Een geldig beroep op opschorting van een betaling vereist dat aan vier wettelijke voorwaarden is voldaan: er moet sprake zijn van een opeisbare vordering, voldoende samenhang tussen de verplichtingen, nakoming moet nog mogelijk zijn, en de opschorting moet redelijk en billijk zijn in verhouding tot de tekortkoming.
Opschorting is een rechtsmiddel waarbij u uw betalingsverplichting uitstelt zolang de wederpartij zijn verplichtingen niet nakomt. Dit kan een effectief pressiemiddel zijn, maar alleen als u strikte juridische voorwaarden in acht neemt. Een ongeldig beroep op opschorting kan ernstige gevolgen hebben: u raakt zelf in verzuim, riskeert schadevergoeding en kan zelfs de ontbinding van de overeenkomst uitlokken.
Wat zijn de vier wettelijke vereisten voor opschorting?
U mag opschorting inroepen wanneer: (1) de wederpartij een opeisbare vordering niet nakomt, (2) voldoende samenhang bestaat tussen verplichtingen, (3) de wederpartij nog kan nakomen, en (4) de opschorting proportioneel en billijk is.
Voor een geslaagd beroep op opschorting moet u alle vier voorwaarden cumulatief vervullen. Het is onvoldoende dat slechts één voorwaarde aanwezig is. Veel ondernemers en zakelijke partijen onderschatten deze juridische strikte vereisten, met alle gevolgen van dien. In de praktijk leidt een voorbarig beroep op opschorting regelmatig tot onverwachte juridische consequenties voor degene die opschort.
Eerste vereiste: een opeisbare vordering
De wederpartij moet zijn verplichtingen reeds hebben moeten nakomen, maar dit niet hebben gedaan. Dit betekent dat de betalingstermijn of leveringstermijn volgens de overeenkomst is verstreken. Heeft u bijvoorbeeld goederen besteld en de afleveringsdatum is gepasseerd zonder levering, dan hebt u een opeisbare vordering op uw leverancier. Pas dan mag u uw betalingsverplichting opschorten.
Een belangrijk detail: u kunt ook een opeisbare vordering hebben wanneer de wederpartij u heeft meegedeeld dat hij niet zal nakomen. In dat geval kunt u, ondanks dat de formele termijn nog loopt, reeds een geldig beroep op opschorting doen. De wederpartij stelt u namelijk vooraf duidelijk in kennis van zijn onwil om te voldoen.
Tweede vereiste: voldoende samenhang
Er moet een duidelijke rechtstreekse relatie bestaan tussen de vordering en uw op te schorten verplichting. In de meeste gevallen – wanneer beide verplichtingen voortvloeien uit dezelfde overeenkomst – is aan deze voorwaarde snel voldaan. U kunt bijvoorbeeld de betaling voor goederen opschorten wanneer die goederen niet goed zijn geleverd.
Samenhang kan echter ook bestaan wanneer verplichtingen uit verschillende overeenkomsten voortvloeien, mits er een duidelijke band is. Stel dat u een vaste afnemer bent van een leverancier: u ontvangt regelmatig producten, waarvan u altijd op tijd betaalt. Nu stuurt de leverancier u opnieuw goederen, terwijl u van hem nog een oude factuur van € 5.000 openstaand hebt waarvan de betalingstermijn is verstreken. In die situatie bestaat samenhang vanuit de langdurige bedrijfsrelatie.
Dit mag absoluut niet: u kunt niet de betaling van uw huurverplichting opschorten omdat uw internetleverancier traag is met het repareren van uw verbinding. Tussen deze twee partijen en verplichtingen bestaat geen rechtstreekse samenhang.
Derde vereiste: nakoming moet nog mogelijk zijn
Opschorting is alleen zinvol als drukmiddel wanneer de wederpartij nog aan zijn verplichtingen kan voldoen. Stel dat u een speciaal product hebt besteld dat niet meer leverbaar is – opschorting van uw betaling levert dan niets op. De wederpartij kan fysiek niet meer nakomen, dus vervalt het nut van opschorting als pressiemiddel.
In dat geval zult u naar andere juridische mogelijkheden moeten kijken: ontbinding van de overeenkomst, schadevergoeding, of andere rechtsmiddelen. Het opschortingsrecht vervalt echter in situaties waar nakoming onmogelijk is geworden.
Vierde vereiste: redelijkheid en billijkheid
De opschorting onder een overeenkomst moet proportioneel zijn in verhouding tot de tekortkoming. U mag niet de volledige betaling opschorten wanneer sprake is van een klein verzuim. Praktische voorbeelden: opschorting van betaling vanwege ontbrekende fietsbel op een € 800 racefiets is niet redelijk en billijk. Opschorting van betaling voor 8 van 10 bestelde producten bij een klein kostendekkend verzuim van één dag is ook niet proportioneel.
Deze vereiste verplicht u ook duidelijk te communiceren waarom u opschort. U moet de wederpartij précies vertellen wat u opschort, welke verplichting van hem niet is nagekomen, en waarom u deze opschorting rechtmatig acht.
Waarom vervalt uw opschortingsrecht als u zelf in verzuim bent?
Zodra u zelf te laat bent met nakoming van uw verplichting, vervalt uw opschortingsrecht definitief. U kunt zich niet achteraf op opschorting beroepen als u reeds in verzuim bent geraakt.
Dit is een cruciaal en veel onderschat juridisch principe. U moet uw opschortingsrecht op tijd en expliciet uitoefenen. Wacht u te lang met betalen en bent u eenmaal in verzuim, dan verliest u het recht om zich op opschorting te beroepen – zelfs al zou u daar anders gegronde redenen voor hebben.
Praktijkscenario dat regelmatig misgaat:
Een ondernemer in Amsterdam bestelt producten bij een leverancier. Bij levering blijkt dat de producten niet voldoen aan de afgesproken kwaliteitseisen. De ondernemer meldt dit en samen zoeken zij naar een oplossing. Ondertussen stuurt de leverancier facturen met een betalingstermijn van 30 dagen. De ondernemer betaalt deze facturen niet binnen die termijn en reageert ook niet op herinneringen. Na vier maanden – als de betalingstermijnen lang verstreken zijn – stelt de ondernemer dat hij niet wil betalen vanwege de gebrekkige producten en roept hij opschorting in.
Dit werkt niet meer. Door te laat te betalen is de ondernemer zelf in verzuim geraakt. Het opschortingsrecht vervalt en vervalt niet opnieuw door later alsnog gronden aan te voeren. De leverancier kan nu een deurwaarder inschakelen voor incasso, rente vorderen over het achterstallige bedrag, en mogelijk schadevergoeding eisen.
Gevolgen van verzuim:
- Rente: De schuldeiser mag vanaf de dag van verzuim wettelijke rente vorderen (momenteel 8% per jaar)
- Incassokosten: De deurwaarder kan kosten voor aanmaning en incasso in rekening brengen
- Schadevergoeding: Directe schade door het verzuim kan worden verhaald
- Ontbinding: Bij ernstig verzuim kan de wederpartij de overeenkomst ontbinden
Het is dus essentieel om direct op opschorting beroep te doen wanneer u van mening bent dat de wederpartij zijn verplichtingen niet nakomt.
Wat zijn de gevolgen van een ongeldig beroep op opschorting?
Schort u zonder geldige reden op, dan raakt u zelf in verzuim en loopt u risico op rente, schadevergoeding, incassokosten en mogelijk ontbinding van de overeenkomst.
Een onterecht beroep op opschorting kan desastreuze gevolgen hebben. U lijkt misschien voorzichtig te handelen, maar u begaat daarmee juist een juridische fout die tegen u kan worden gebruikt.
Scenario: een ondernemer schort onterecht op
Stel u bent koper van kantoorbenodigdheden. De leverancier levert de goederen op maandag, maar op dinsdag merkt u een klein kosmetisch verschil in verpakkingskleur van enkele items. U vindt dit niet acceptabel en stelt daarom tegen de wederpartij dat u de factuur van € 12.000 niet betaalt vanwege deze tekortkoming. U roept opschorting in.
De rechtbank zou hier waarschijnlijk bepalen dat uw beroep op opschorting ongeldig is, omdat de tekortkoming niet proportioneel is met het betalingsbedrag. Gevolgen:
- U bent zelf in verzuim: Vanaf dit moment bent u formeel in gebreke met betaling
- Rente: Over € 12.000 worden rente en incassokosten berekend
- Schadevergoeding: Heeft de leverancier financieel nadeel gehad, hij kan dit vorderen
- Ontbinding: De leverancier kan de overeenkomst beëindigen en eventueel meer goederen niet meer leveren
- Deurwaarder: De kredieteur kan direct overgaan tot incasso via een gerechtsdeurwaarder
Een ongeldig beroep op opschorting transformeert u van degene met een (mogelijk) geldige verweer in een schuldenaar in gebreke.
Hoe beroep je je correct op opschorting?
Beroep je op opschorting, zorg dat je schriftelijk en expliciet maakt (1) dat je opschort, (2) wat je opschort, (3) waarom je opschort, en (4) welke verplichting van de wederpartij niet is nagekomen.
Voor een rechtsgeldige opschorting moet u niet alleen aan de vier wettelijke vereisten voldoen, maar ook procedureel correct handelen. Stilzwijgend niet betalen of vage opmerkingen volstaan niet.
Stap 1: Signaleer tijdig de tekortkoming
Zodra u constateert dat de wederpartij zijn verplichtingen niet nakomt, moet u dit meteen melden. Niet wachten, niet hopen dat het vanzelf goed komt. Stuur een duidelijke schriftelijke mededeling aan de wederpartij waarin u aangeeft welke verplichting niet is nagekomen en op welke datum dit had moeten gebeuren.
Stap 2: Controleer alle vereisten
Voordat u overgaat tot opschorting, controleer jezelf:
- ✓ Is de vordering van mij op de wederpartij daadwerkelijk opeisbaar?
- ✓ Bestaat er voldoende samelhang tussen verplichtingen?
- ✓ Kan de wederpartij nog nakomen?
- ✓ Is de opschorting proportioneel en redelijk?
- ✓ Ben ik zelf niet al in verzuim?
- ✓ Staat in de overeenkomst of algemene voorwaarden iets dat opschorting verbiedt?
Stap 3: Informeer de wederpartij schriftelijk
Stuur een schriftelijke kennisgeving waarin u:
- Expliciet stelt dat u uw verplichting opschort
- Aangeeft welke verplichting u opschort (betaling, levering, dienstverlening, etc.)
- Duidelijk maakt op grond van welke tekortkoming u opschort
- Vermeldt welke verplichtingen van de wederpartij niet zijn nagekomen en wanneer
Zorg dat deze mededeling aankomt en bewaar een kopie. Nog beter: zend het per aangetekende post of per e-mail met leesbevestiging.
Stap 4: Stel een redelijke termijn voor herstel
Geef de wederpartij een redelijke, concrete termijn waarbinnen zij haar verzuim kan herstellen. Dit toont goed willigheid en voldoet aan de redelijkheid- en billijkheidseisen. Zeg bijvoorbeeld: “Ik schort mijn betalingsverplichting op tot u de goederen naar behoren hebt geleverd, uiterlijk binnen 14 dagen.”
Stap 5: Wees bereid op te treden
Opschorten is een middel, geen doel. U moet na opschorting ook bereid zijn verdere stappen te nemen:
- Verder onderhandelen met de wederpartij
- De overeenkomst ontbinden als herstel niet mogelijk is
- Schadevergoeding vorderen
- Eventueel juridische stappen inzetten
Laat u niet verleiden tot eeuwige opschorting. Dit roept rechtmatig vragen op over uw intenties.
Checklist schriftelijke kennisgeving:
Onderwerp: Kennisgeving opschorting betalingsverplichting
Naar: [wederpartij]
Van: [uw bedrijf]
Datum: [vandaag]
Wij stellen u hierbij in kennis dat wij ons betalingsverplichting
van € [bedrag] onder overeenkomst/factuur [referentie] per [datum]
opschorten.
Reden: U hebt uw verplichting tot levering/betaling/dienstverlening
niet nagekomen. Ingevolge onze overeenkomst zou u [voerplichting]
hebben vervuld op [datum/termijn]. Dit is niet geschied.
Verwachting: Wij verzoeken u het verzuim te herstellen uiterlijk
op [specifieke datum, bijv. 14 dagen vanaf vandaag]. Zodra u uw
verplichtingen volledig hebt nagekomen, zullen wij onze
betalingsverplichting onverwijld nakomen.
Wij behouden ons alle rechten voor.
Welke uitgangspunten helpen bij voorkoming van geschillen?
Anticipeer bij contractopstelling
In veel gevallen is het verstandig om al bij het sluiten van de overeenkomst duidelijk vast te leggen onder welke voorwaarden opschorting is toegestaan. Sommige ondernemers willen opschorting juist uitbreiden, anderen willen het juist beperken. Dit hangt af van uw positie en risicoprofiel.
Beveilig jezelf tegen onterechte opschorting
Bent u kredieteur (degene die betaald moet worden), zorg dan dat in uw algemene voorwaarden of contracten staat dat de schuldenaar zich niet op opschorting mag beroepen zonder schriftelijke toestemming van u. Dit biedt bescherming tegen willekeurige opschorting door klanten.
Monitor betalingsgedrag
Volg de betalingen van uw klanten actief. Signaleer direct wanneer iemand niet op tijd betaalt. Dit geeft u meer flexibiliteit en voorkómt dat u zelf in een positie geraakt waarin u vastloopt.
Werk met vaste leveranciers aan goede betrokkenheid
In langdurige relaties ontstaat samenhang. Dit kan in uw voordeel werken (u kunt sneller opschorting inroepen bij tekortkoming), maar ook tegen u (de tegenpartij kan sneller opschorting inroepen). Investeer in betrouwbare relaties.
Zorg voor duidelijke contracttermen
Onduidelijke overeenkomsten leiden tot misverstanden. Een helder contract met specifieke leveringsdatums, betalingstermijnen en kwaliteitseisen vermindert het risico op conflicten aanzienlijk.
Wat als contractuele bepalingen opschorting beperken of verbieden?
Partijen kunnen van de wettelijke opschortingsregels afwijken. Als uw contract of algemene voorwaarden opschorting verbieden, is dit juridisch bindend ook al zou opschorting anderszins gerechtvaardigd zijn.
Dit is een cruciaal punt dat veel partijen over het hoofd zien. Hoewel de wet in bepaalde situaties opschorting toestaat, kunnen partijen deze rechten contractueel beperken, uitbreiden of geheel uitsluiten.
Praktijkvoorbeelden:
Een leverancier kan in zijn algemene voorwaarden bepalen: “De koper mag zijn betalingsverplichting nooit opschorten, ongeacht de kwaliteit van levering of vertragingen.” Dit is juridisch geldig en bindend voor de koper, mits deze de voorwaarden heeft aanvaard.
Omgekeerd kunnen partijen opschorting juist ruimer maken: “De koper mag zijn betalingsverplichting opschorten wanneer de leverancier van welke reden ook niet op tijd levert, zonder dat de vereisten van redelijkheid en billijkheid van toepassing zijn.”
Daarom is het essentieel om voor u tot opschorting overgaat uw contract en de algemene voorwaarden nauwkeurig door te lezen. Controleer:
- Zijn opschortingsrechten expliciet uitgesloten?
- Zijn opschortingsrechten beperkt tot bepaalde situaties?
- Zijn opschortingsrechten juist ruimer gemaakt?
- Zijn er procedurele vereisten (schriftelijke mededeling, termijnen) aan opschorting gekoppeld?
Een ongeldig beroep op opschorting omdat dit contractueel is verboden, heeft dezelfde gevolgen als een ongeldig beroep op grond van het niet voldoen aan wettelijke vereisten: verzuim, rente, schadevergoeding en mogelijk ontbinding.
Wat als u in twijfel bent over de geldigheid van uw opschorting?
Wilt u zekerheid over uw juridische positie bij eventuele opschorting? Onze gespecialiseerde advocaten in Nederland analyseren uw contractuele situatie, controleren alle vier wettelijke vereisten, en adviseren over de beste strategie om risico’s te minimaliseren. We helpen u ook bij het opstellen van correct geformuleerde kennisgevingen aan uw wederpartij, zodat opschorting juridisch waterdicht is.
Twijfel over opschorting is duur. Een verkeerde stap kan leiden tot rente, incassokosten en schadevergoeding. Neem contact op voor een gespecialiseerd juridisch advies voordat u overgaat tot opschorting.
Hoe verloopt de procedure als het geschil escaleert?
Stel dat ondanks uw opschorting de wederpartij volhardt in zijn tekortkoming. Of de wederpartij beweert dat uw opschorting ongeldig was. Dan kunnen onderstaande stappen volgen:
Herinneringen en aanmaningen
De wederpartij kan u herinneringen sturen en aanmaningen. Dit zijn formele verzoeken om te betalen of (als het andersom is) om te leveren.
Gerechtsdeurwaarder
Volgt geen reactie op aanmaningen, dan kan de schuldeiser een gerechtsdeurwaarder inschakelen. De deurwaarder speelt een cruciale rol in het Nederlandse incassorecht. De deurwaarder zal u formeel aanmanen en kan zaakskosten in rekening brengen.
Rechtszaak
Leidt aanmaning niet tot betaling, dan kan de schuldeiser een vordering indienen bij de rechtbank. Dit resulteert in een rechtszaak waarin de rechtbank zal bepalen of:
- Uw opschorting geldig was of niet
- U moet betalen (en eventueel schadevergoeding)
- Of de wederpartij aansprakelijk is
Executie en beslaglegging
Verliest u de rechtszaak, dan kan de schuldeiser een vonnis tegen u krijgen. Met dit vonnis kan deze vervolgens overgaan tot executie, wat kan inhouden beslaglegging op uw vermogen, bankrekening, of andere goederen.
In ernstige gevallen kan een ondernemer zelfs ter zake faillissement gaan. Dit is waarom het juist handelen bij opschorting zo kritisch is.
Praktijkscenario: Wanneer mag u betaling opschorten?
Casus: Een constructiebedrijf uit Amsterdam bestelt bouwmaterialen voor € 45.000 bij een grotere leverancier. De afleveringsdatum is 15 januari. De materialen arriveren op 20 januari (5 dagen vertraging). De leverancier stuurt de factuur op 20 januari met betalingstermijn 30 dagen.
Het constructiebedrijf meldt onmiddellijk dat de vertraging onaanvaardbaar is en dat materiaal maatwerk betrof. Het constructiebedrijf stelt dat het een schadeclaim heeft van € 8.000 vanwege stagnatiekosten.
Kan het constructiebedrijf de betaling opschorten?
Analyse van de vier vereisten:
- Opeisbare vordering: JA. De leverancier heeft zijn leveringsverplichting niet op tijd nagekomen.
- Voldoende samenhang: JA. Beide verplichtingen (levering en betaling) vormen deel van dezelfde koopovereenkomst.
- Nakoming nog mogelijk: JA. De leverancier kan alsnog goederen ter beschikking stellen of schadevergoeding betalen.
- Redelijkheid en billijkheid: TWIJFELACHTIG. Een vertraging van 5 dagen is doorgaans niet ernstig genoeg om de volledige betaling van € 45.000 op te schorten. Als echter blijkt dat deze vertraging de hele bouwplanning heeft verstoord en daadwerkelijk € 8.000 schade heeft veroorzaakt, zou een gedeeltelijke opschorting (bijvoorbeeld van € 8.000) redelijker kunnen zijn.
Aanbevolen strategie:
Het constructiebedrijf moet:
- Schriftelijk melden dat het opschort wegens vertraagde levering
- Expliciet bepalen wat wordt opgeschort: bijvoorbeeld “Wij schorten betaling op in de hoogte van de directe schade (€ 8.000) tot u dit bedrag hebt betaald of wij en u over regeling hebben bereikt”
- De leverancier een redelijke termijn geven (bijv. 14 dagen) om het verzuim te herstellen
- Bereid zijn om verdere stappen te nemen (ontbinding, juridische actie) als dit niet lukt
Dit biedt bescherming tegen aansprakelijkheid voor verzuim, aangezien de opschorting redelijk, proportioneel en tijdig is gedaan.
