Fabrikanten moeten bij een product recall onmiddellijk consumenten waarschuwen voor het gevaar, de verkoop staken, het product uit de handel nemen en minimaal twee oplossingen bieden zoals reparatie, vervanging of terugbetaling. Daarnaast rust op hen de wettelijke verplichting om het onveilige product direct te melden bij de NVWA via de Business Gateway van de Europese Commissie.
De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit registreerde in 2021 gemiddeld 18 handhavingsmaatregelen per dag bij productveiligheidsincidenten. Deze cijfers onderstrepen het belang van proactief handelen door fabrikanten bij productveiligheidsrisico’s. Een product recall vormt voor Nederlandse ondernemers een complex juridisch proces met verstrekkende consequenties voor reputatie, aansprakelijkheid en bedrijfscontinuïteit.
De juridische basis voor recalls ligt verankerd in artikel 21b Warenwet en de Verordening Algemene Productveiligheid (General Product Safety Regulation). Fabrikanten dragen primaire verantwoordelijkheid voor productveiligheid vanaf het ontwerpstadium tot en met de aftersales-fase. Deze verantwoordelijkheid blijft bestaan gedurende de volledige levenscyclus van het product.
Hoe ontstaat de verplichting tot een product recall?
De verplichting tot een terugroepactie ontstaat van rechtswege zodra een fabrikant weet of redelijkerwijs behoort te weten dat zijn product gevaarlijk is voor consumenten. De NVWA hoeft in principe geen formeel besluit te nemen om een recall op te leggen. Echter, de toezichthouder kan bij weigering of nalaten door de fabrikant wél handhavend optreden via een last onder dwangsom of bestuursdwang.
Een product geldt als onveilig wanneer het schadelijk is voor de gezondheid óf ongeschikt voor menselijke consumptie. Deze beoordeling gebeurt volgens drie elementen uit de wetgeving:
- Normale gebruiksomstandigheden door de consument
- Verstrekte informatie op etikettering en verpakking
- Algemeen beschikbare consumenteninformatie over gezondheidsrisico’s
Voor de vraag of een product schadelijk is, bekijken toezichthouders effecten op korte en lange termijn, mogelijke gevolgen voor nakomelingen, cumulatieve toxische effecten en bijzondere fysieke gevoeligheden van specifieke consumentengroepen zoals allergiepatiënten.
Welke directe acties moet een fabrikant ondernemen?
Zodra een fabrikant een veiligheidsrisico constateert, moet hij onmiddellijk drie kernmaatregelen treffen. Daarom vormt snelheid een cruciale succesfactor bij het beperken van potentiële schade.
Ten eerste moet de fabrikant direct een verkoop- en distributiestop implementeren. Alle handelspartners in de keten ontvangen instructies om het product onmiddellijk uit de schappen te halen. Bij online verkoop wordt het artikel van websites verwijderd. Deze maatregel voorkomt dat nog meer consumenten het gevaarlijke product aanschaffen.
Ten tweede volgt de wettelijke meldplicht bij de NVWA via de online Business Gateway. Deze melding bevat productidentificatie, risicoanalyse, distributiegegevens, ontvangen klachten en reeds genomen maatregelen. Niet melden vormt een overtreding die kan resulteren in boetes tot 1% van de jaaromzet bij opzet, met een maximum van € 900.000.
Ten derde moet de fabrikant alle schakels in de distributieketen informeren. Groothandels, detailhandelaren, webshops en fulfilment centers ontvangen duidelijke communicatie over de terugroepactie. Deze partijen moeten vervolgens hun voorraad retourneren naar de fabrikant voor veilige opslag of vernietiging.
Wat zijn de eisen aan consumentencommunicatie bij een recall?
De communicatie richting consumenten voldoet aan strikte wettelijke vereisten. Bovenaan elk terugroepbericht staat prominent de titel “Belangrijke veiligheidswaarschuwing” of “Terugroepactie in verband met de productveiligheid”. Deze standaardisatie zorgt voor herkenbaarheid bij consumenten.
Het terugroepbericht bevat verplicht deze elementen:
- Duidelijke afbeelding van het betrokken product
- Naam van het bedrijf als afzender
- Productidentificatie (merk, type, EAN-code, batch- of serienummer)
- Informatie over verkooplaatsen en -periode
- Concrete beschrijving van het gebrek en het risico
- Instructies wat consumenten moeten doen
- Aangeboden oplossingen voor consumenten
- Nederlandstalige contactgegevens voor vragen
Fabrikanten verspreiden deze waarschuwing via meerdere kanalen. Naast publicatie op de eigen website en social media, plaatst de NVWA het bericht op haar officiële veiligheidswaarschuwingspagina. Daarnaast kunnen persberichten, advertenties in kranten en posters in winkels de reikwijdte vergroten.
Heeft de fabrikant directe contactgegevens van klanten? Deze moeten hij prioritair benaderen via persoonlijke e-mails of brieven. Loyaliteitsprogramma’s en productregistratiesystemen bieden hiervoor waardevolle data, mits consumenten toestemming gaven voor veiligheidscommunicatie.
De NVWA deelt terugroepacties vervolgens via het Europese Safety Gate (RAPEX-systeem), waardoor ook andere lidstaten geïnformeerd worden. Een melding in Nederland kan dus internationale gevolgen hebben voor de distributie van het product.
Welke oplossingen moet een fabrikant consumenten bieden?
Nederlandse wetgeving verplicht fabrikanten om consumenten minimaal twee van deze drie opties aan te bieden: gratis reparatie, vervanging door een veilig product of volledige terugbetaling van de aankoopprijs. Deze keuze mag consumenten niet onevenredig belasten.
Reparatie door de consument zelf is uitsluitend toegestaan als dit veilig en eenvoudig uitvoerbaar is. Bij complexe veiligheidsgebreken ligt reparatie door een professional of volledige vervanging meer voor de hand. Bovendien geldt dat wanneer reparatie of vervanging niet binnen een redelijke termijn realiseerbaar is, consumenten altijd recht hebben op teruggave van het aankoopbedrag.
Het inleveren van het product mag geen overlast of kosten veroorzaken voor de consument. Daarom organiseren fabrikanten gratis retourzending via voorgefrankeerde labels of inleverpunten. Voor grote of zware producten regelt de fabrikant een kosteloos ophaalservice aan huis.
Een voorbeeld uit de praktijk: speelgoedfabrikant GRIMM’s riep in 2025 een houten pincet terug vanwege verstikkingsgevaar. Een rubberen koord kon losschieten waardoor een klein onderdeel vrijkwam. GRIMM’s bood consumenten zowel volledige terugbetaling als een vervangend veilig product aan, waarbij retourzending volledig kosteloos verliep.
Wilt u advies over de juridische implicaties van een product recall voor uw onderneming? Gespecialiseerde advocaten in Amsterdam analyseren uw specifieke situatie en ontwikkelen een strategie om reputatieschade te minimaliseren en wettelijke verplichtingen correct na te komen.
Hoe verloopt de afhandeling van teruggestuurde producten?
Fabrikanten moeten teruggestuurde producten veilig opslaan in een apart magazijn of depot. Deze quarantaine voorkomt dat gevaarlijke producten per ongeluk toch de markt bereiken. Bovendien vergt administratie van teruggebrachte aantallen nauwkeurige registratie voor rapportage aan de NVWA.
De fabrikant bepaalt vervolgens in overleg met de toezichthouder wat er met de producten gebeurt. Bij ernstige veiligheidsgebreken volgt meestal vernietiging conform milieuregels. Gecertificeerde vernietigingsbedrijven voeren dit duurzaam uit volgens de voorschriften van de lokale gemeente.
In sommige gevallen kan een product na reparatie of modificatie weer veilig worden gemaakt. Dit vereist echter toestemming van de NVWA na aantoonbaar herstel van het gebrek. Het aangepaste product ontvangt dan een nieuwe traceercode of naam om duidelijk onderscheid te maken met de teruggehaalde partij.
Traceerbaarheid vormt een fundament van effectief recallbeheer. Fabrikanten moeten binnen vier uur kunnen aantonen wie hun leveranciers waren en aan welke afnemers zij producten leverden. Deze tracerbaarheidsinformatie bewaren zij tot tien jaar na levering van het product, terwijl het technisch dossier zes jaar beschikbaar blijft voor toezichthouders.
Wat zijn de financiële en juridische consequenties?
De kosten van een terugroepactie variëren aanzienlijk. Fabrikanten maken uitgaven voor communicatiecampagnes, retourlogistiek, vervangende producten of restitutie, en mogelijk vernietiging van teruggebrachte items. Daarnaast lopen zij inkomsten mis tijdens de recall-periode.
Productieprocessen kunnen verstoring ondervinden door extra veiligheidscontroles of aanpassingen in het ontwerp. Samsung’s terugroepactie van Galaxy Note 7 smartphones in 2016 illustreert de omvang van kosten bij wereldwijde recalls – miljoenen toestellen werden teruggeroepen vanwege brandgevaar door batterijfouten.
Naast bestuursrechtelijke verplichtingen bestaat privaatrechtelijke productaansprakelijkheid op grond van artikel 6:185 Burgerlijk Wetboek. Consumenten die lichamelijk letsel, materiële of geestelijke schade opliepen door een onveilig product, kunnen schadeclaims indienen. Een correct uitgevoerde recall voorkomt deze aansprakelijkheid niet, maar beperkt wel de schade en toont zorgvuldig handelen.
De Rechtbank Rotterdam oordeelde in 2017 dat een NVWA-bevel tot recall voor de rechter toetsbaar is. De toezichthouder moet kunnen aantonen dat aan wettelijke criteria is voldaan: ernstig en onmiddellijk gevaar, proportionaliteit van de maatregel en juridische grondslag. Echter, dergelijke procedures dienen zelden om recalls tegen te houden aangezien veiligheid voorop staat.
Veel ondernemingen dekken recallkosten via een recall-verzekering. Deze verzekering vergoedt kosten mits de fabrikant de terugroepactie correct heeft uitgevoerd volgens wettelijke procedures en verzekeringsvoorwaarden.
Welke preventieve maatregelen kunnen fabrikanten treffen?
Voorkomen blijft beter dan genezen. Fabrikanten ontwikkelen daarom een intern terugroepactieplan voordat zich een incident voordoet. Dit plan bevat duidelijke procedures: wie neemt beslissingen, welke communicatiekanalen worden ingezet, welke juridische adviseurs betrokken worden en hoe de logistiek georganiseerd is.
Effectieve preventie start bij productontwikkeling. Fabrikanten voeren grondige risico-analyses uit tijdens het ontwerpproces. Zij toetsen hun producten aan geharmoniseerde Europese normen (NEN-EN-ISO standaarden). Conformiteit met zulke erkende normen creëert een wettelijk vermoeden van veiligheid, wat het risico op recalls verlaagt.
Kwaliteitscontroles tijdens productie sporen afwijkingen tijdig op. Een klachtenregistratiesysteem verzamelt signalen van consumenten, distributeurs en service-afdelingen. Deze data-analyse kan patronen ontdekken voordat een breed veiligheidsprobleem ontstaat.
Na een recall volgt grondige evaluatie. Fabrikanten analyseren hoe het gevaar kon ontstaan en implementeren preventieve maatregelen in ontwerp, productieproces of kwaliteitscontrole. Deze lering voorkomt herhaling en versterkt het veiligheidsmanagementsysteem.
Neem contact op met ons advocatenkantoor in Amsterdam voor deskundig juridisch advies over product compliance en recallprocedures. Onze gespecialiseerde advocaten ondersteunen ondernemers bij het opstellen van recallplannen, communicatie met toezichthouders en het minimaliseren van juridische risico’s.
Hoe verhouden vrijwillige en verplichte recalls zich?
Fabrikanten kunnen zelf het initiatief nemen tot een terugroepactie zodra zij een veiligheidsrisico constateren. Deze vrijwillige recall toont dat de onderneming haar verantwoordelijkheid neemt en beperkt verdere schade. De NVWA begeleidt vrijwillige recalls positief door waarschuwingen te publiceren en toezicht te houden op de uitvoering.
Ook bij een vrijwillige recall geldt de wettelijke meldplicht. Het bedrijf informeert de NVWA over het gevaar en de ondernomen actie via de Business Gateway. De toezichthouder kan vervolgens aanvullende instructies geven of de reikwijdte van de recall beïnvloeden.
Een verplichte recall ontstaat wanneer de NVWA ingrijpt met een last onder bestuursdwang of dwangsom. Dit gebeurt bijvoorbeeld na consumentenklachten of inspecties die een acuut veiligheidsrisico aantonen. Juridisch gezien rust de recall-plicht echter altijd al op de fabrikant van rechtswege – de NVWA hoeft enkel te handhaven als de producent verzaakt.
In 75% van de gevallen kiezen fabrikanten voor een vrijwillige terugroepactie zodra zij een veiligheidsrisico identificeren. Deze proactieve houding voorkomt niet alleen boetes, maar beschermt ook de bedrijfsreputatie. Consumenten waarderen transparantie en snelheid bij het oplossen van veiligheidsproblemen.
De NVWA legde in 2021 ruim 6.000 boetes op voor overtredingen van productveiligheidswetgeving. Niet tijdig melden of onvoldoende actie ondernemen bij een bekend risico vormt een veelvoorkomende overtreding. De Rechtbank Rotterdam bevestigde in 2021 een boete voor het te laat melden van een gevaarlijk product – elke schakel die wist of had moeten weten van het risico droeg meldplicht.
Wat zijn de verplichtingen van andere partijen in de keten?
Hoewel fabrikanten primaire verantwoordelijkheid dragen, hebben ook importeurs, distributeurs en detailhandelaren eigen verplichtingen. Een importeur die producten van buiten de EU invoert, wordt juridisch gelijkgesteld aan een fabrikant omdat hij als eerste het product op de Europese markt brengt.
Importeurs controleren of buitenlandse fabrikanten voldoen aan EU-veiligheidseisen. Zij verifiëren of CE-markering aanwezig is (indien van toepassing), documentatie beschikbaar is en het technisch dossier compleet is. Bij een recall werken importeurs actief mee aan het informeren van afnemers en terughalen van producten.
Distributeurs en groothandels moeten ervoor zorgen dat zij geen producten verhandelen waarvan zij weten of vermoeden dat deze onveilig zijn. Hun rol concentreert zich op informatie-uitwisseling door de keten. Wanneer een distributeur van een leverancier verneemt dat een product gevaarlijk is, geeft hij dit bericht direct door aan zijn afnemers of de NVWA.
Detailhandelaren escaleren consumentenklachten of aanwijzingen van onveiligheid onverwijld naar hun leverancier. Bij een terugroepactie stoppen winkels met verkoop, hangen zij posters op in winkels, plaatsen informatie op websites en werken mee aan het terugnemen van producten van consumenten. Deze samenwerking in de keten bepaalt het succes van een recall.
Alle schakels moeten traceerbaarheidsinformatie bijhouden. Leveringsbonnen, magazijnvoorraden en verkoopaantallen per afnemer maken het mogelijk om snel te bepalen waar producten zich bevinden. Deze administratie bewaren ondernemingen tot tien jaar na levering conform artikel 21b Warenwet.
Welke rol speelt het Europese Safety Gate systeem?
Het EU Rapid Alert System (RAPEX, nu Safety Gate) faciliteert snelle informatie-uitwisseling tussen lidstaten over onveilige consumentenproducten. Nederland meldt via de NVWA gevaarlijke producten in dit systeem na ontvangst van een bedrijfsmelding of eigen constatering.
Safety Gate zorgt voor EU-brede coördinatie van terugroepacties en waarschuwingen. Andere lidstaten kunnen maatregelen nemen als het product ook daar op de markt is. Een melding in Amsterdam heeft dus directe gevolgen voor distributie in heel Europa. Voor ondernemingen betekent dit dat een recall niet onder de radar blijft – internationale exposure vereist zorgvuldige communicatiestrategie.
De nieuwe Verordening Algemene Productveiligheid (EU 2023/988) vervangt per 13 december 2024 de eerdere richtlijn. Deze verordening harmoniseert recall-procedures EU-breed verder en verscherpt toezichtsmogelijkheden. Fabrikanten moeten hun processen aanpassen aan deze nieuwe eisen voor productveiligheid en markttoezicht.
Geharmoniseerde Europese normen spelen een belangrijke rol bij het voorkomen van recalls. Verordening 1025/2012 regelt de totstandkoming van deze normen. Conformiteit met een erkende geharmoniseerde norm creëert een wettelijk vermoeden van veiligheid. Producten die niet aan relevante normen voldoen, lopen meer risico als gevaarlijk te worden aangemerkt.
Hoe beperkt u reputatieschade bij een product recall?
Een terugroepactie hoeft geen reputatieramp te zijn. Transparante, snelle en empathische communicatie kan het vertrouwen van consumenten zelfs versterken. Fabrikanten die open communiceren over de oorzaak, proactief oplossingen bieden en leren van het incident, tonen verantwoordelijkheid.
Vermijd defensieve of bagatelliserende taal in uw communicatie. Consumenten waarderen eerlijkheid over de aard van het risico en de genomen maatregelen. Het European model voor terugroepberichten biedt een gestandaardiseerd format dat duidelijkheid creëert.
Social media vereist extra aandacht tijdens een recall. Negatieve berichten kunnen snel viraal gaan. Daarom monitoren fabrikanten actief online conversaties en reageren zij snel op vragen of misverstanden. Een dedicated klantenservice met voldoende capaciteit voorkomt frustratie bij consumenten die het product willen retourneren.
Coulante afhandeling van schadeclaims beperkt juridische procedures. Fabrikanten die kleine schadebedragen snel vergoeden zonder bureaucratie, voorkomen escalatie naar massaclaims of rechtszaken. Deze praktische aanpak kost minder dan langdurige juridische procedures en beschermt de merkwaarde.
Media-aandacht bij recalls varieert sterk. Een proactieve mediastrategie met persberichten, interviews en updates houdt u in controle van het narratief. Transparantie over voortgang en maatregelen om herhaling te voorkomen, versterkt uw geloofwaardigheid als verantwoordelijke ondernemer.
Advocaten voor product recalls
Voor professioneel juridisch advies over product recalls, communicatiestrategieën en risicomanagement kunt u contact opnemen met onze gespecialiseerde product recall advocaten in Amsterdam. Zij begeleiden ondernemers door het complexe proces van terugroepacties en minimaliseren juridische en reputationele schade.
