Recent heeft de A-G van de Hoge Raad zich uitgelaten over een zaak die toezag op de rechtsgeldigheid van een door Achmea gebruikt beding met betrekking tot de vergoeding van kosten van door verzekerden (consumenten) ingeschakelde contra-experts. Onze advocaat contractenrecht Remko Roosjen bekijkt de zaak en gaat in op de vraag of de verzekeraar kwaliteitseisen mag stellen aan de contra-expert.
Wanneer wordt er een (contra-)expert ingesteld?
Een schade-expert wordt ingesteld wanneer er schade is opgetreden en de verzekeraar de zaak niet kan afwikkelen op grond van documenten die zijn aangeleverd door de verzekerde. Op dat moment is het nodig dat een expert wordt ingeschakeld zodat kan worden gekeken wat de (hoogte van de) schade behelst. In de polis is doorgaans vastgelegd dat de verzekerde (wanneer hij of zij het ermee oneens is) een zogeheten contra-expertise mag laten uitvoeren. De vraag die dan actueel wordt is of de verzekeraar kwaliteitseisen mag stellen aan deze contra-expert? Deze vraagt ligt momenteel bij de Hoge Raad en de advocaat-generaal heeft hier inmiddels over geadviseerd.
Wie betaalt de kosten van een contra-expertise?
De kosten voor een contra-expertise komen voor rekening van de verzekeraar, tenminste wanneer deze kosten redelijk zijn (de zogeheten dubbele redelijkheidstoets). Doordat de verzekeraar deze kosten moet vergoeden is het voor de verzekeraar ook interessant de kwaliteitseisen te bepalen en de regie te behouden over de in te schakelen contra-expert, voor zover dat mogelijk is.
Contra-expertise beding in de algemene verzekeringsvoorwaarden
In de onderhavige zaak gebruikt Achmea bedingen in haar eigen algemene voorwaarden bij schadeverzekeringen. Tot de kern teruggebracht komt in de algemene voorwaarden van Achmea de regeling voor dat de verzekerde een ingeschakelde contra-expert vergoed krijgt door Achmea wanneer deze is ingeschreven:
(i) in het register van het Nederlands Instituut Van Register Experts (hierna: ‘NIVRE’) of
(ii) bij een vergelijkbare beroepsorganisatie, die
(a) zich aan de Gedragscode schade-expertiseorganisaties van het Verbond van Verzekeraars houdt, en
(b) in haar statuten en reglementen een duidelijke klacht- en tuchtprocedure en eisen voor permanente opleiding van experts heeft opgenomen.
Achmea stelt zich op het standpunt dat het haar gaat om kwaliteitseisen die (ook) in het belang van de verzekerde is.
Collectieve actie van de Stichting Ombudsman Schadeverzekeringen Nederland (OSN)
De OSN acht de bedingen van Achmea strijdig met de wet en meent dat een verzekeraar enkel en alleen de kosten van een contra-expert niet hoeft te vergoeden wanneer deze niet redelijk zijn. De eisen die worden gesteld zijn te verregaand, aldus OSN.
OSN heeft in een collectieve actie een verklaring voor recht gevorderd dat het beding onredelijk bezwarend is ten opzichte van verzekerden en verzekeringnemers die consument zijn. Het OSN heeft daarbij samengevat om een verbod verzocht tot het gebruik van de bedingen in de algemene voorwaarden van Achmea.
Het Gerechtshof te Den haag heeft dit grotendeels toegewezen.
Wanneer is een beding in algemene voorwaarden onredelijk bezwarend?
Een beding in algemene voorwaarden kan worden vernietigd wanneer het desbetreffende beding in deze voorwaarden – zoals in de polisvoorwaarden – onredelijk bezwarend is. Dit moet dan tot benadeling leiden van (hier) de verzekerde.
Gekeken wordt of er een juridisch nadelige positie ontstaan en of er daarmee een verstoring is van het evenwicht tussen de partijen. Ook de gewekte verwachtingen kunnen daarbij een rol spelen.
Achmea in cassatie tegen verbod contra-expertise bedingen
Achmea is het hiermee oneens en voert aan dat de wet niet een recht toekent aan de consument-verzekerde om de redelijke kosten van de ingeschakelde contra-expert door de verzekeraar vergoed te krijgen. Om die reden zijn de kwaliteitseisen gelegitimeerd, aldus Achmea. Volgens Achmea betreft het minimumeisen waaraan een contra-expert moet voldoen. Zo kan zij naar naar objectieve maatstaven redelijkerwijs in staat te kunnen worden geacht een deskundig advies uit te brengen.
De advocaat-generaal over de contra-expertise van de verzekeraar
De advocaat-generaal bij de Hoge Raad, i.e. de adviseur van Nederlands hoogste rechtscollege, komt tot de conclusie dat de door Achmea gestelde kwaliteitseisen in strijd zijn met dwingend recht. Dat betekent dat deze voorwaarden kunnen worden vernietigd.
Het wachten is op de Hoge Raad of dit gevolgd wordt.
Wat houdt de vernietiging van een beding in algemene voorwaarden in?
Wanneer de algemene polisvoorwaarden niet op een juiste wijze overeenstemmen met de wet, dan zijn de betreffende bepalingen of de gehele algemene voorwaarden vernietigbaar. Er bestaat dan de optie de rechter te vragen om deze te vernietigen.
De consequentie van de vernietigbaarheid van de bedingen in de algemene polisvoorwaarden houdt niet in dat de hele overeenkomst tussen de verzekeraar en de verzekerde ongeldig wordt.
Wel kan er met terugwerkende kracht wordt bepaald dat de overeenkomst nooit bestaan heeft. In de praktijk zal de verwachting zijn dat eigen gemaakte kosten van een contra-expertise opnieuw tegen het licht worden gehouden.
Verjaringstermijn voor het vernietigen van een beding in algemene voorwaarden
De vordering tot vernietiging van (een beding in) algemene voorwaarden verjaart na verloop van drie jaren, nadat de gebruiker van de algemene voorwaarden hierop een beroep heeft gedaan. Verstrijkt deze verjaringstermijn dan is de bevoegdheid tot vernietigen van het beding verjaard en kan er dus niet meer in rechte tegenop worden gekomen.
Belang voor de praktijk
Het belang voor de praktijk is groot. Op de vraag “Mag de verzekeraar kwaliteitseisen stellen aan de contra-expert?” kunnen we vaststellen dat dit niet met ja te beantwoorden is. Dergelijke bedingen staan namelijk niet alleen in de polisvoorwaarden van Achmea, maar ook andere verzekeraars gebruiken dergelijke kwaliteitswaarborgen. Als de Hoge Raad het advies van de advocaat-generaal volgt, dan zullen al deze bedingen vernietigd kunnen worden en kunnen verzekerden, mits de kosten redelijk zijn, een eigen contra-expert op kosten van de verzekeraar inschakelen voor hun zaak.
Contact opnemen met een advocaat over de contra-expertise bij een verzekeringszaak
Bent u het niet eens met een expertiserapport van uw verzekeraar en wilt u een second opinion van een andere expert? U kunt contact opnemen met een advocaat contractenrecht en verzekeringsrecht van ons kantoor wanneer u meer wilt weten over de vraag of u in aanmerking kan komen voor een contra-expertise en zo ja, of uw kosten worden vergoed.