Artikel 1 van de Auteurswet bepaalt dat het auteursrecht het uitsluitend recht is van de maker van ‘een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld’. Het auteursrecht is daarmee een exclusief recht. De achterliggende gedachte hiervan is dat een maker (ook wel de auteursrechthebbende) moet worden beloond voor zijn creatieve inspanningen. Ook stimuleert het auteursrecht de creatie en verspreiding van auteursrechtelijk materiaal, wat weer een bijdrage oplevert voor de samenleving. Het auteursrecht levert dus voordelen op voor de maker. Als maker is het dan ook van belang om op de hoogte te zijn van wat deze exclusieve rechten precies inhouden en in welke gevallen er sprake is van een inbreuk op een auteursrecht. In deze blog zal onze advocaat auteursrecht de belangrijkste onderdelen bespreken van een inbreuk op het auteursrecht.
Wanneer is er sprake van een auteursrecht?
Om in aanmerking te komen voor auteursrechtelijke bescherming dient er sprake te zijn van een werk. Denk bijvoorbeeld aan een boek, bouwtekening, computerprogramma en elk ander voortbrengsel op het gebied van letterkunde, wetenschap of kunst. Van belang is dat dit werk niet ontleend is aan dat van een ander en dat er sprake is van een creatieve keuze.[1] Aan deze vereisten is over het algemeen vrij snel voldaan.
wanneer ben ik de auteursrechthebbende?
Indien u auteursrechtelijke bescherming wilt inroepen, is het van belang dat u de auteursrechthebbende (ook wel de maker) bent van het werk. De maker is degene die de geestelijke schepping tot stand heeft gebracht en niet de vervaardiger van het stoffelijke exemplaar.[2] De persoon die op of in het werk als zodanig is aangeduid of bij gebreke daarvan bij de openbaarmaking van het werk als maker bekend is gemaakt, wordt vermoed de maker te zijn.
Op de regel dat het auteursrecht automatisch aan de maker toekomt, bestaan een aantal uitzonderingen.
Indien het werk tot stand is gebracht naar het ontwerp van een ander en onder diens leiding en toezicht, wordt deze persoon als de maker aangemerkt.
Wordt het werk vervaardigd terwijl de maker in dienst van een ander is, dan wordt degene in wiens dienst de werken zijn vervaardigd als maker aangemerkt, tenzij tussen partijen anders is overeengekomen. Hetzelfde geldt voor een openbare instelling, vereniging, stichting of vennootschap die een werk als van haar afkomstig openbaar maakt, zonder daarbij een persoon als maker ervan te vermelden.
Wanneer is er sprake van een inbreuk op een auteursrecht?
‘Wanneer is er sprake van een inbreuk op een auteursrecht?’ is een veelvoorkomende vraag die wij ontvangen. Heeft u vastgesteld dat er sprake is van een werk waarvan u de maker bent, dan komen u de volgende rechten toe. In de eerste plaats heeft u het recht om het werk te verveelvoudigen. Dit houdt in het vermenigvuldigen, afdrukken, kopiëren, bewerken vertalen, opslaan etc. In alle gevallen dienen er beschermde elementen uit het werk door een derde te zijn overgenomen, om te kunnen spreken van een inbreuk op het verveelvoudigingsrecht. Daarnaast is het voor derden wel toegestaan om het werk zodanig te bewerken dat er voldoende afstand is genomen van het oorspronkelijke werk. Dit wordt een vrije bewerking genoemd en dient te worden bepaald per geval. Ook is het tijdelijk reproduceren voor een derde toegestaan. Het gaat dan bijvoorbeeld om caching of browsing.
Ten tweede heeft u het recht om het werk openbaar te maken. Dit houdt in dat het werk op een of andere manier ter beschikking wordt gesteld aan het publiek. Zowel materiële als immateriële openbaarmaking is mogelijk. Materiele openbaarmaking ziet bijvoorbeeld op het op de markt brengen van een boek. Van inbreuk op het immateriële openbaarmakingsrecht kan onder andere sprake zijn als een derde gebruik maakt van een hyperlink dat leidt naar uw werk. Twijfelt u of er sprake is van openbaarmaking door een derde? Onze advocaten kunnen u hierover adviseren.
Als laatste heeft u ook nog persoonlijkheidsrechten. Dit zorgt ervoor dat u het recht heeft op naamsvermelding en dat u zich kunt verzetten tegen wijzigingen van het werk die door anderen worden gemaakt en tegen publicatie in een aangepaste vorm of context.
Wettelijke beperking van toepassing?
De wet bevat een aantal beperkingen die een inbreuk op het auteursrecht kunnen opheffen. Zo is het bijvoorbeeld toegestaan om onder omstandigheden het werk te citeren en te gebruiken als parodie. Ook is toegestaan om onder bepaalde voorwaarden het werk in privé te gebruiken. Onze advocaten kunnen u meer vertellen over de mogelijke beperkingen die van toepassing zijn in uw geval.
Geschil over een auteursrecht
Een geschil over een auteursrecht komt vaak voor. Dat kan variëren van kleine geschillen tot aan hele grote. In de kern gaat het er meestal over dat er zonder toestemming gebruik gemaakt worden van een werk van een ander. Teksten worden gekopieerd, afbeeldingen worden zomaar overgenomen, het komt in vele hoedanigheden voor. Laat u hierover goed adviseren door een advocaat intellectueel eigendomsrecht om te zien hoe u aan een onrechtmatige situatie een einde kunt maken. Ook kan het zo zijn dat u of uw organisatie wordt aangesproken op een vermeende inbreuk. Ook dan is het goed dat u tijdig aan de belt trekt.
Kort geding opstarten bij een auteursrechtinbreuk
Een auteursrechtinbreuk kan grote consequenties hebben. Meestal is er een spoedeisend belang om aan de bestaande situatie direct een einde te maken. Wanneer de inbreukmaker geen gevolg geeft aan het verzoek de inbreuken de staken en gestaakt te houden, al dan niet met een compensatie van de geleden schade, kan een geschil over een auteursrechtinbreuk worden voorgelegd aan de voorzieningenrechter in kort geding. Een kort geding is een spoedprocedure, waar de auteursrechthebbende kan verzoeken om – bijvoorbeeld op straffe van dwangsommen – een halt toe te roepen aan de inbreuken.
Advocaten gespecialiseerd in auteursrecht
Onze advocaten gespecialiseerd in auteursrecht zien steeds vaker geschillen voorbijkomen op het gebied van auteursrecht. Ons team is op de hoogte van alle recente ontwikkelingen en wij kunnen u dan ook adviseren over alle verschillende facetten op dit gebied. Vraagt u zich af of u auteursrechthebbende bent, of heeft u een geschil met een auteursrechthebbende, dan kunnen wij u hierbij helpen. Ook kunnen wij u bijstaan bij (mogelijke) geschillen.
Contactpersoon: Remko Roosjen | Advocaat
+31 (0)20 – 210 31 38
remko.roosjen@maakadvocaten.nl
[1] HR 30-05-2008, ECLI:NL:HR:2008:BC2153 (Zonen Endstra/ Nieuw Amsterdam).
[2] HR