De opzeggingen van een duurovereenkomst blijft in de rechtspraak een levendig thema. Een veel voorkomende (maar onjuiste lezing) is dat duurovereenkomsten niet zomaar opzegbaar zouden zijn. Juist wanneer partijen voor onbepaalde tijd een duurovereenkomst zijn aangegaan, zijn duurovereenkomsten in beginsel opzegbaar. Dat is inmiddels vaste rechtspraak. Toch kan er onder omstandigheden een zwaarwegende grond, een (langere) opzegtermijn en/of compensatie van schade gepast zijn om deze opzegging rechtsgeldig te laten zijn. Is een duurovereenkomst ook opzegbaar zonder zwaarwegende reden en zonder opzegtermijn vanwege geringe afhankelijkheid en vrijblijvend karakter? En hoe zit dit met een (vermeende) valse reden of misbruik van opzeggingsbevoegdheid? Dit speelde in een recente zaak van de rechtbank Noord-Holland. Onze advocaat contractenrecht Remko Roosjen bespreekt kort deze zaak en laat zijn licht schijnen over de manier waarop tegen dergelijke overeenkomsten aangekeken moet worden.
Hoe wordt een duurovereenkomst gedefinieerd?
Wanneer we spreken over een duurovereenkomst dan is de definitie dat het gaat om een contractuele afspraak tussen partijen gericht op een voortdurende prestatie. De meest kenmerkende voorbeelden zijn een distributieovereenkomst, agentuurovereenkomst of franchiseovereenkomst. Ook een aaneenschakeling van koopovereenkomst kan echter als een duurovereenkomst worden aangemerkt.
Een duurovereenkomst hoeft niet schriftelijk te zijn overeengekomen, maar kan ook mondeling of stilzwijgend worden aangegaan (of verlengd). Hierdoor kan er enigszins een grijs gebied ontstaan met betrekking op de aanvang van een duurovereenkomst en dat is veelal een voedingsbodem voor de nodige discussie. Om te bepalen wanneer er sprake is van een duurovereenkomst dienen alle omstandigheden van het geval te worden meegewogen. Bijvoorbeeld de exclusiviteit van de relatie, de mondelinge afspraken, de intentie van partijen. Vanzelfsprekend, maar dat is wellicht ten overvloede, verdient een schriftelijke overeenkomst altijd de voorkeur.
Criteria voor het opzeggen van een duurovereenkomst voor onbepaalde tijd
De opzegging van duurovereenkomsten komt veelvuldig terug in de rechtspraak en de daarin ontwikkelde criteria. Dat is ook niet gek, omdat de distributieovereenkomst (en tot voor kort ook de franchiseovereenkomst) niet geregeld is in de wet. De agentuurovereenkomst daarentegen wel.
De Hoge Raad heeft in een leidend (en overkoepelend) arrest, genaamd SMQ/Goglio, herhaalt dat een duurovereenkomst voor onbepaalde tijd in beginsel opzegbaar is. Echter, de redelijkheid en billijkheid kunnen in verband met de aard en inhoud van de overeenkomst alsmede de omstandigheden van het geval een zwaarwegende grond meebrengen. Ook als wet of overeenkomst wel een opzegregeling kennen, en zij daartoe ruimte scheppen, kan art. 6:248 lid 1 BW meebrengen dat aan de opzegging toch nadere eisen gesteld worden. Verder kan een beroep op de opzegregeling onaanvaardbaar zijn ex art. 6:248 lid 2 BW. Ten slotte kan een overeenkomst naar de partijbedoeling niet opzegbaar zijn. Ook dan kan een beroep worden gedaan op art. 6:248 lid 2 BW en 6:258 BW.
Zakelijk geschil over einde duurovereenkomst
Een zakelijk geschil over het opzeggen van een duurovereenkomst kwam aan de orde op 25 mei 2022 bij de rechtbank Noord-Holland. Partijen hebben in 2017 een overeenkomst gesloten voor de productie en verkoop van sloepen met de naam Escape door de gedaagde partij . In de overeenkomst is een verkoopprijs voor de bijbehorende mallen opgenomen en een door de gedaagde aan eiser te betalen commissie, waarvan de hoogte afhankelijk is gesteld van het type Escape-sloep dat werd verkocht en of het een klant afkomstig van eiser of gedaagde betrof. Eind 2018 heeft de gedaagde de overeenkomst per direct opgezegd. Vervolgens heeft zij de mallen verkocht aan een ander. In opdracht van die ander en met gebruikmaking van de mallen produceert gedaagde sinds 2020 sloepen, die worden verkocht onder een andere naam. Eiser ontvangt sinds de opzegging van de overeenkomst geen vergoeding meer van de gedaagde voor de productie van sloepen waarbij de mallen worden gebruikt. In de kern speelde hier de vraag of deze partij de overeenkomst mocht opzeggen zonder een opzegtermijn of zonder een additionele schadevergoeding.
Oordeel rechtbank over de opzegging van de duurovereenkomst
De rechter werpt als eerste de vraag op of er daadwerkelijk sprake is van een duurovereenkomst. De rechtbank bevestigt dit omdat er sprake is van een voortdurende prestatie over en weer.
Omdat er direct, dus zonder inachtneming van enige opzegtermijn is opgezegd, toetst de civiele rechter of de redelijkheid en billijkheid gelet op de aard en inhoud van de overeenkomst alsmede de omstandigheden van het geval een zwaarwegende grond mee behoren te brengen ter zake de opzegging. Dit wordt ontkennend beantwoord.
Aansluitende oordeelt de rechtbank dat de opzeggende partij eveneens geen opzegtermijn in acht had moeten houden of dat de opzegging gepaard had moeten gaan met een schadevergoeding. Ook is deze overeenkomst naar de partijbedoeling niet niet-opzegbaar.
Een doorslaggevende reden om de directe opzegging niet in strijd te achten met de redelijkheid en billijkheid houdt hier verband met het feit dat er niet een (zodanige) afhankelijk bestond in de rechtsbetrekking en de opgezegde partij geen tijd nodig had om zijn bedrijfsvoering aan te passen. Ook om die reden heeft de opzeggende partij rechtsgeldig met onmiddellijke ingang de overeenkomst opgezegd en is bovendien niet schadeplichtig. Een valse reden of misbruik van opzeggingsbevoegdheid is niet gebleken uit de feiten.
Contact opnemen met een advocaat voor duurovereenkomsten
Wilt u advies inwinnen over een duurovereenkomst, of de opzegging van een duurovereenkomst? Laat u dan adviseren door een ervaren advocaat contractenrecht De opzegging van een voortdurende prestatie is veelal afhankelijk van alle omstandigheden van het geval en we zien in de praktijk dat het voor partij lastig is een eigen kwalificatie hieraan te verbinden. Ons team van ervaren advocaten voor duurovereenkomsten helpt u graag verder op weg.
