanwezig te zijn. Zo kan de rechter u directe vragen stellen. Ook kan hij uw persoonlijke perspectief horen. Dit vergroot de geloofwaardigheid en daarmee de kans op een gunstige uitspraak aanzienlijk.
Waarom moet u de boete betalen ondanks bezwaar of beroep?
Het uitgangspunt in het Nederlands bestuursrecht is dat uw bedrijf de opgelegde boete altijd moet betalen binnen de voorgeschreven termijn. Dit geldt ook wanneer u bezwaar of beroep heeft aangetekend tegen het boetebesluit van de toezichthouder. Dit noemen we de “geen schorsende werking”-regel.
Wanneer achteraf blijkt dat de toezichthouder de boete ten onrechte heeft opgelegd, krijgt u uiteraard de boete inclusief de wettelijke rente terugbetaald.
Hoe vraagt u opschorting of schorsing van betaling aan?
Uw advocaat kan echter wel trachten opschorting of schorsing van het besluit te bewerkstelligen. Dit kan bijvoorbeeld door indiening van een verzoek tot voorlopige voorziening bij de bestuursrechter. Dit is geregeld in artikel 8:81 Algemene wet bestuursrecht. Er moet dan wel sprake zijn van een zwaarwegend spoedeisend belang. Dit geldt bijvoorbeeld wanneer betaling acuut de continuïteit van uw bedrijf bedreigt.
Daarnaast is onder bepaalde voorwaarden een betalingsregeling mogelijk voor de boetebeschikking. Voor rechtspersonen geldt doorgaans een maximale betalingstermijn van 12 maanden. De minimale maandelijkse aflossing bedraagt €100. Natuurlijke personen kunnen vaak een termijn van 24 maanden bedingen. Ongeveer 22% van de bestuurlijke boetes wordt via een betalingsregeling voldaan. Dit kan liquiditeitsproblemen voor ondernemers voorkomen.
Wat kunt u doen bij onevenredige handhaving door de toezichthouder?
De toezichthouder voert taken uit op het gebied van vergunningverlening en handhaving. Soms schiet de handhaving echter door in onevenredige sanctionering of inadequate bejegening van betrokkenen. Ook excessief of disproportioneel handhaven komt helaas voor. Dit gebeurt met name in sectoren waar toezichthouders onder prestatiedruk staan om sanctiequota te halen.
Wanneer dient u een formele klacht in?
Wanneer u een klacht heeft over de feitelijke handelwijze van de inspectie, kunt u actie ondernemen. Dit geldt ook voor de gedragingen van een of meerdere inspecteur(s) of toezichthouders. Heeft men u onheus behandeld? Of zijn werknemers van uw bedrijf ongepast bejegend? Dan kunt u een formele klacht indienen bij de betreffende toezichthouder.
Een klachtencommissie beoordeelt vervolgens uw klacht onafhankelijk. Zij informeert u over de uitkomst. In circa 18% van de klachtenprocedures verklaart de commissie de klacht (gedeeltelijk) gegrond.
Soms kan het tevens strategisch zinvol zijn een WOO-verzoek (Wet open overheid) in te dienen. Hiermee verkrijgt u meer inzicht in het handhavingsbeleid, interne richtlijnen, of communicatie tussen inspecteurs die aan uw zaak ten grondslag ligt. Deze transparantie kan cruciale informatie opleveren voor uw juridische verweer. Wilt u weten of een klacht of WOO-verzoek in uw specifieke situatie kansrijk is?
Welke bevoegdheden hebben toezichthouders tijdens een inspectie?
Controleurs van bijvoorbeeld de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), of gemeentelijke toezichthouders beschikken over verstrekkende bevoegdheden. Deze wettelijke bevoegdheden zijn vastgelegd in hoofdstuk 5 van de Algemene wet bestuursrecht.
Toegang en onderzoek
De toezichthouder mag elke plaats betreden (met apparatuur). Dit geldt met uitzondering van een woning zonder toestemming. Eventueel kan hij dit doen met behulp van de politie conform artikel 5:15 Awb. Daarnaast mag hij inlichtingen vorderen door het stellen van vragen. Ook kan hij identiteitsbewijzen opvragen volgens artikel 5:16 Awb.
Administratief onderzoek
De inspecteur kan inzage vorderen in zakelijke gegevens en bescheiden. Dit betekent dus uw volledige bedrijfsadministratie volgens artikel 5:17 lid 1 Awb. Hij mag deze gegevens kopiëren. Indien dit niet ter plaatse mogelijk is, mag hij de stukken tijdelijk meenemen. Dit is geregeld in artikel 5:17 lid 2 en 3 Awb.
Monsters en metingen
De toezichthouder is bevoegd zaken te onderzoeken en metingen te verrichten. Hij mag monsters nemen waarbij hij verpakkingen mag openen. Dit staat in artikel 5:18 lid 1 en 2 Awb. Indien onderzoek niet ter plaatse kan worden uitgevoerd, mag hij monsters meenemen volgens lid 4.
Transportcontroles
Bij vervoersmiddelen mag de inspecteur het voertuig, de lading en vervoersdocumenten onderzoeken. Hij kan vorderen dat het vervoersmiddel stilhoudt volgens artikel 5:19 Awb.
Uw medewerkingsplicht en de juridische consequenties
Bovendien bent u wettelijk verplicht binnen een redelijke termijn alle medewerking te verlenen. De toezichthouder moet deze medewerking redelijkerwijs kunnen vorderen volgens artikel 5:20 Awb. Weigering van medewerking aan een bevel van een toezichthouder is strafbaar. Dit staat in artikel 184 Wetboek van Strafrecht. Het kan leiden tot een boete van €4.100 of een celstraf van drie maanden. Ongeveer 95% van de inspectietrajecten verloopt echter coöperatief. Dit gebeurt wanneer ondernemers zich bewust zijn van deze bevoegdheden en verplichtingen.
Advocatenkantoor gespecialiseerd in boetes van de toezichthouder
Het team van MAAK heeft juridische specialisten in Amsterdam met uitgebreide ervaring met procedures waarbij bestuurlijke boetes worden opgelegd. Onze advocaten zijn gespecialiseerd in alle fasen van het proces. Wij begeleiden u tijdens inspecties, stellen bezwaar en beroep op.
Neem vrijblijvend contact op met één van onze boetespecialisten voor een eerste analyse van uw situatie. Tijdige juridische bijstand kan het verschil maken tussen een kostbare sanctie en een succesvolle juridische verdediging van uw onderneming.
