Een boetebeding in een contract is een clausule waarin wordt bepaald dat de schuldenaar, indien hij tekortschiet in de nakoming van zijn verbintenis, een geldsom of een andere prestatie moet voldoen. Dit kan zowel dienen als een aansporing om de verplichtingen na te komen als een vooraf vastgestelde schadevergoeding. Boetes zien we vaker terug in commerciële contracten (bijvoorbeeld als er niet of niet-tijdig wordt geleverd), of maar ook kan er een boete bij een concurrentiebeding worden opgenomen. Een boete bij niet nakomen contract kan als pressiemiddel dienen, maar ook om discussies over de omvang van schade te beperken.
De wettelijke basis voor boetebedingen is te vinden in de artikelen 6:91 tot en met 6:94 van het Burgerlijk Wetboek (BW). Artikel 6:91 BW definieert een boetebeding als een beding waarbij de schuldenaar bij tekortkoming een geldsom of andere prestatie verschuldigd is, ongeacht of dit strekt tot schadevergoeding of enkel tot aansporing.
Voorwaarden voor bepaling over boete bij niet nakomen contract
Er zijn enkele belangrijke voorwaarden en overwegingen bij het opstellen en toepassen van een boetebeding:
- Schriftelijkheid: Hoewel de wet in beginsel geen vormvereiste van schriftelijkheid stelt aan een boetebeding, geldt dit wel voor specifieke gevallen zoals arbeidsovereenkomsten en koop- of afbetalingscontracten.
- Redelijkheid en billijkheid: Een boetebeding kan nietig of vernietigbaar zijn als het onredelijk bezwarend is voor de wederpartij. Dit wordt beoordeeld aan de hand van de aard en inhoud van de overeenkomst, de wijze van totstandkoming, de kenbare belangen van partijen en overige omstandigheden.
- Matiging door de rechter: De rechter kan op verzoek van de schuldenaar de boete matigen als deze buitensporig hoog is in verhouding tot de schade. Dit is geregeld in artikel 6:94 BW.
- Consumentenbescherming: Bij overeenkomsten tussen een professionele partij en een consument moet rekening worden gehouden met de Europese richtlijn betreffende oneerlijke bedingen. De rechter moet ambtshalve toetsen of een boetebeding onredelijk bezwarend is voor de consument.
In de praktijk worden boetebedingen vaak opgenomen in diverse soorten contracten, zoals huurovereenkomsten, koopakten, arbeidsovereenkomsten, geheimhoudingsovereenkomsten en non-concurrentieovereenkomsten. Het doel van een boetebeding is doorgaans tweeledig: het aansporen tot nakoming van de primaire verbintenis en het fixeren van de schadevergoeding bij tekortkoming.
Belangrijkste aspecten bij een contractuele boete
Bij het niet nakomen van een contract kan een boetebeding van toepassing zijn. Dit is een afspraak tussen partijen waarbij een boete wordt opgelegd als een van de partijen de verplichtingen uit het contract niet nakomt. Hier zijn de belangrijkste aspecten:
1. Ingebrekestelling
Voordat een boete kan worden opgelegd, moet de partij die nakoming wil, de andere partij in gebreke stellen Dit houdt in dat er een schriftelijke waarschuwing wordt gegeven met een termijn om alsnog na te komen. Als de niet-nakomende partij binnen deze termijn niet voldoet, wordt de boete verschuldigd.
2. Soorten boetes
Er zijn twee veelvoorkomende boetebepalingen:
- Onmiddellijk opeisbare boete: Deze moet direct worden betaald bij overtreding van het contract, zonder dat een ingebrekestelling nodig is.
- Boete per dag: Hierbij loopt de boete op naarmate de overtreding langer duurt, bijvoorbeeld bij vertraging in levering of uitvoering.
3. Voorwaarden voor een geldig boetebeding
Een boetebeding is alleen geldig als het schriftelijk is overeengekomen en duidelijk omschreven is. De hoogte van de boete moet redelijk zijn, en een rechter kan deze matigen als deze buiten proportie wordt geacht.
4. Toepassing in koopovereenkomsten
In koopovereenkomsten, bijvoorbeeld bij de aankoop van een woning, zijn vaak twee boetebedingen opgenomen:
- Boete van 10%: Bij ontbinding van de overeenkomst.
- Boete van 3 promille per dag: Bij vertraging in nakoming.
De keuze tussen deze boetes hangt af van de beslissing van de partij die wel aan zijn verplichtingen voldoet.
5. Overmacht
Als de niet-nakoming het gevolg is van overmacht, zoals onvoorziene omstandigheden, is de boete niet verschuldigd.
6. Functie van een boetebeding
Een boetebeding dient als financiële prikkel om contractuele verplichtingen na te komen en biedt een snellere manier om schade te verhalen dan een rechtszaak
Kortom, een boetebeding is een nuttig instrument om contractuele naleving te bevorderen, mits het goed is geformuleerd en redelijk van omvang.
Voorbeeld boeteclausule
Een voorbeeld van een goed geformuleerde geldige boeteclausule is dit:
Artikel X: Boetebeding
- Indien één van de partijen zijn verplichtingen uit hoofde van deze overeenkomst niet of niet tijdig nakomt, is deze partij aan de andere partij een boete verschuldigd van € 5.000 per overtreding, met een maximum van € 100.000.
- De boete is onmiddellijk opeisbaar en dient binnen [aantal] werkdagen na ingebrekestelling te worden voldaan. De boete treedt in de plaats van de wettelijke schadevergoeding, tenzij partijen uitdrukkelijk anders overeenkomen.
- De boete is cumulatief met het recht van de wederpartij om nakoming, ontbinding of aanvullende schadevergoeding te vorderen, indien dit in het boetebeding is opgenomen.
- De boete is niet verschuldigd indien de niet-nakoming het gevolg is van overmacht, zoals door partijen niet te voorziene omstandigheden.
Verweer voeren tegen een contractuele boete
Om verweer te voeren tegen een contractuele boete, zijn er enkele juridische mogelijkheden en overwegingen:
1. Matiging van de boete
De rechter kan een contractuele boete matigen als deze tot een buitensporig en onaanvaardbaar resultaat leidt. Dit is mogelijk wanneer er een enorme wanverhouding bestaat tussen de geleden schade en de hoogte van de boete. De rechter houdt hierbij rekening met de omstandigheden van het geval, zoals de financiële positie van de partij die de boete moet betalen.
2. Onduidelijkheid van het boetebeding
Als het boetebeding onduidelijk is, kan de rechter besluiten dat de boete niet van toepassing is. Dit geldt bijvoorbeeld als de tekst van het boetebeding meerdere interpretaties toelaat en niet eenduidig is vastgelegd. In zo’n geval kan de rechter oordelen dat de boete niet verschuldigd is.
3. Overmacht
Als de niet-nakoming van het contract het gevolg is van overmacht, zoals onvoorziene omstandigheden, kan de boete worden ontweken. Overmacht moet echter wel aannemelijk worden gemaakt.
4. Cumulatie van boete en schadevergoeding
Als partijen niet expliciet hebben afgesproken dat de boete naast schadevergoeding kan worden gevorderd, treedt de boete in de plaats van de wettelijke schadevergoeding. Dit betekent dat de wederpartij geen aanvullende schadevergoeding kan vorderen, tenzij dit expliciet in het contract is vastgelegd.
5. Terughoudendheid van de rechter
Een rechter is terughoudend in het matigen van een boete. Alleen als de boete tot een buitensporig resultaat leidt, zal de rechter ingrijpen. Het is daarom belangrijk om concrete argumenten aan te dragen waarom de boete onredelijk is.
Kortom, verweer tegen een contractuele boete kan worden gevoerd op grond van matiging, onduidelijkheid van het boetebeding, overmacht of het ontbreken van expliciete afspraken over cumulatie van boete en schadevergoeding.
Advocaten gespecialiseerd in boeteclausules
Een boetebeding is een veelvoorkomend en nuttig instrument in contracten om naleving van verplichtingen te waarborgen en vooraf duidelijkheid te scheppen over de gevolgen van niet-nakoming. Het is echter belangrijk om bij het opstellen van een boetebeding rekening te houden met de wettelijke vereisten en de mogelijkheid van rechterlijke matiging.
