Inbreuk op een auteursrecht

Bij een inbreuk op een auteursrecht zijn er verschillende juridische gevolgen en mogelijkheden voor de rechthebbende. Volgens artikel 27a van de Auteurswet (Aw) kan de maker of zijn rechtverkrijgende naast schadevergoeding ook vorderen dat degene die inbreuk heeft gemaakt, de door deze ten gevolge van de inbreuk genoten winst afstaat en hierover rekening en verantwoording aflegt. Dit is bedoeld om de effectiviteit van de bestrijding van piraterij te verbeteren en de rechthebbende tegemoet te komen wanneer de schade moeilijk aantoonbaar is, maar wel aannemelijk is dat er enige vorm van schade is.

De rechter heeft een grote mate van vrijheid bij het vaststellen van de wijze van winstberekening. Indien de inbreukmaker niet voldoet aan zijn verplichting om rekening en verantwoording af te leggen, moet de rechter deze omstandigheid meenemen in zijn begroting. Een belangrijk arrest in dit kader is de zaak waarin de Hoge Raad oordeelde dat indien zowel schadevergoeding als afdracht van winst wordt gevorderd, slechts één van beide vorderingen kan worden toegewezen, waarbij de rechter de hoogste van beide vorderingen moet toewijzen. Daarnaast kan de rechthebbende ook conservatoir bewijsbeslag laten leggen om bewijs van de inbreuk veilig te stellen en inzage te krijgen in de in beslag genomen gegevens.Het uploaden van auteursrechtelijk beschermde werken op het internet zonder toestemming vormt een inbreuk, evenals het downloaden van dergelijke werken uit illegale bron. Dit geldt niet alleen voor muziek en films, maar ook voor computerprogramma’s. Ook kunnen rechthebbenden via een rechterlijk bevel vorderen dat tussenpersonen, zoals internetproviders, maatregelen nemen om de toegang tot inbreukmakende websites te blokkeren.

Wat is auteursrechtinbreuk?

Auteursrechtinbreuk vindt plaats wanneer iemand zonder toestemming van de rechthebbende een auteursrechtelijk beschermd werk gebruikt, vertoont, verveelvoudigt of op andere wijze exploiteert. Dit kan betrekking hebben op een breed scala aan creatieve werken, waaronder:

• Literaire werken (boeken, artikelen, essays)
• Muzikale composities en songteksten
• Audiovisuele werken (films, tv-programma’s, video’s)
• Fotografische werken
• Beeldende kunst
• Software en computerprogramma’s
• Architectonische ontwerpen

Het is belangrijk op te merken dat auteursrecht automatisch ontstaat op het moment dat een werk wordt gecreëerd en vastgelegd. Registratie is in de meeste landen, waaronder Nederland, niet vereist om auteursrechtelijke bescherming te genieten.

Vormen van auteursrechtinbreuk

Auteursrechtinbreuk kan op verschillende manieren plaatsvinden:

1. Directe inbreuk: Het zonder toestemming kopiëren, distribueren of openbaar maken van een beschermd werk.
2. Indirecte inbreuk: Het faciliteren of aanmoedigen van inbreuk door anderen, bijvoorbeeld door het aanbieden van een platform voor illegaal delen van bestanden.
3. Plagiaat: Het presenteren van andermans werk als eigen creatie zonder adequate bronvermelding.
4. Ongeautoriseerde bewerking: Het maken van afgeleide werken zonder toestemming van de oorspronkelijke auteur.
5. Schending van morele rechten: Het aantasten van de integriteit van een werk of het niet vermelden van de naam van de maker.

Juridisch kader

Nationale wetgeving

In Nederland wordt het auteursrecht primair geregeld door de Auteurswet van 1912, die in de loop der jaren is aangepast aan nieuwe technologische ontwikkelingen. Deze wet bepaalt onder meer:

• De reikwijdte van auteursrechtelijke bescherming
• De rechten van auteurs en uitvoerende kunstenaars
• Uitzonderingen en beperkingen op het auteursrecht (zoals het citaatrecht)
• De duur van auteursrechtelijke bescherming (in het algemeen 70 jaar na de dood van de auteur)

Internationale verdragen

Op internationaal niveau zijn er verschillende verdragen die de bescherming van auteursrecht harmoniseren, waaronder:

• De Berner Conventie (1886)
• Het WIPO-Auteursrechtverdrag (1996)
• De TRIPS-overeenkomst (1994)

Deze verdragen zorgen voor een minimumniveau van bescherming in de aangesloten landen en regelen aspecten zoals de wederzijdse erkenning van auteursrechten.

Gevolgen van auteursrechtinbreuk

Civielrechtelijke gevolgen

1. Schadevergoeding: De inbreukmaker kan aansprakelijk worden gesteld voor de geleden schade. De hoogte van de schadevergoeding hangt af van factoren zoals:

• Gederfde inkomsten voor de rechthebbende
• Onrechtmatig genoten winst door de inbreukmaker
• Reputatieschade

1. Verbod en rectificatie: De rechter kan een verbod opleggen om de inbreuk voort te zetten en eisen dat de inbreukmaker een rectificatie publiceert.
2. Inbeslagname: Inbreukmakende goederen kunnen in beslag worden genomen en eventueel worden vernietigd.
3. Dwangsommen: Bij voortdurende of herhaalde inbreuk kunnen dwangsommen worden opgelegd.

Strafrechtelijke gevolgen

Bij opzettelijke en grootschalige inbreuk kan het Openbaar Ministerie overgaan tot strafrechtelijke vervolging. Mogelijke straffen zijn:

• Een geldboete van maximaal €90.000 voor natuurlijke personen of €900.000 voor rechtspersonen
• Een gevangenisstraf van maximaal één jaar
• Bij recidive of zeer ernstige gevallen kan de straf oplopen tot vier jaar gevangenisstraf

Handhaving en onderzoek

Bij de handhaving van auteursrecht en het onderzoeken van inbreuken zijn verschillende partijen betrokken:

Overheidsinstanties

1. FIOD (Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst): Onderzoekt grootschalige auteursrechtinbreuken, vaak in samenwerking met andere opsporingsdiensten.
2. Openbaar Ministerie: Verantwoordelijk voor de strafrechtelijke vervolging van ernstige inbreuken.
3. Douane: Controleert op de import van namaakgoederen en andere inbreukmakende producten.

Brancheorganisaties

1. BREIN (Bescherming Rechten Entertainment Industrie Nederland): Een stichting die namens aangesloten rechthebbenden optreedt tegen auteursrechtinbreuk, met name in de entertainmentindustrie.
2. Buma/Stemra: Behartigt de belangen van componisten, tekstdichters en muziekuitgevers en int vergoedingen voor het gebruik van muziek.

Private onderzoekers en advocatenkantoren

Gespecialiseerde advocaten en private onderzoeksbureaus kunnen worden ingeschakeld om inbreuken op te sporen en juridische stappen te ondernemen namens rechthebbenden.

Procedure bij auteursrechtinbreuk

Wanneer een rechthebbende vermoedt dat er inbreuk wordt gemaakt op zijn auteursrecht, kan de volgende procedure worden gevolgd:

1. Bewijsvergaring: Verzamel bewijs van de vermeende inbreuk, zoals screenshots, kopieën of getuigenverklaringen.
2. Sommatiebrief: Stuur een brief naar de vermeende inbreukmaker waarin je wijst op de inbreuk en vraagt om het werk te verwijderen of het gebruik te staken.
3. Onderhandeling: Probeer tot een schikking te komen, bijvoorbeeld door het alsnog verlenen van een licentie of het overeenkomen van een schadevergoeding.
4. Notice-and-takedown: Bij online inbreuken kan een verzoek worden ingediend bij de hostingprovider om het inbreukmakende materiaal te verwijderen.
5. Juridische stappen: Als bovenstaande niet helpt, kunnen juridische stappen worden overwogen:

• Kort geding voor een snelle voorlopige voorziening
• Bodemprocedure voor een definitieve uitspraak
• Strafrechtelijke aangifte bij ernstige gevallen

1. Handhaving: Na een gunstige uitspraak moet deze worden gehandhaafd, bijvoorbeeld door het inschakelen van een deurwaarder.

Preventie van auteursrechtinbreuk

Rechthebbenden kunnen verschillende maatregelen nemen om inbreuk te voorkomen of te beperken:

1. Registratie: Hoewel niet verplicht, kan registratie bij instanties zoals het US Copyright Office of BOIP (Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom) helpen bij het bewijzen van eigendom.
2. Watermerk: Gebruik digitale of visuele watermerken om de bron van het werk aan te geven.
3. DRM (Digital Rights Management): Implementeer technische beschermingsmaatregelen om ongeautoriseerd gebruik te beperken.
4. Licenties: Bied duidelijke licentievoorwaarden aan voor het gebruik van je werk, bijvoorbeeld via Creative Commons-licenties.
5. Educatie: Informeer je publiek over auteursrecht en het belang van respectvol gebruik van creatieve werken.
6. Monitoring: Gebruik tools zoals Google Alerts of gespecialiseerde diensten om ongeautoriseerd gebruik van je werk online op te sporen[5].

Recente ontwikkelingen en trends

Digitalisering en online platforms

De opkomst van sociale media, streamingdiensten en user-generated content platforms heeft nieuwe uitdagingen gecreëerd voor de handhaving van auteursrecht. Platformen zoals YouTube en Facebook hebben contentherkenningssystemen geïmplementeerd om inbreuken te detecteren, maar deze systemen zijn niet onfeilbaar en kunnen leiden tot overmatige blokkering van legitieme content.

EU-richtlijn inzake auteursrecht in de digitale eengemaakte markt

In 2019 nam de Europese Unie een nieuwe richtlijn aan die onder meer:

• Onlineplatforms verantwoordelijk maakt voor het voorkomen van auteursrechtinbreuk door gebruikers
• Nieuwe rechten creëert voor uitgevers van perspublicaties
• Uitzonderingen introduceert voor tekst- en datamining

De implementatie van deze richtlijn in nationale wetgeving heeft geleid tot verhitte debatten over de balans tussen bescherming van rechthebbenden en vrijheid van meningsuiting[1].

Artificiële intelligentie en auteursrecht

De opkomst van AI-gegenereerde werken roept nieuwe vragen op over auteursrecht:

• Wie is de rechthebbende van door AI gecreëerde werken?
• Hoe moet worden omgegaan met AI-systemen die getraind zijn op auteursrechtelijk beschermd materiaal?
• Welke impact heeft AI op de definitie van originaliteit in het auteursrecht?

Deze vragen zullen in de komende jaren ongetwijfeld leiden tot nieuwe juridische en beleidsmatige ontwikkelingen.

Conclusie

Auteursrechtinbreuk blijft een complex en evoluerend gebied dat voortdurende aandacht vereist van rechthebbenden, gebruikers en beleidsmakers. Met de snelle technologische ontwikkelingen en veranderende consumptiepatronen van creatieve werken, is het van cruciaal belang om een evenwicht te vinden tussen de bescherming van de rechten van makers en de bevordering van innovatie en culturele uitwisseling. Voor rechthebbenden is het essentieel om proactief te zijn in de bescherming van hun werken, terwijl gebruikers zich bewust moeten zijn van de grenzen van legitiem gebruik. Beleidsmakers staan voor de uitdaging om wetgeving te ontwikkelen die flexibel genoeg is om nieuwe technologieën te accommoderen, maar tegelijkertijd robuust genoeg om effectieve bescherming te bieden. Uiteindelijk draait het bij de aanpak van auteursrechtinbreuk om het vinden van een delicate balans tussen verschillende belangen, waarbij het uiteindelijke doel moet zijn om creativiteit en innovatie te stimuleren ten behoeve van de hele samenleving.

Advocatenkantoor gespecialiseerd in auteursrecht inbreuken

MAAK Advocaten behartigt graag uw belangen en onze gespecialiseerde advocaten hebben de kennis en ervaring die u zoekt. Door cliënten worden we aanbevolen vanwege onze daadkrachtige, to-the-point en praktische oplossingen. Voor al uw vragen rondom inbreuken op een auteursrecht staan we u dan ook graag bij met advies en juridische ondersteuning. Onze ervaren advocaat commercial law, Remko Roosjen, staat u graag als eerste te woord en hij bespreekt met u de zaak en de uitdagingen die voorliggen.

Heeft u een andere juridische vraag, dan kunnen onze advocaten in Amsterdam u mogelijk ook ondersteunen, of aan een geschikte partner doorverwijzen. Uw belang staat bij ons te allen tijde voorop en we zoeken graag naar praktische oplossingen en snel resultaat. Neem contact op met onze specialist contractenrecht in Amsterdam en ontdek uw mogelijkheden.

+31 (0)20 – 210 31 38
remko.roosjen@maakadvocaten.nl

De juridische informatie in deze blog is uitsluitend bedoeld voor algemene informatieve doeleinden, en geen juridisch advies door een advocaat. Hoewel wij als Nederlands advocatenkantoor in Amsterdam streven naar nauwkeurigheid en actualiteit van de verstrekte juridische informatie, kunnen onze advocaten niet garanderen dat alle informatie volledig, juist of actueel is en accepteren wij geen aansprakelijkheid. Voor persoonlijk juridisch advies, raadpleeg altijd een bevoegde juridische professional, zoals onze advocaten.