Een ontbindende voorwaarde is geregeld in artikel 6:22 BW en is een bepaling in een overeenkomst die ervoor zorgt dat de verbintenis vervalt zodra een bepaalde toekomstige en onzekere gebeurtenis plaatsvindt. Dit betekent dat de verbintenis direct rechtsgevolg krijgt bij het aangaan van de overeenkomst, maar dit rechtsgevolg verliest zodra de ontbindende voorwaarde in vervulling gaat. In dit artikel delen onze advocaten contractenrecht de voornaamste kenmerken van ontbindende voorwaarden.
Voorafgaand aan de vervulling van een ontbindende voorwaarde bestaat er een ‘bedreigde’ verbintenis. Dit houdt in dat de verbintenis werking heeft en de schuldeiser nakoming kan vorderen. Echter, vanaf de vervulling van de ontbindende voorwaarde vervalt de verbintenis en dus ook het recht op nakoming. Als advocaten contractenrecht zien we hier in de praktijk nog weleens onduidelijkheid over bestaan bij partijen.
Een voorbeeld van een ontbindende voorwaarde is te vinden in een koopovereenkomst waarbij de koper de mogelijkheid heeft om de overeenkomst te ontbinden indien een bepaalde vergunning niet wordt verkregen. Dit was het geval in een situatie waarin een koper een woning mocht ontbinden wegens het niet verkrijgen van een onherroepelijke vergunning tot splitsing van de woning.
Daarnaast kan een ontbindende voorwaarde ook in arbeidsovereenkomsten voorkomen, hoewel dit slechts bij uitzondering wordt aanvaard. Bijvoorbeeld, het niet tijdig verstrekken van een VOG-verklaring kan een geldige ontbindende voorwaarde zijn voor de beëindiging van een arbeidsovereenkomst.
Het is belangrijk om te vermelden dat de wederpartij van degene in wiens belang een ontbindende voorwaarde is opgenomen, zich ook op de vervulling daarvan kan beroepen, tenzij dit naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn.
Overdracht ontbindende voorwaarde
In het geval van een overdracht onder ontbindende voorwaarde, creëert een partij meteen een geldige titel voor overdracht. Wanneer de schuldenaar ter uitvoering van die voorwaardelijke verbintenis overgaat tot levering, resulteert dat in de overgang van een recht dat aan diezelfde voorwaarde is onderworpen.
Kenmerken van een Ontbindende Voorwaarde
- Toekomstige en onzekere gebeurtenis: De voorwaarde is gebaseerd op een gebeurtenis die nog niet heeft plaatsgevonden en waarvan het niet zeker is of deze zal gebeuren.
- Retroactieve werking: Wanneer de gebeurtenis zich voordoet, kan de verbintenis retroactief worden ontbonden, wat betekent dat alle reeds verrichte prestaties ongedaan moeten worden gemaakt.
- Geen terugwerkende kracht in alle gevallen: Hoewel sommige bronnen suggereren dat er geen terugwerkende kracht is, kan de ontbinding wel retroactief zijn, afhankelijk van de specifieke omstandigheden en contractuele afspraken.
- Rechtsgevolgen: De rechtsgevolgen hangen af van of de voorwaarde hangende is, is vervuld, of definitief niet zal worden vervuld.
Ontbindende Voorwaarden in de praktijk
- Financieringsvoorbehoud: Een koper kan een koopovereenkomst ontbinden als hij geen financiering krijgt binnen een bepaalde termijn.
- Bouwkundige keuring: Een koper kan de koop ontbinden als de kosten voor noodzakelijke werkzaamheden hoger zijn dan een vooraf afgesproken bedrag.
- Schenking onder ontbindende voorwaarde: Een schenking kan worden gedaan onder de voorwaarde dat de ontvanger overlijdt vóór de schenker; in dat geval keert het geld terug naar de schenker.
Verschil met Opschortende Voorwaarde
Een opschortende voorwaarde werkt omgekeerd: de verbintenis komt pas tot stand wanneer de voorwaarde is vervuld, in plaats van dat deze vervalt. Een ontbindende voorwaarde en een opschortende voorwaarde verschillen voornamelijk in de manier waarop ze de werking van een overeenkomst beïnvloeden. Hieronder een korte opsomming:
Ontbindende Voorwaarde
- Directe werking: De overeenkomst treedt direct in werking, en partijen zijn gehouden hun verplichtingen na te komen.
- Ontbinding bij vervulling: Als de voorwaarde wordt vervuld, kan de overeenkomst worden ontbonden. Dit betekent dat de verplichtingen die reeds zijn nagekomen, ongedaan moeten worden gemaakt. Er ontstaat een ongedaanmakingsverbintenis.
- Voorbeeld: Een koopovereenkomst voor een huis onder de voorwaarde dat de koper geen financiering krijgt. Als de financiering niet wordt verkregen, kan de overeenkomst worden ontbonden.
Opschortende Voorwaarde
- Geen directe werking: De overeenkomst treedt pas in werking als de voorwaarde is vervuld.
- Totstandkoming bij vervulling: Pas als de voorwaarde is vervuld, ontstaan de verplichtingen uit de overeenkomst. Tot die tijd bestaat er geen afdwingbare verplichting.
- Voorbeeld: Een koopovereenkomst voor een pand onder de voorwaarde dat de koper een horecavergunning verkrijgt. Pas als de vergunning is verkregen, komt de overeenkomst tot stand.
Kortom, bij een ontbindende voorwaarde bestaat de overeenkomst al en kan deze worden ontbonden als de voorwaarde wordt vervuld, terwijl bij een opschortende voorwaarde de overeenkomst pas tot stand komt als de voorwaarde is vervuld.
